Αρθρογραφία

Δικταίον Άντρο: H «Βηθλεέμ του Αρχαίου Κόσμου» στην Κρήτη

travel.gr 23 July, 2023 ΑΡΘΡΑ

Δικταίον Άντρο: H «Βηθλεέμ του Αρχαίου Κόσμου» στην Κρήτη

Ανοικτό είναι πλέον στο κοινό από τις 9 το πρωί έως τις 7 το βράδυ το Δικταίο Άντρο, το μυθολογικό σπήλαιο γέννησης και ανατροφής του Δία.

Οι χιλιάδες επισκέπτες της περιοχής δεν είχαν τη δυνατότητα μέχρι πρότινος να επισκεφθούν το παγκοσμίου φήμης μνημείο τις απογευματινές ώρες (έκλεινε στις 3:30 το μεσημέρι) επισκεπτόμενοι από μακρινά σημεία του πλανήτη το Οροπέδιο Λασιθίου και ερχόμενοι έβρισκαν κλειστές τις πύλες του Δικταίου Άντρου, φαινόμενο που προκαλούσε δυσφορία στους επισκέπτες. Η επιβολή του νέου ωραρίου επετεύχθη χάρη σε συντονισμένες προσπάθειες του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου. Είχαν προηγηθεί σχετικά αιτήματα από την έναρξη της τουριστικής περιόδου από εκπροσώπους φορέων της περιοχής.

Σύμφωνα με ενημερωτικό υλικό από το Δήμο το Δικταίο Άντρο, βρίσκεται πάνω από το χωριό Ψυχρό του Οροπεδίου Λασιθίου, σε υψόμετρο 1025 μέτρα. Στο Ψυχρό υπάρχει άνετος χώρος στάθμευσης με πολλά εστιατόρια, από τον οποίο ξεκινούν δύο μονοπάτια για το σπήλαιο και η διάρκεια ανάβασης είναι περίπου 15 λεπτά. Το ευκολότερο μονοπάτι είναι αυτό στα αριστερά, καθώς στο δεύτερο (και πιο παλιό) οι πέτρες έχουν φθαρεί από τους χιλιάδες τουρίστες και γλιστρούν. Η διαδρομή για το σπήλαιο είναι υπέροχη, καθώς η θέα προς τον κάμπο του Λασιθίου είναι πανοραμική. Αν δεν θέλει κάποιος να περπατήσει υπάρχουν γαϊδουράκια που μεταφέρουν τους επισκέπτες στο σπήλαιο με κάποιο αντίτιμο. Δίπλα στην είσοδο του σπηλαίου υπάρχει περίπτερο όπου μπορούν οι επισκέπτες να προμηθευτούν εισιτήρια για το σπήλαιο. Το σπήλαιο, που έχει έκταση 2.200 τ.μ., φωτίζεται επαρκώς, ενώ οι διαδρομές μέσα σε αυτό γίνονται από καλά διαμορφωμένο μονοπάτι συνολικού μήκους 250 μέτρα.

Κοντά στην είσοδο, στα δεξιά υπάρχει ένας προθάλαμος και χαμηλότερα αρχίζει η μεγάλη αίθουσα. Νοτιοανατολικά του θαλάμου, υπάρχει ένα μεγάλο σταλαγμιτικό συγκρότημα. Επίσης, υπάρχουν μερικά παλαιά και νεότερα κτίσματα. Ένας μικρότερος θάλαμος υπάρχει στη βορειοδυτική πλευρά. Προχωρώντας προς το εσωτερικό, ο επισκέπτης μπαίνει στη μεγάλη αίθουσα με το μεγαλύτερο τμήμα της να καλύπτεται από συμπαγή βράχο και μεγάλους σταλαγμίτες.

Στο δεύτερο τμήμα βρίσκεται ένας μεγάλος και πολύ θεαματικός αναδιπλούμενος σταλακτίτης, που ονομάζεται «μανδύας του Δία». Ο σταλακτίτης αυτός έχει υποστεί φθορά από τους επισκέπτες του σπηλαίου. Όλο το εσωτερικό της αίθουσας έχει εντυπωσιακό διάκοσμο με μεγάλες στήλες, σταλαγμίτες, σταλακτίτες και παραπετάσματα, κάνοντας το ένα από τα πιο θεαματικά σπήλαια της Κρήτης.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, κάτοικοι της περιοχής, κυρίως βοσκοί και κυνηγοί ανακάλυψαν στο σπήλαιο πολλά αρχαιολογικά αντικείμενα. Από τότε άρχισε ένας κύκλος ανασκαφών μέσα στο σπήλαιο, αλλά περιορισμένης έκτασης. Τα περισσότερα ευρήματα προέρχονται από λαθρανασκαφές και φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου και της Οξφόρδης. Δυστυχώς, επειδή το σπήλαιο ήταν ανοικτό, στο πέρασμα των αιώνων, πολλά σημαντικά αντικείμενα πιστεύεται ότι έχουν αφαιρεθεί.

Το σπήλαιο φαίνεται ότι είχε χρησιμοποιηθεί ως τόπος κατοικίας και ταφής από το 2.800 π.Χ.. Εικάζεται ότι περίπου το 2.000 π.Χ. το Δικταίο Άντρο έγινε τόπος λατρείας, παίρνοντας τα σκήπτρα από το σημαντικότερο ως τότε σπήλαιο της Τραπέζας, κοντά στο χωριό Μαρμακέτο. Περίπου το 700 π.Χ., παρέδωσε τα σκήπτρα της λατρείας στο Ιδαίο Άντρο του Ψηλορείτη. Διάφορες λιθωματικές μορφές που μοιάζουν με ανθρώπους ή ζώα, φαίνεται ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη λατρεία.

Οι μύθοι που συνοδεύουν τη μακραίωνη ιστορία του Σπηλαίου

Οι περισσότεροι μελετητές ταυτίζουν το Σπήλαιο Ψυχρού με το γνωστό από τη Μυθολογία «Δικταίον Άντρον», όπως το αναφέρει ο Ησίοδος, όπου γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας με την βοήθεια της Αμάλθειας και των Κουρητών. Γι’ αυτό το λόγο αποκαλείται και ως η Βηθλεέμ του Αρχαίου Κόσμου. Το ίδιο σπήλαιο συνδέθηκε με ιστορίες όπως του μάντη Επιμενίδη που «κοιμόταν» εδώ, την ένωση του Δία με την Ευρώπη και τη γέννηση του Μίνωα, τις Άρπυιες κ.ά.

Σύμφωνα με το μύθο, υπήρχε ένας χρησμός που έλεγε ότι ο Κρόνος θα σκοτωθεί από το γιο του, για αυτό και ο Κρόνος έτρωγε τα παιδιά του για να προστατευτεί. Έτσι, η Ρέα κατέφυγε στο Δικταίο Άντρο για να γεννήσει τον πατέρα όλων των θεών, το Δία, κρυφά από το Κρόνο. Η Ρέα ξεγέλασε το Κρόνο και, αντί για το βρέφος, του έδωσε να κατασπαράξει ένα βράχο τυλιγμένο στα σπάργανα του μωρού. Στη συνέχεια, άφησε τον Δία εκεί στο σπήλαιο για να τον αναθρέψουν οι Δικταίοι Κουρήτες, με τη φροντίδα της κατσίκας Αμάλθειας και της νύμφης Μέλισσας.

Σύμφωνα με έναν άλλο μύθο, στο σπήλαιο κάποτε απαγορευόταν η είσοδος σε θνητούς. Ωστόσο, στο σπήλαιο φώλιαζαν μέλισσες, οι οποίες είχαν παράγει πάρα πολύ μέλι. Αψηφώντας την απαγόρευση τέσσερις φίλοι, ο Λάιος, ο Κέρβερος, ο Κούκουλος και ο Αίγλιος, μπήκαν στο σπήλαιο για να πάρουν το μέλι. Φόρεσαν χάλκινες πανοπλίες, για να αποφύγουν τα τσιμπήματα και μπήκαν. Τότε, στο σπήλαιο βρήκαν τα σπάργανα από τη γέννηση του Δία. Ο Δίας τότε εξοργίστηκε και τους κατακεραύνωσε. Επειδή, όμως μέσα στη σπηλιά δεν μπορούσε κανείς να πεθάνει, η Θέμις και οι Μοίρες μεταμόρφωσαν τους τέσσερις φίλους σε πουλιά, οι οποίοι σήμερα είναι οι λάιοι, οι κέρβεροι, οι κούκοι και οι γλαύκες.

Ένας δευτερεύων θρύλος θέλει το βασιλιά Μίνωα να γεννήθηκε στην ίδια σπηλιά με το Δία, δηλαδή στο Δικταίο Άντρο.

Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι ο Μίνωας ερχόταν στο Δικταίο Άντρο κάθε εννιά χρόνια, όταν συγκλίνουν οι τροχιές της σελήνης και του ήλιου. Τότε συναντιόταν με τον πατέρα του, τον Δία, και λάμβανε τους νέους νόμους για να κυβερνήσει την Κρήτη. Γι ’αυτό άλλωστε κι ο Μίνωας ήταν συνδεδεμένος με την απόλυτη δικαιοσύνη, γεγονός που τον έκανε και κριτή στον Άδη όταν πέθανε. Ο μύθος αυτός είναι παραλλαγή του επικρατέστερου που θέλει το σπήλαιο αυτό να είναι το Ιδαίο Άντρο.

Επίσης, μια παραλλαγή του γνωστού μύθου της Ευρώπης, αναφέρει ότι όταν ο Δίας, με τη μορφή ταύρου, έκλεψε την Ευρώπη από τη Φοινίκη, την πήρε μαζί του στο Δικταίο Άντρο, κι όχι στη Γόρτυνα. Εκεί της αποκάλυψε το πραγματικό του πρόσωπο και συνευρέθηκαν. Η συνεύρεση τους είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση του Μίνωα, του Ραδάμανθυ και του Σαρπηδόνα.

Το Δικταίο Άντρο, είναι το μαγικό σπήλαιο που σύμφωνα με την παράδοση αποκοιμήθηκε ο σοφός της αρχαιότητας Επιμενίδης για 57 χρόνια. Αφού ξύπνησε, είχε την ίδια ηλικία αλλά είχε αποκτήσει θεϊκή σοφία και γνώση.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, το Δικταίο Άντρο ήταν η σπηλιά όπου κατοικούσαν οι Άρπυιες. Οι Άρπυιες ήταν θηλυκά τέρατα με μορφή πουλιών και με κεφάλι γυναίκας που ήταν οι αγγελιαφόροι του Άδη. Είναι γνωστές για την ιστορία της τιμωρίας του Φινέα.