Κόσμος

Του Ηφαιστίωνα ή όχι; Ο νέος πόλεμος των αρχαιολόγων για την Αμφίπολη

mesaralive.gr 04 October, 2015 ΚΟΣΜΟΣΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Του Ηφαιστίωνα ή όχι; Ο νέος πόλεμος των αρχαιολόγων για την Αμφίπολη

Ο Ηφαιστίωνας, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Αντίγονος και ο Δεινοκράτης. Τα ιστορικά πρόσωπα παρελαύνουν με φόντο το μνημείο της Αμφίπολης. Σε ποιον ανήκει τελικά;

Τον Ιούλιο του 2015 η είδηση που δημοσίευσε η ιταλική εφημερίδα La Stampa ότι η ανασκαφή της Αμφίπολης θα τιμηθεί με το «Διεθνές βραβείο αρχαιολογικής ανακάλυψης» της εκδήλωσης Μεσογειακού Αρχαιολογικού Τουρισμού στην Ιταλία πέρασε «στα ψιλά» των δικών μας MME.

Η λάμψη της ανασκαφής που διεξήχθη κατά ένα μεγάλο μέρος της σε «τηλεοπτικούς χρόνους» έμοιαζε να είχε ξεθωριάσει.

Τα μίση και τα πάθη που είχε εγείρει από τον Αύγουστο του 2014 (όταν το χώρο επισκέφθηκε ο τότε Πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς) έως τον Ιανουάριο του 2015 που (όταν ανακοινώθηκε το πόρισμα της ανάλυσης του σκελετικού υλικού και αποκαλύφθηκε ότι υπήρξαν περισσότεροι του ενός «ένοικοι» του τάφου) έμοιαζαν να έχουν περάσει στην ιστορία.

Κι όμως όχι. Περίπου δυο μήνες μετά την ανακοίνωση της βράβευσης της ανασκαφής, η Αμφίπολη ξαναβγαίνει - και μάλιστα με ...φόρα - στην επιφάνεια.

Η «βόμβα» της επικεφαλούς της ανασκαφικής ομάδας, Κατερίνας Περιστέρη, που ...έσκασε σε εκδήλωση που διοργανώθηκε την Τετάρτη 30 Σεπτεμβρίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τίλο «Ερευνώντας τον τύμβο Καστά Αμφίπολης: 2012-2014» ότι ο τύμβος συνδέεται με το ιστορικό πρόσωπο του Ηφαιστίωνα, χιλίαρχου του εταιρικού ιππικού, ναύαρχου και επιστήθιου φίλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου άνοιξε και πάλι τον ασκό του Αιόλου.

Το ταφικό μνημείο στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης είναι ταφικό ηρώο που έγινε προς τιμήν του Ηφαιστίωνα με εντολή του ίδιου του Μ. Αλεξάνδρου - και πιθανότατα στον φημισμένο αρχιτέκτονα της εποχής, Δεινοκράτη - είναι η υπόθεση εργασίας που διατύπωσαν η έφορος αρχαιοτήτων του νομού Σερρών, Κατερίνα Περιστέρη, και ο στενός της συνεργάτης, αρχιτέκτονας, Μιχάλης Λεφαντζής. Που στήριξαν την υπόθεσή τους αυτή;

Τα σημεία - κλειδιά που στηρίχτηκε η υπόθεση εργασίας της ανασκαφικής ομάδας

Το πρώτο και σημαντικότερο στοιχείο-κλειδί είναι οι τρεις επιγραφές, που βρέθηκαν σε ισάριθμα «ορφανά» μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, από τα περίπου 500, πολλά από τα οποία φέρεται να προέρχονται από τον περίβολο του τύμβου Καστά, αλλά βρέθηκαν τις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα σε μια απόσταση 5-6 χιλιομέτρων δίπλα στο ποτάμι κοντά στη σημερινή θέση του Λέοντα της Αμφίπολης.

Διακρίνεται η λέξη «...ΑΡΕΛΑΒΟΝ» -λείπει το «Π»- και στην απόληξη του «Ν» υπάρχει το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα.

Δεύτερο στοιχείο-κλειδί είναι το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα, που επίσης βρέθηκε στο εσωτερικό, σε ρόδακες από το επιστύλιο του δεύτερου χώρου.

Τρίτο στοιχείο-κλειδί είναι η χάραξη του ΑΝΤ, πάνω σε περισσότερα από τρία σημεία στον περίβολο, που θεωρήθηκε από τους ανασκαφείς ότι αφορά τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, τον στρατηγό του Μ. Αλεξάνδρου που διαδέχτηκε τον Ηφαιστίωνα.

Ντόροθι Κινγκ, η προκλητική: Με το μεσαίο δάχτυλο υπέρ του Ηφαιστίωνα

Η πρώτη αντίδραση ήρθε ...επιβεβαιωτική.

Η εκκεντρική Αμερικανίδα αρχαιολόγος, Ντόροθι Κινγκ, που είχε πάρει θέση υποστηρίζοντας τις απόψεις της ομάδας Περιστέρη, τις «ενίσχυσε» και πάλι αν όχι και πολύ επιστημονικό τρόπο: με μια προκλητική ανάρτηση που ύψωνε το μεσαίο της δάχτυλο υπέρ του Ηφαιστίωνα.

«Και αυτό ισχύει ακόμη και για τους ηλίθιους που εξακολουθούν να βρομίζουν την Αμφίπολη», σχολίασε.

Φάκλαρης: Το ταφικό μνημείο δεν είναι του Ηφαιστίωνα

Την κατηγορηματική του αντίθεση, ωστόσο, στην εκτίμηση ότι ο τάφος της Αμφίπολης ανήκει στον Ηφαιστίωνα, εξέφρασε ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας, Παναγιώτης Φάκλαρης μιλώντας και στο TheTOC.gr.

«Το μνημείο δεν είναι Ηρώο ούτε σχετίζεται με τον Ηφαιστίωνα. Δεν παραδίδονται πουθενά πληροφορίες ότι ο Μέγας Αλέξανδρος έδωσε εντολή να κάνουν στην Αμφίπολη ένα μνημείο για τον Ηφαιστίωνα.

Κι επιπλέον, αν ήταν Ηρώο θα ήταν υπέργειο, κι όχι υπόγειο.

Ο Ηφαιστίωνας έχει ταφεί στη Βαβυλώνα», μας είπε, μεταξύ άλλων.

Και συμπλήρωσε: «Δεν ξέρω αν μας φέρνουν πουθενά κοντά οι επιγραφές που συμπεριλαμβάνουν τη λέξη “Παρέλαβον…” και δεν ξέρω αν έχουν διαβαστεί σωστά. Επιπλέον, τα επιγραφικά σήματα που αποδίδονται κατά την ομάδα σε μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα δεν μπορούν, κατά τη γνώμη μου, να συνδεθούν μαζί του.

Ο κ. Φάκλαρης αμφισβητεί επίσης το μονόγραμμα ANT που κατά την ανασκαφική ομάδα αποδίδεται στον Αντίγονο Μονόφθαλμο, τον στρατηγό του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος φέρεται να παρέλαβε την πλούσια εργολαβία.

Αμφισβητεί επίσης και το όνομα του φημισμένου αρχιτέκτονα της εποχής, Δεινοκράτη, που συνδέθηκε με τον τάφο της Αμφίπολης.

Το μόνο σημείο σύγκλισής του με την ανασκαφική ομάδα είναι η χρονολόγηση εκεί κοντά στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π. Χ.

Αγγελική Κοτταρίδη: Αντίθετη και με τη χρονολόγηση

Αντιθέτως, η επικεφαλής της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη, σε άρθρο της στην «Καθημερινή», υποστηρίζει πως όλα τα στοιχεία «οδηγούν» στο τέλος του 2ου π.Χ. αιώνα και όχι μεταξύ 325 και 319 π.Χ., εποχή του μεγάλου στρατηλάτη.

΄Αφησε αιχμές για την ομάδα της Κατερίνας Περιστέρη και έγραψε χαρακτηριστικά «τη συγκεκριμένη περίπτωση παρατηρείται –εξαρχής και συνεχώς– το φαινόμενο τα δεδομένα να “αξιολογούνται” από την ομάδα, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να στηρίζουν τις εκάστοτε θεωρίες οι οποίες αλλάζουν κάθε τόσο, διατηρώντας πάντα ως βασικό άξονα τη συσχέτιση με τον Μέγα Αλέξανδρο».

Παράλληλα έκανε λόγο για υποτιθέμενα ευρήματα όπως.

Συγκεκριμένα, «οι επιγραφές που υποτίθεται ότι αποτελούν το τεκμήριο της παρουσίας του Ηφαιστίωνα βρέθηκαν σε πέτρες μετακινημένες από την αρχική τους θέση στην περιοχή του λέοντα και όχι στον περίβολο».

Για την κυρία Κοτταρίδη «εξίσου προβληματική είναι η ερμηνεία της ζωγραφισμένης ζωφόρου, η οποία στηρίζεται σε υποθετικά σχέδια του Μιχάλη Λεφαντζή και στην οποία συμφύρονται απολύτως ετερόκλητα στοιχεία».

Λυπηροί, απαράδεκτοι και αντιεπιστημονικοί οι συνάδελφοι...

Δεν άργησε να έρθει η απάντηση της Κατερίνας Περιστέρη.

Παρουσιάζοντας στοιχεία σε προγραμματισμένη συνέντευξη τύπου για εκδήλωση που αφορά σε μουσική παράσταση που θα γίνει στο Ζιντζιρλί Τζαμί το οποίο ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού είπε:

«Δυστυχώς, συνηθίσαμε τις αναίτιες αντιδράσεις σχετικών και μη» και συμπλήρωσε:

«Είναι λυπηρό να υπενθυμίζω σε συναδέλφους ότι είναι απαράδεκτο κι αντιεπιστημονικό να αξιολογούν και να αποφαίνονται για ένα έργο τα τεκμήρια του οποίου αγνοούν.

Ο χρόνος που έχουμε, επιφυλάσσει κι αλλα στοιχεία που κλειδώνουν τα συμπέρασμα της επιστημονικής μας ομάδας», πρόσθεσε.

Στο χορό και η Λίνα Μενδώνη

Στο χορό μπήκε και η πρώην ΓΓ Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κατά την ηγεσία της οποίας η Αμφίπολη έγινε πρώτο θέμα στα MME.

Κατά τη γνώμη της, η υπόθεση της κυρίας Περιστέρη «είναι μια πρόταση, έχει δώσει τα δεδομένα, έτσι όπως εκείνη και η ομάδα της αναγιγνώσκουν τα αρχαιολογικά δεδομένα».

Μιλώντας στο BHMA FM είπε: «Είναι μια υπόθεση, την οποία στηρίζουν σε πολύ συγκεκριμένα δεδομένα των γραπτών πηγών η κυρία Περιστέρη και ο κ. Λεφαντζής κι αποδίδουν το μνημείο στο Δεινοκράτη.

Όμως, δεν υπάρχει η υπογραφή του Δεινοκράτη, όπως π.χ υπάρχει στα αγγεία η υπογραφή του Εξηκία, "Εξηκίας έγραψε".

Οπότε εκεί, δεν μπορεί κανείς να το αμφισβητήσει. Εδώ, είναι ένα επιστημονικό συμπέρασμα.

Αυτά όλα πρέπει να τεθούν στη κρίση της επιστημονικής κοινότητας. Υπάρχει η φράση που είναι πολύ γνωστή: "και κεραμεύς κεραμεί κοτέει", που έλεγαν οι αρχαίοι.

Δηλαδή, καλό λόγο ο ένας κεραμέας για τον άλλο δεν πολυέλεγε…»

Και το μυστήριο συνεχίζεται...

Τίποτα, λοιπόν, καταλληλότερο στην κατακλείδα από την απάντηση του Παναγιώτη Φάκλαρη στο TheTOC

- Δηλαδή το μυστήριο συνεχίζεται;

- Οπωσδήποτε...

Πηγή: thetoc.gr