Οι παλιοί «όρκοι» της Μεσαράς
Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης
_1_856_561_76.jpg)
Όλοι ξέρουμε τους όρκους που έδιναν οι παλιοί στα δικαστήρια, και στις συζητήσεις τις καθημερινές ή έδιναν ένα όρκο, για να πείσουν τον άλλο για του λόγου το αληθές, αλλά «όρκοι» δεν ήταν μονάχα αυτοί…
Η λέξη «όρκος» είναι στην πραγματικότητα η Mεσαρίτικη λέξη «όρχος», αλλά δεν πήγαινε εύκολα στη γλώσσα του Μεσαρίτη και έτσι τον έλεγε χάριν απλότητας όρκο!
Δεν ήταν άλλο, από το χώρο στάθμευσης των υποζυγίων, γαϊδούρια, μουλάρια, φοράδες μπεγίρια.και όχι μόνον!
Η λέξη «όρχος» είναι αρχαία, και αν ανατρέξουμε στο λεξικό του Τριανταφυλλίδη, θα δούμε ότι στην αρχαία της ονομασία, σημαίνει σειρά από οπορωφόρα δένδρα.
Αργότερα η λέξη σημαίνει πάρκο κατεχόμενο από στρατιωτικά άλογα και αργότερα οχήματα, για να σημαίνει σήμερα χώρος ανοιχτός η κλειστός, για στρατιωτικά οχήματα και άρματα.
Η λέξη δηλαδή είναι δανεισμένη από το στρατό, αφού είναι στρατιωτικός όρος.
Οι ζωαγορές το 1945 με’46, εξελίχθηκαν με τα χρόνια, η κοινότητα των Μοιρών έγινε Δήμος , περιέφραξε κάποιο χώρο με πασσάλους με συρμάτινη περίφραξη και η ζωαγορά επονομάστηκε πλέον όρχος!
Ο όρχος φτιαχνόταν με έξοδα του Δήμου, και δινόταν σε πλειοδοσία.
Τον όρχο εκείνος που θα πλειοψηφούσε δεν έπρεπε να είναι μόνος του.
Τον αναλάμβανε κάποιος μαζί με την οικογένεια του, γιατί για να δουλέψει σωστά, χρειαζόταν γύρω στα τέσσερα με πέντε άτομα.
Εκείνος που είχε αναλάβει για χρόνια τον όρχο στις Μοίρες, ήταν ο Μανώλης Μαραγκάκης με την οικογένειά του, γνωστός ως Καπαϊδώνης.
Στον όρκο μπορούσαν να πάνε και πρόβατα, κατσίκια γουρούνια και μοσχάρια για πώληση, η για πώληση η απλή φύλαξη με το αντίτιμο τότε της μιας δραχμής.
Ήταν κάτι ανάλογο με τον σημερινό χώρο στάθμευσης οχημάτων.
Η πόλη των Μοιρών κάποτε, τον κύριο όρχο που ήταν κοντά στον Μπομπιανό δρόμο.
Οι Μοίρες ήταν το επίκεντρο πολλών χωριών γύρω - γύρω, που κάθε Σάββατο ο κόσμος μαζευόταν στη πόλη για αγοραπωλησίες, που εν τω μεταξύ είχε γίνει Δήμος.
Και ήταν Δήμος, τιμής ένεκεν, και όχι επειδή είχε 10 χιλ κατοίκους που απαιτούσε μια πόλη για να είναι Δήμος.
Και αυτό, λόγω των αρχαιοτήτων που οι Μοίρες περιβάλλονται, Φαιστός, Γόρτυνα, Κομμός, Καμάρες κλπ.
Παντού, σε σπίτια η καφενεία, «όρκο» τον άκουγες!
«Άντε πήγαινε στο όρκο να δέσεις το γάιδαρο»!
«Πάω στον όρκο να πουλήσω το χοίρο»
Όλο τέτοια άκουγες!
Εμείς βέβαια τα τότε παιδιά που πηγαίναμε στο σχολείο, γνωρίζοντας τη σωστή λέξη γελάγαμε που παραποιούσαν τη λέξη «όρχο» και τους το λέγαμε, αλλά εκείνοι πάντα «όρκο» τον έλεγαν!
Από ότι θυμούνται κάποιοι, ένα άλλο όρχο είχε και στου Ηλία του Μυλωνά πίσω από τον Άγιο Νεκτάριο, και ένα άλλο είχε στα Καπαριανά..
Όρχο βέβαια είχε για ένα διάστημα και το Ασήμι.
Οι όρχοι στις Μοίρες, δούλευαν μονάχα τα Σάββατα.
Δια νόμου, και για να παραμένουν οι δρόμοι των Μοιρών καθαροί, απαγορευόταν να δένει κανείς το ζώο του σε οποιαδήποτε σημείο της πόλης.
Και αυτό για να μην λερώνουν τη πόλη, κατά την οποία ο Δήμαρχος μαζί με τη χωροφυλακή, φρόντιζαν να είναι πάντα καθαρή!
Οι χωροφύλακες που έκαναν ελέγχους, αν έβλεπαν κάποιο ζώο δεμένο σε κάποιο σημείο της πόλης, έκοβαν κλίση, και περίμεναν πότε θα πάει ο ιδιοκτήτης να του τη παραδώσουν.
Όσα ζώα πήγαιναν στο όρχο, τα έδεναν στους στύλους η στα σύρματα της περίφραξης εκεί.
Όλα τα άτομα της οικογένειας βοήθαγαν, κάποιος παραλάμβανε το ζώο να το δέσει,
άλλος έπαιρνε τα χρήματα, τη μια δραχμή, και έκοβε την απόδειξη από ένα μπλοκάκι.
Στο τέλος της ημέρας, κάποιος άλλος έπρεπε να σκουπίσει καλά - καλά τον όρχο.
Τη δε κοπριά που μάζευαν από το σκούπισμα, την πούλαγαν σε αυτούς που είχαν λουλούδια, ελιές κήπους κλπ.
Ο όρχος είχε και την ευθύνη του ζώου, αλλά και όλων των αντικειμένων που ήταν φορτωμένα στο σαμάρι!
Ο ορχάρχης ήταν υποχρεωμένος κάθε τρεις μήνες, να δίνει ένα ποσό στο δήμο βάσει του ποσού που ήταν στα μπλοκάκια.
Κάποιες φορές, και ο Δήμος έβαζε άτομα και γυρνάγανε την πόλη, και ότι ζώα έβρισκαν, τα πήγαιναν στον όρχο.
Πήγαινε ο άνθρωπος που είχε δέσει το γάιδαρο του σε κάποιο στύλο να τον πάρει, κι ο γάιδαρος του έλειπε!
-Ωχ! κακορίζικα! Επήρανε μας πάλι το γάιδαρο στον όρχο!
Έτσι πήγαιναν και τον έπαιρναν στη συνέχεια από τον όρχο αφού βεβαίως πλήρωναν τη μια δραχμή, συν το πρόστιμο!
Δείτε επίσης
-
Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις
Σχετικά άρθρα
Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης
