Γνώμες

Τριήμερο εθνικό πένθος για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη

https://www.euro2day.gr/ 02 September, 2021 ΑΡΘΡΑΓΝΩΜΕΣ

Τριήμερο εθνικό πένθος για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη

Με απόφαση της κυβέρνησης, από σήμερα κηρύσσεται τριήμερο εθνικό πένθος για την απώλεια του μεγάλου μουσικοσυνθέτη, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε:

«Τη σημερινή μας συνεδρίαση σκιάζει δυστυχώς μία πολύ θλιβερή είδηση: Ο Μίκης Θεοδωράκης περνά πια στην αιωνιότητα. Η φωνή του σίγησε και μαζί του σίγησε και ολόκληρος ο Ελληνισμός. Όπως είχε γραφτεί και για τον Παλαμά, «όλοι είχαμε ξεχάσει πως είναι θνητός». Όμως, μας αφήνει παρακαταθήκη τα τραγούδια του, την πολιτική του δράση, αλλά και την εθνική του προσφορά σε κρίσιμες στιγμές», δήλωσε ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο για τη μεγάλη απώλεια.

Η Ρωμιοσύνη σήμερα κλαίει. Και γι’ αυτό και με απόφαση της κυβέρνησης από σήμερα κηρύσσεται τριήμερο εθνικό πένθος.

Όπως ξέρετε, είχα την τιμή να τον γνωρίζω για πολλά χρόνια και σχετικά πρόσφατα μάλιστα τον είχα επισκεφτεί. Οι συμβουλές του ήταν πάντα πολύτιμες για μένα, κυρίως αυτές που αφορούσαν στην ενότητα του λαού μας και στην υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών. Πιστεύω πως η καλύτερη τιμή προς αυτόν τον παγκόσμιο Έλληνα θα είναι εμείς, με το καθημερινό μας έργο, να κάνουμε πράξη αυτό ακριβώς το μήνυμά του. Ο Μίκης είναι η Ιστορία μας και πρέπει να τη συνεχίσουμε όπως θα ήθελε και εκείνος.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Ανεκτίμητο κεφάλαιο

«Ο Μίκης Θεοδωράκης, την απώλεια του οποίου πενθούμε σήμερα, υπήρξε ένας πανέλληνας και ταυτόχρονα οικουμενικός δημιουργός, ένα ανεκτίμητο κεφάλαιο του μουσικού μας πολιτισμού», τονίζει σε δήλωσή της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Οπως αναφέρει στο μήνυμά της για τον θάνατο του μεγάλου συνθέτη, «του χαρίστηκε μια πλούσια και γόνιμη ζωή που τη βίωσε με πάθος, μια ζωή ταγμένη στη μουσική, στις τέχνες, στον τόπο μας και στους ανθρώπους του, αφοσιωμένη στις ιδέες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Ο Μίκης δοκιμάστηκε σε όλα τα είδη της μουσικής -το τραγούδι, το ορατόριο, τη συμφωνική μουσική, τη μουσική για τον κινηματογράφο- με εξαιρετική επιτυχία. Έγραψε μελωδίες που συνυφάνθηκαν με την ιστορική και κοινωνική πορεία της Ελλάδας τα μεταπολεμικά χρόνια, μουσικές που λειτούργησαν σαν παρότρυνση, σαν παρηγοριά, σαν διαμαρτυρία, σαν στήριγμα στις ζοφερές περιόδους της νεότερης ιστορίας μας.

Πάντα "πολιτικός", συνέδεσε την πολιτική πράξη με την υπέρβαση και τον αγώνα. Ο ίδιος αυτοχαρακτηρίστηκε "μόνος, ανένταχτος, ανεξάρτητος, αυτοστρατευμένος". Ταγμένος στην εθνική αξιοπρέπεια, την ανθρωπιά και την ομοψυχία, δεν έπαψε ποτέ να είναι ένας βαθύς, πολυσχιδής δημιουργός, κι ένας καλλιτέχνης που επέμενε ως το τέλος να βλέπει τον κόσμο με τον ρομαντισμό και την εμπιστοσύνη μιας αιώνιας, ακατάλυτης νιότης».

Αλέξης Τσίπρας: Εδωσε φως στις ψυχές μας

Για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε:

«Ο Μίκης έδωσε φως στις ψυχές μας. Σημάδεψε με το έργο του τη ζωή και τη διαδρομή όσων διάλεξαν τον δρόμο της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο αξεπέραστος συνθέτης, ο αγωνιστής, ο κομμουνιστής, ο ακτιβιστής, μέσα από τη μουσική, τη ζωή, τις μάχες και τις αντιφάσεις του, έδωσε νέο νόημα στην ελευθερία, στον πολιτισμό, στην τέχνη, στη συμμετοχή.

Τον αποχαιρετούμε με τη βεβαιότητα ότι αυτό που αφήνει πίσω του είναι ανεξίτηλο. Στην ψυχή του λαού μας, στην ταυτότητα της πατρίδας μας, στην πολιτιστική κληρονομιά της οικουμένης».

Νίκος Αναστασιάδης: Χάσαμε τον οικουμενικό Μίκη Θεοδωράκη

Το έργο του θα παραμείνει πάντοτε θεμέλιο πορείας των λαών προς τα εμπρός, αναφέρει σε ανάρτησή του για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης.

«Σήμερα χάσαμε τον οικουμενικό Μίκη Θεοδωράκη. Τον Μίκη της αντίστασης, τον συνθέτη που εμπνέει τα όνειρα και τους υψηλούς στόχους», σημειώνει στην ανάρτησή του ο κ. Αναστασιάδης. «Η απώλεια είναι τεράστια για τον ελληνικό πολιτισμό», συμπληρώνει και καταλήγει: «Το έργο του σπουδαίο και αχανές, θα παραμένει πάντοτε θεμέλιο πορείας των λαών προς τα εμπρός».

Γιώργος Παπανδρέου: Η μουσική του μας εμψυχώνει

«Ένας μεγάλος δημιουργός, ένα σύμβολο αγώνων σε δύσκολες στιγμές για την Πατρίδα, έφυγε αφήνοντας πίσω του ένα σπουδαίο έργο αλλά και μια παρακαταθήκη που περιγράφει και σηματοδοτεί μια ολόκληρη εποχή», δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός.

«Ο Μίκης έφυγε. Ο Μίκης της αντίστασης απέναντι στον ναζισμό, απέναντι στον αυταρχισμό και στη βία, ο Μίκης του αντιδικτατορικού αγώνα, ο Μίκης της συμφιλίωσης των λαών, θα είναι πάντα εδώ» αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, σε δήλωσή του για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη. Και καταλήγει: «Το έργο του θα αποτελεί εγερτήριο μήνυμα για τις επόμενες γενιές. Η μουσική του θα μας εμψυχώνει να δίνουμε τους δικούς μας αγώνες. Μίκη, καλό ταξίδι».

Αντώνης Σαμαράς: Θα είναι πάντα εδώ

Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έκανε την εξής δήλωση για την απώλεια του Μικη Θεοδωράκη: «Ο Μίκης της Ελλάδας, της Ρωμιοσύνης, των Αγώνων για Ελευθερία κι Αξιοπρέπεια, της Δικαιοσύνης, ο Μίκης της Οικουμένης, δεν είναι πια μαζί μας. Αλλά θα είναι πάντα εδώ. Να μας θυμίζει ό,τι Άξιον Εστί... Να μας παρακινεί να "μη λησμονάτε τη χώρα μου!". Αντίο αδελφέ μου, αντίο ρόδο αμάραντο, αντίο Μίκη!».

Κώστας Καραμανλής: Θα είναι πάντα παρών

Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες αποχαιρετούμε με συγκίνηση τον κορυφαίο δημιουργό, τον φλογερό αγωνιστή, τον ενεργό πολίτη Θεοδωράκη. Θα είναι πάντα παρών μέσα από το πλούσιο έργο του, από τα αθάνατα τραγούδια του που όλοι αγαπήσαμε. Προσωπικά κρατώ ως πολύτιμη πηγή γνώσης τις μακρές και ζωηρές συζητήσεις μας, τη μαρτυρία του για ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του τόπου μας. Στην οικογένειά του εκφράζω τα ειλικρινή συλλυπητήριά μου».

Γιάννης Βαρουφάκης: Η Ρωμιοσύνη φτώχυνε σήμερα

«Η Ρωμιοσύνη φτώχυνε σήμερα, αλλά τη Ρωμιοσύνη ο Μίκης Θεοδωράκης την προίκισε με μια μεγάλη περιουσία, που την κατέστησε περισσότερο πλούσια στο διηνεκές», είπε ο γραμματέας του ΜέΡα25 Γιάνης Βαρουφάκης, από το βήμα της Ολομέλειας, αναφερόμενος στην απώλεια του σπουδαίου Έλληνα, κατά την έναρξη της ομιλίας του στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού για τη νέα γενιά.

Ο αποχαιρετισμός του ΚΚΕ

«Με βαθιά συγκίνηση κι ένα ακατάπαυστο χειροκρότημα αποχαιρετούμε τον Μίκη Θεοδωράκη, αγωνιστή-δημιουργό, οδηγητή και πρωτεργάτη μιας νέας, μαχόμενης τέχνης στη μουσική», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη.

«Η μουσική του Μίκη είναι ζυμωμένη με όλα εκείνα τα υλικά που φτιάχνουν τη μεγάλη τέχνη, την τέχνη που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής της και προαισθάνεται το επερχόμενο. Το αίσθημα, το φρόνημα, η μνήμη και η πείρα του λαού που αγωνίζεται, είναι η πηγή της έμπνευσής του» τονίζεται, μεταξύ άλλων.

«Με τη μουσική του Μίκη θα συνεχίζουμε να πορευόμαστε ώσπου… "να σημάνουν οι καμπάνες" της κοινωνικής απελευθέρωσης. Αλλά και όταν "τελειώσει ο πόλεμος", δεν θα τον ξεχάσουμε... Θα είναι μαζί μας και όταν "κοκκινίζουν τα όνειρα"» καταλήγει η ανακοίνωση του ΚΚΕ και απευθύνει θερμά συλλυπητήρια και καλή δύναμη στους οικείους του.

Ακολουθεί ολόκληρη η ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ:

Με βαθιά συγκίνηση κι ένα ακατάπαυστο χειροκρότημα αποχαιρετούμε τον Μίκη Θεοδωράκη, αγωνιστή-δημιουργό, οδηγητή και πρωτεργάτη μιας νέας, μαχόμενης τέχνης στη μουσική.

Ορμητικός, εμπνευσμένος και φλεγόμενος από το πάθος της προσφοράς στον λαό, ο Θεοδωράκης κατόρθωσε να χωρέσει στο μεγαλειώδες έργο του όλο το έπος της λαϊκής πάλης του 20ού αιώνα στη χώρα μας. Άλλωστε, μέρος αυτού του έπους υπήρξε και ο ίδιος.

Από 17 κιόλας χρονών οργανώθηκε στο ΕΑΜ και λίγο μετά στο ΚΚΕ, παίρνοντας μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Τον Δεκέμβρη του '44 πολέμησε στη μάχη της Αθήνας, που πνίγηκε στο αίμα και μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού μοιράστηκε με τους συντρόφους του τις άγριες διώξεις του αστικού κράτους ως εξόριστος στην Ικαρία και τη μαρτυρική Μακρόνησο, όπου βασανίστηκε άγρια. Στη συνέχεια, αγωνίστηκε μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες για την πολιτιστική αναγέννηση, ενώ «πλήρωσε» με νέες δοκιμασίες, φυλακές και εξορίες, την παράνομη δράση του ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967. Συγκλονιστικές ήταν οι συναυλίες που έδινε στο εξωτερικό μέχρι την πτώση της δικτατορίας και στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα. Το 1978 ήταν υποψήφιος δήμαρχος του ΚΚΕ στην Αθήνα, ενώ το 1981 και το 1985 εκλέχτηκε βουλευτής του Κόμματος. «Τα πιο δυνατά και όμορφα χρόνια μου τα έζησα στις γραμμές του ΚΚΕ» είχε δηλώσει στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Κόμμα για να τιμήσει τα 90 χρόνια της καλλιτεχνικής και κοινωνικής προσφοράς του.

Πράγματι ο Θεοδωράκης δεν ξέχασε ποτέ τα ιδανικά της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, που έμειναν ανεκπλήρωτα. Το έργο του είναι μια διαρκής αναμέτρηση με την αδικία και την ηττοπάθεια, ένα σάλπισμα πάλης, νέων αγώνων, αντίστασης, ανάτασης κι ελπίδας. «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις… εκεί που πάει να σκύψει… να την πετιέται από ξαρχής» είναι η απάντησή του στην πίκρα και την απογοήτευση ενός λαού, που τα όνειρά του δεν πήραν ακόμα εκδίκηση.

Αυτή η κατάφαση στη ζωή και τον αγώνα δεν είναι ρηχή και πάντα εύκολη. Κάποιες φορές αναδύεται μέσα από βασανιστικό αναστοχασμό. Χωρίς αμφιβολία, ο Μίκης, όσο καλά ήξερε να χτυπά κάθε μικρή και μεγάλη αδικία, το ίδιο καλά ήξερε να εδραιώνει την πίστη ότι η αγάπη, η ευτυχία, η ειρήνη και η ελευθερία είναι πράγματα κατορθωτά. Αλλά κι όσο ρωμαλέα και δυνατά χειριζόταν το «δίκοπο μαχαίρι», το «αστραφτερό σπαθί» της μουσικής του, τόσο εύκολα ήξερε να απαλαίνει το τραγούδι του, αγγίζοντας με τρυφερή ευαισθησία κάθε καλό και ωραίο στη ζωή και τον κόσμο.

Η μουσική του Μίκη είναι ζυμωμένη με όλα εκείνα τα υλικά που φτιάχνουν τη μεγάλη τέχνη, την τέχνη που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής της και προαισθάνεται το επερχόμενο. Το αίσθημα, το φρόνημα, η μνήμη και η πείρα του λαού που αγωνίζεται, είναι η πηγή της έμπνευσής του. «Ό,τι φτιάξαμε το πήραμε από τον λαό και στον λαό το επιστρέφουμε» έλεγε και αυτό δεν ήταν σεμνοτυφία. Ο Θεοδωράκης είχε βαθιά συνείδηση ότι για το προσωπικό του καλλιτεχνικό κατόρθωμα, σπουδαίο ρόλο έπαιξε η εποχή του. Είχε απόλυτη επίγνωση ότι στον ιδιαίτερο τρόπο και τον δυναμισμό της τέχνης του αντανακλούσαν οι πράξεις του λαού κι ότι η δική του συμμετοχή στη λαϊκή δράση, παρότι τον αποσπούσε σε κάποιο βαθμό από τη δημιουργία του, ήταν το οξυγόνο της. «Ο καλλιτέχνης που ζει και δημιουργεί μέσα στην πάλη, εξασφαλίζει ξεχωριστή θέση για το έργο του» δήλωνε. Το έργο του είναι λαμπρή απόδειξη ότι η μεγάλη τέχνη είναι πάντα πολιτική, είτε το επιδιώκει είτε δεν το επιδιώκει ο δημιουργός της.

Ο Θεοδωράκης είχε και εμπιστοσύνη στον λαό. Πίστευε ότι ο λαός έχει τη δύναμη να κατακτήσει ό,τι πιο υψηλό και όμορφο δημιουργεί ο άνθρωπος στην ιστορία του. Γι’ αυτό και με ιερή αφοσίωση καλλιέργησε μια τέχνη που ανυψώνει τον λαό. Ο Μίκης δεν μελοποίησε μόνο έξοχα τον ποιητικό λόγο χωρίς να τον προδίδει, τον αναδημιούργησε και τον παρέδωσε με εκείνη τη μορφή που μπαίνει κατευθείαν στη λαϊκή καρδιά. «Έφερε την ποίηση στο τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί του», όπως έγραφε γι’ αυτόν ο Ρίτσος. Δεν είναι μόνο η ανεπανάληπτη στην ιστορία συνομιλία της μουσικής του με την ποίηση του Ρίτσου στον «Επιτάφιο», που μέσα και από τις συγκλονιστικές ερμηνείες του Μπιθικώτση και του Χιώτη έγινε ένας διαχρονικός λαϊκός θρήνος και ύμνος μαζί στον θάνατο που γονιμοποιεί το μέλλον. Ο Θεοδωράκης πέτυχε να μιλήσει με την υψιπετή ποίηση στη λαϊκή ψυχή, ακόμα και μέσα από απαιτητικές και ασυνήθιστες στο λαϊκό αυτί μουσικές φόρμες, όπως αυτές στο «Άξιον Εστί» του Ελύτη, στο «Επιφάνεια-Αβέρωφ» του Σεφέρη, στο «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού κ.ά.

Στον ποταμό του έργου του συνυπάρχουν σχεδόν όλα τα είδη μουσικής: Οι λαϊκοί δρόμοι και το δημοτικό τραγούδι, αλλά και η αρχαία τραγωδία, το βυζαντινό μέλος, το κλασικό τραγούδι, η συμφωνική μουσική, τα ορατόρια. Πολύπλευρος και πολυτάλαντος, διανοούμενος καθώς ήταν, είχε και ένα πλούσιο συγγραφικό έργο. Στην περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη συναντήθηκε η καλλιτεχνική ιδιοφυΐα με μια προσωπικότητα ανήσυχη, άγρυπνη και δημιουργική, που ένιωθε πάντα την ανάγκη να ξεπερνά τον εαυτό της. Η μουσική του έσπασε τα σύνορα της χώρας, καθώς η γλώσσα της έχει την οικουμενικότητα από τα κοινά βάσανα, τις ελπίδες, τα οράματα που μοιράζονται όλοι οι λαοί, όλοι οι ταπεινοί της Γης. Η παγκόσμια αναγνώριση της καλλιτεχνικής και κοινωνικής προσφοράς του επισφραγίστηκε με το βραβείο Λένιν για την ειρήνη. Και αύριο, με τη δική του μουσική θα τραγουδήσουμε μαζί οι λαοί στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Κύπρο, τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, παντού στη Γη, το τραγούδι της ειρήνης.

Στον Μίκη άρεσε να περπατά, να αναπνέει «στους μεγάλους δρόμους, κάτω απ’ τις αφίσες». Και εκεί η μουσική του θα συνεχίζει να ακούγεται, να εμπνέει, να παρακινεί, να διαπαιδαγωγεί. Με τη μουσική του Μίκη θα συνεχίζουμε να πορευόμαστε ώσπου… «να σημάνουν οι καμπάνες» της κοινωνικής απελευθέρωσης. Αλλά και όταν «τελειώσει ο πόλεμος», δεν θα τον ξεχάσουμε... Θα είναι μαζί μας και όταν «κοκκινίζουν τα όνειρα».

Αθάνατος Μίκη!

Στους οικείους του το ΚΚΕ απευθύνει τα θερμά του συλλυπητήρια και τους εύχεται καλή δύναμη.