Το σχέδιο του υπουργείου Παιδείας για μείωση της ύλης σε Δημοτικό και Γυμνάσιο
Λιγότερη ύλη θα έχουν να μελετήσουν οι μαθητές του δημοτικού και του γυμνασίου από την επόμενη σχολική χρονιά 2025-2026. Αυτό αποφάσισε η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, αφού έλαβε το «πράσινο φως» από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Το ποσοστό της μείωσης εκτιμάται ότι θα φθάνει έως και το 30% ανά μάθημα.
Αλλά δεν θα συρρικνωθούν τα σχολικά βιβλία, όπως είθισται έως τώρα, με την αφαίρεση κεφαλαίων ύστερα από εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), όπως δήλωσε στην «Κ» ο πρόεδρός του Σπύρος Δουκάκης. Με βάση το σχέδιο του ΙΕΠ, το οποίο παρουσιάζει σήμερα η «Κ», οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί θα αποφασίσουν ποια κεφάλαια της ύλης δεν θα διδάξουν, στο πλαίσιο πάντα των οδηγιών που θα λάβουν. Ο σχεδιασμός λειτουργεί και ως γέφυρα με την εφαρμογή των νέων προγραμμάτων σπουδών και του συστήματος του πολλαπλού βιβλίου από το 2026-2027.
«Μας πιέζουν»
«Υπάρχει πίεση από τους εκπαιδευτικούς να μειωθεί η ύλη. Τώρα πολλοί δεν την ολοκληρώνουν, με αποτέλεσμα να μένουν κρίσιμα κεφάλαια αδίδακτα. Αυτό δεν συμβαίνει τόσο στα μαθήματα της θετικής κατεύθυνσης, όπως μαθηματικά και φυσική, αλλά σε εκείνα της θεωρητικής. Για παράδειγμα, η Ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου φτάνει έως την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, αλλά αυτή η περίοδος δεν διδάσκεται σε όλα τα σχολεία.
Επίσης, κάποιοι φιλόλογοι στο γυμνάσιο δεν διδάσκουν όλα τα αρχαία κείμενα. Οχι επειδή δεν θέλουν, αλλά διότι δεν επαρκεί ο διδακτικός χρόνος, ιδίως όταν ο εκπαιδευτικός πρέπει να προσαρμόσει τον ρυθμό της διδασκαλίας στον ρυθμό και των αδύναμων μαθητών», ανέφερε στην «Κ» έμπειρος φιλόλογος. «Η περικοπή της ύλης πρέπει να γίνει με οργάνωση και σαφή σχεδιασμό», πρόσθεσε.
Όπως εξήγησε ο κ. Δουκάκης, κεντρική ιδέα του σχεδίου του ΙΕΠ είναι η ουσιαστική επανεξέταση της διδακτέας ύλης και των μαθησιακών στόχων που περιλαμβάνονται στο ισχύον πρόγραμμα σπουδών.
Στο πλαίσιο της αναθεώρησης, οι μαθησιακοί στόχοι θα διαχωριστούν σε βασικούς – υποχρεωτικούς, οι οποίοι διασφαλίζουν τη θεμελιώδη γνώση και τις βασικές δεξιότητες όλων των μαθητών και στους πρόσθετους – προαιρετικούς, οι οποίοι θα προσφέρουν την ευελιξία προσαρμογής της διδασκαλίας ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μαθητών, το μαθησιακό επίπεδο και τις ανάγκες της τάξης και τον διαθέσιμο χρόνο.
«Παρατηρήσαμε πως όποτε υπήρξε οριζόντια μείωση της ύλης, η πλειονότητα των εκπαιδευτικών επέλεγε δυσκολότερες και πιο απαιτητικές ασκήσεις. Αυτό τι υποκρύπτει; Πως δεν εστίαζαν στην εμβάθυνση της γνώσης από όλους τους μαθητές μιας τάξης, αλλά ουσιαστικά απευθύνονταν στους καλούς μαθητές που μπορούσαν να ανταποκριθούν στον μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας των ασκήσεων», παρατηρεί ο κ. Δουκάκης.
Ευελιξία στην τάξη
Η αξιολόγηση της ύλης με κριτήριο τους μαθησιακούς στόχους οδηγεί σε μείωσή της με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου. Συγκεκριμένα, με τον νέο σχεδιασμό ο δάσκαλος ή ο καθηγητής θα μπορεί να κρίνει εάν πρέπει να εστιάσει στα βασικά κεφάλαια είτε διότι ο διδακτικός χρόνος δεν επαρκεί είτε διότι οι μαθητές του (η πλειονότητα) χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να εμπεδώσουν επαρκώς μία κρίσιμη γνώση για το μάθημα. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να μη διδάξουν κεφάλαια που στοχεύουν σε προαιρετικούς μαθησιακούς στόχους και να εστιάσουν σε ένα κεφάλαιο που ενδιαφέρει τους μαθητές, όπως προέκυψε μέσα στην τάξη.
Οι δύο άξονες – Οι μαθησιακοί στόχοι θα διαχωριστούν σε βασικούς – υποχρεωτικούς που διασφαλίζουν τη θεμελιώδη γνώση και σε πρόσθετους – προαιρετικούς, οι οποίοι θα προσφέρουν ευελιξία προσαρμογής της διδασκαλίας ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης.
«Με την προσέγγιση αυτή ο εκπαιδευτικός αποκτά από τη μια πλευρά ευελιξία στη διαχείριση του διδακτικού χρόνου και από την άλλη τη δυνατότητα να εφαρμόζει πολυδιάστατες διδακτικές προσεγγίσεις διερεύνησης νέων ιδεών ή εννοιών, αξιοποιώντας διάφορα μέσα και τρόπους. Ετσι ενισχύεται η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της ικανότητας σύνθεσης και της δημιουργικότητας των μαθητών», τονίζει ο κ. Δουκάκης.
Αυτή την περίοδο το επιτελείο του ΙΕΠ εξετάζει τη διδακτέα ύλη σε όλα τα μαθήματα του δημοτικού και του γυμνασίου, με σκοπό να αποφασιστεί ποιες ενότητες είναι βασικές για τις γνώσεις που πρέπει να έχει ο μαθητής και ποιες πρόσθετες. Πρώτο συμπέρασμα είναι ότι το ποσοστό της μείωσης δεν θα είναι το ίδιο σε όλα τα μαθήματα. Ετσι, η περικοπή μπορεί να ξεκινήσει από μικρές ενότητες ή ασκήσεις και να φτάσει έως και το 30% της διδακτέας ύλης. Εκτιμάται ότι το ποσοστό θα είναι μικρότερο στο δημοτικό και μεγαλύτερο στο γυμνάσιο.
Τα βασικά σενάρια για το πώς θα επιτευχθεί η μείωση της ύλης μέσω του διαχωρισμού των μαθησιακών στόχων κάθε μαθήματος είναι τέσσερα:
- • Η επιλογή περικοπής ολόκληρων κεφαλαίων του βιβλίου από την κατηγορία των «πρόσθετων – προαιρετικών».
- • Το ψαλίδισμα κεφαλαίων. Ενα παράδειγμα: τώρα στη Γλώσσα υπάρχουν δώδεκα κείμενα που πρέπει να διδαχθούν. Στο νέο πλαίσιο μπορεί να επιλεγεί ένας αριθμός κειμένων που δεν είναι απαραίτητο να διδαχθεί, καθώς οι μαθητές έχουν πάρει την απαραίτητη γνώση από τα υπόλοιπα.
- • Στο ίδιο σκεπτικό κινείται και το τρίτο σενάριο, το οποίο αφορά τον περιορισμό των ασκήσεων που κάνουν οι μαθητές σε κάθε κεφάλαιο της ύλης.
- • Το τέταρτο σενάριο σχετίζεται με τις περιπτώσεις διαθεματικότητας ή διεπιστημονικής προσέγγισης. Δηλαδή, εάν κρίνει ο εκπαιδευτικός ότι η ίδια θεματική γνώσεων διδάσκεται και σε συναφές μάθημα, μπορεί να επιλέξει να μην το διδάξει, σε συνεννόηση με τον συνάδελφό του διδάσκοντα του μαθήματος.
Τα σενάρια μπορούν να εφαρμοστούν συνδυαστικά. Με τον σχεδιασμό για την «ευέλικτη» μείωση της ύλης, το ΙΕΠ δεν προχωράει σε ξεκάθαρη οδηγία προς τους εκπαιδευτικούς. Θα λειτουργήσει αυτό στο ελληνικό σχολείο, που συνήθως οι εκπαιδευτικοί θέλουν να λειτουργούν… by the book; «Με τον τρόπο αυτό ενδυναμώνεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού ως επαγγελματία με δυνατότητα παιδαγωγικών επιλογών και προσαρμογών, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός σχολείου που διδάσκει με ουσία, ποιότητα και σεβασμό στις δυνατότητες κάθε μαθητή», παρατηρεί ο πρόεδρος του Ινστιτούτου.
Η εφαρμογή της «ευέλικτης» μείωσης της ύλης είναι εφικτή στα δημοτικά και στα γυμνάσια, καθώς οι εκπαιδευτικοί αξιολογούν τους μαθητές ενδοσχολικά (και ειδικά για το γυμνάσιο με εξετάσεις στο τέλος του σχολικού έτους σε κάποια μαθήματα, όπου κάθε καθηγητής επιλέγει τα θέματα).
Αντιθέτως, το σχέδιο της ευελιξίας στην περικοπή της ύλης δεν θα εφαρμοστεί στα λύκεια. Κι αυτό διότι στα λύκεια οι μαθητές στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις αξιολογούνται και με θέματα που επιλέγονται κεντρικά από τράπεζα θεμάτων. Ετσι, η διδακτέα ύλη των λυκείων θα παραμείνει η ίδια και το επόμενο σχολικό έτος.
Η μετάβαση στο πολλαπλό βιβλίο
Μετά την τελική διάκριση των μαθησιακών στόχων σε βασικούς – υποχρεωτικούς και στους πρόσθετους – προαιρετικούς, θα υπάρξει συνεργασία του ΙΕΠ με τους 117 σχολικούς συμβούλους, πριν από την ολοκλήρωση του τρέχοντος σχολικού έτους. Κατόπιν θα σταλεί το σχετικό ενημερωτικό υλικό στα δημοτικά και τα γυμνάσια.
Για να αποφευχθεί η σύγχυση, οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί θα ενημερωθούν και κατά το πρώτο δεκαήμερο της σχολικής χρονιάς τον Σεπτέμβριο, ενώ ανάλογη ενημέρωση θα γίνει στους αναπληρωτές κατά τον χρόνο ανάληψης της υπηρεσίας τους σε σχολείο.
Ο σχεδιασμός του ΙΕΠ για περιορισμό της διδακτέας ύλης συνδυάζεται και με την εφαρμογή των νέων προγραμμάτων σπουδών και το πολλαπλό βιβλίο από το σχολικό έτος 2026-2027. «Τα νέα προγράμματα σπουδών έχουν αφετηρία τα μαθησιακά αποτελέσματα, δηλαδή όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ο μαθητής, να κατανοεί και να μπορεί να εφαρμόσει μετά την ολοκλήρωση κάθε μαθησιακής διαδικασίας.
Η έμφαση μετακινείται από το γνωστικό αντικείμενο προς τα προσδοκώμενα αποτελέσματα μάθησης: επιδιώκεται στην ουσία μια αντίστροφη πορεία σχεδιασμού, όπου η βάση είναι τα μαθησιακά αποτελέσματα και όλες οι υπόλοιπες παράμετροι εξαρτώνται από τον καθορισμό αυτών. Τα νέα προγράμματα δεν μιλούν για ύλη αλλά για επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα», παρατήρησε στην «Κ» ο τέως πρόεδρος του ΙΕΠ Γιάννης Αντωνίου, επί των ημερών του οποίου καταρτίστηκαν τα νέα προγράμματα και επιμορφώθηκαν περίπου 30.000 εκπαιδευτικοί.
Τον στόχο της εστίασης στα μαθησιακά αποτελέσματα και όχι στη διδακτέα ύλη υπηρετεί και η επιλογή του συστήματος του πολλαπλού βιβλίου, που θα μπει σε πρώτη φάση ψηφιακά στα σχολεία τον επόμενο Σεπτέμβριο. Καθώς θα οργανωθεί μητρώο διδακτικών βιβλίων με περισσότερα του ενός για κάθε μάθημα ανά τάξη, οι εκπαιδευτικοί θα επιλέξουν ποιο θα διδάξουν.
Ταυτόχρονα όλα τα εγκεκριμένα βιβλία θα είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή βιβλιοθήκη, προκειμένου οι μαθητές να μπορούν να συνδυάσουν πηγές και να καλλιεργήσουν με τον τρόπο αυτό περαιτέρω την κριτική τους σκέψη. Πόσοι μαθητές θα ανατρέξουν στην ψηφιακή βιβλιοθήκη εξαρτάται και από τον διδάσκοντα. «Σκοπός είναι η σταδιακή απομάκρυνση από την αποστήθιση. Επίσης, στόχευση είναι και ο εμπλουτισμός των διαθεσίμων διδακτικών εργαλείων των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα μπορούν να καλύπτουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών τους με το κατάλληλο διδακτικό βιβλίο», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας Γιάννης Κατσαρός.
Για τους 187 τίτλους βιβλίων (τυπικά ονομάζονται πλέον διδακτικά πακέτα, καθώς περιλαμβάνουν και τετράδιο εργασιών) για τα μαθήματα από το νηπιαγωγείο έως και την Α΄ Λυκείου (για τη Β΄ και τη Γ΄ Λυκείου η διαδικασία θα ξεκινήσει μετά το 2025) έχουν κατατεθεί 636 προτάσεις από 73 συγγραφικές ομάδες ή πρόσωπα, εκ των οποίων έγιναν δεκτές οι 593.
Ωστόσο, για 17 μαθήματα δεν κατατέθηκαν προτάσεις, ενώ για άλλα 25 κατατέθηκε μόνο μια πρόταση. Σύμφωνα με πληροφορίες, για όλα τα βασικά μαθήματα έχουν κατατεθεί περισσότερες της μιας πρότασης.
Με βάση τον προγραμματισμό του υπουργείου Παιδείας, έως τον Ιούνιο θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των προτάσεων και από τον Σεπτέμβριο τα εγκεκριμένα πακέτα θα φθάσουν σε ψηφιακή μορφή στα σχολεία.
Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς οι διδάσκοντες των μαθημάτων θα πρέπει να επιλέξουν το βιβλίο που θέλουν να διδάξουν και από το σχολικό έτος 2026-2027 θα φτάσουν τα πρώτα έντυπα βιβλία με βάση τα νέα προγράμματα σπουδών.
Δείτε επίσης
-
Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις
Σχετικά άρθρα
