Τα Φωτοκόλυβα και άλλα έθιμα των Θεοφανείων

ekriti.gr 06 January, 2020 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΑΡΘΡΑ

Τα Φωτοκόλυβα και άλλα έθιμα των Θεοφανείων

Παλαιοτέρα, έθιμο των Θεοφανείων που διατηρείται και σήμερα σε κάποια χωριά της ενδοχώρας του Ηρακλείου ήταν να γυρίζει ο παπάς σε όλο το χωριό από πόρτα σε πόρτα και με το σταυρό και τον βασιλικό να αγιάζει τα σπίτια και τους πιστούς. Τον ακολουθούσαν άτομα του εκκλησιαστικού συμβουλίου οι ψαλτάδες αλλά και κάτοικοι των χωριών.

Από κάθε σπίτι που αγίαζε του έδιναν λάδι, κρασί ελιές και ό,τι άλλο είχε παράγει ο νοικοκύρης ενώ στα περισσότερα σπίτια σταματούσε η πομπή για μια τσικουδιά και ένα κρασί.

Σήμερα, μπορεί το έθιμο με την όλη πομπή να υπάρχει σε ελάχιστα χωριά, συνεχίζεται όμως ο αγιασμός των σπιτιών απ’ τον ιερέα .

Επίσης πριν από χρόνια την παραμονή των Φώτων που ήταν νηστίσιμη ημέρα οι νοικοκυρές έψηναν τα «παλικάρια» ή τα «Φωτοκόλυβα». Αυτά αποτελούνταν από βραστό σιτάρι που το αναμείγνυαν με καρπούς από ρόδι, σταφίδες, ζάχαρη και μυρωδικά.

Ακόμη την ημέρα αυτή τάιζαν και τα ζώα με κριθάρι, σιτάρι, κουκιά, παπούλες ενώ κάποιοι τα έσπερναν λέγοντας: «Φάτε πουλιά, αγριόπουλα, να συγχωρέστε και να ευχηθείτε στο ζευγά και στο ζευγολάτη».

Ακόμη στη νότια Κρήτη υπάρχει το έθιμο της ευλογίας των κουδουνιών. Έτσι από την παραμονή των Φώτων κτηνοτρόφοι της περιοχής φέρνουν μερικά κουδούνια από το κοπάδι τους στο μοναστήρι.

Εκεί τοποθετούνται κάτω από το σημείο που θα γίνει ο Μεγάλος Αγιασμός. Παραμένουν εκεί όλη τη νύχτα και αγιάζονται ενώ ανήμερα των Φώτων οι κτηνοτρόφοι τα παίρνουν και τα κρεμούν στα ζώα του κοπαδιού τους.

Με παραδοσιακό τρόπο και θρησκευτική λαμπρότητα γιορτάζονται και στη δυτική Κρήτη τα Άγια Θεοφάνεια.

Όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα οι πιστοί παίρνουν «το αγίασμα» από τους ιερούς ναούς και στη συνέχεια παρακολουθούν την τελετή του αγιασμού των υδάτων.

Στην Αγία Μαρίνα Χανίων την ώρα του αγιασμού των υδάτων ο ιερέας απελευθερώνει στον ουρανό λευκά περιστέρια.

Στα χωριά, αλλά και στις πόλεις ιερείς επισκέπτονται σπίτια και επιχειρήσεις για τον καθιερωμένο αγιασμό.

Στα Χανιά την ημέρα των Φώτων οι χειμερινοί κολυμβητές κόβουν παραδοσιακά την πίτα τους συνήθεια που συνοδεύεται από βουτιές στα παγωμένα νερά.