Στις παραλίες της Κρήτης: Όταν η μόλυνση είναι... φυτοπλαγκτόν
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με μια καφετι κηλίδα, την ώρα που απολαμβάνουμε το μπάνιο μας. Η πρώτη μας σκέψη - και λογική- είναι να απομακρυνθούμε νομίζοντας ότι είναι λύμματα.
Κάτι που σε κάποιες περιπτώσεις- δυστυχώς - μπορεί να ισχύει. Σε άλλες όμως, όπως σε αυτές που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα σε διάφορες περιοχές της Κρήτης και όχι μόνο, είναι αποτέλεσμα της παρουσίας του φυτοπλαγκτόν!
Ο όρος φυτοπλαγκτόν προέρχεται από τις λέξεις «φυτό» και «πλαγκτός» που σημαίνει ταξιδευτής-περιπλανώμενος. Περιλαμβάνει όλους τους φωτοσυνθετικούς μικροοργανισμούς (τόσο προκαρυωτικούς - Κυανοβακτήρια- όσο και ευκαρυωτικούς) που είναι προσαρμοσμένοι να ζουν αιωρούμενοι σε επιφανειακά ύδατα λιμνών, ποταμών και ωκεανών
Ως φυτοπλαγκτόν, ορίζονται οι μονοκύτταροι οργανισμοί διαφόρων διαστάσεων οι οποίοι φωτοσυνθέτουν.
Αυτός ο οργανισμός λοιπόν - όπως επιβεβαιώθηκε από το Λιμεμικό Σώμα - είναι που εμφανίστηκε στις ακτές της Κρήτης
Το φαινόμενο είχε θορυβήσει ιδιαίτερα την τοπική κοινωνία. Σύμφωνα όμως με τις διευκρινίσεις από το Λιμενικό, κατόπιν διενέργειας αυτοψίας διαπιστώθηκε πως πρόκειται για ποσὀτητες φυτοπλαγκτόν που εμφανίστηκαν στις εν λόγω ακτές, πιθανότατα λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται, για θαλάσσιες ρυπάνσεις.
«Με αφορμή δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία έχουν παρατηρηθεί θαλάσσιες ρυπάνσεις στις ακτές Κιοταρίου και Τραγανού της ν. Ρόδου, καθώς και σε ακτές του Νομού Ηρακλείου Κρήτης, από το Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος Ελληνικής Ακτοφυλακής, διευκρινίζεται ότι κατόπιν επιτόπιων αυτοψιών που διενήργησαν στελέχη των οικείων Λιμενικών Αρχών, διαπιστώθηκε οτι πρόκειται για ποσὀτητες φυτοπλαγκτόν που εμφανίστηκαν στις εν λόγω ακτές, πιθανότατα λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται, για θαλάσσιες ρυπάνσεις», καταλήγει η ανακοίνωση από το Αρχηγείο Λιμενικού Σώματος Ελληνικής Ακτοφυλακής
Πολύτιμος οργανισμός
Το φυτoπλαγκτόν έχει την τάση να κατανέμεται με ακανόνιστη, μωσαϊκού τύπου κατανομή. Η μωσαϊκή κατανομή μπορεί να προκληθεί από αβιοτικούς παράγοντες όπως στρόβιλοι, μέτωπα και δίνες ή από βιοτικούς όπως η βόσκηση, η κατακόρυφη μετανάστευση και το θαλάσσιο «χιόνι».
Κύριες πλαγκτονικές μεγακοινότητες υπάρχουν στον Ειρηνικό ωκεανό και συνδέονται με τα κύρια συστήματα στροβίλων. Αν και μονοκύτταροι, οι οργανισμοί του φυτοπλαγκτού δεν είναι απαραίτητα απλοί οργανισμοί. Παρουσιάζουν ποικίλη μορφολογική και λειτουργική ποικιλότητα και ποικίλες στρατηγικές προσαρμογής. Θεωρείται ότι υπάρχουν περίπου 5000 είδη θαλάσσιου φυτοπλαγκτού, τα οποία προέρχονται από απομακρυσμένες φυλογενετικές ομάδες.
Οι ανθίσεις του φυτοπλαγκτού είναι γεγονότα ραγδαίας πληθυσμιακής έκρηξης και συσσώρευσης πλαγκτονικής βιομάζας στα ρηχά νερά υδάτινων οικοσυστημάτων. Τα αίτια τους μπορεί να είναι φυσικά, όπως τα ρεύματα, η παλίρροια, ο άνεμος, θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις και ως εκ τούτου συχνά χαρακτηρίζονται από εποχικότητα και είναι σύντομα σε διάρκεια. Ειδικότερα, η κλιματική αλλαγή που οδηγεί σε αλλαγές στις θερμοκρασίες και το πρότυπο των βροχοπτώσεων φαίνεται από πειραματικά δεδομένα να έχει πολλαπλές επιδράσεις, οι οποίες εξαρτώνται από την δυναμική και την σύνθεση ειδών των πληθυσμών του φυτοπλαγκτού
Η οικολογική σημασία των ανθίσεων φυτοπλαγκτού είναι μεγάλη, κυρίως για τον αντίκτυπο που έχει στα οικοσυστήματα και στον άνθρωπο. Η συσσωρευμένη βιομάζα και ακόμη περισσότερο η τοξικότητα της επηρεάζει ψάρια, θαλάσσια θηλαστικά και θαλάσσιες χελώνες, επηρεάζοντας την διατροφή τους και συχνά επιβραδύνοντας την ανάπτυξη τους και αυξάνοντας την θνησιμότητα τους, λόγω έκθεσης στις νευροτοξίνες που παράγονται ή λόγω της ανοξίας των υδάτων που προκύπτει.
Το παράδοξο του φυτοπλαγκτού
Ιδιαίτερο γνώρισμα της φυτοπλαγκτονικής κοινότητας είναι το “παράδοξο του πλαγκτού”, όπου ένας σημαντικός αριθμός ειδών (>30) συνυπάρχει σε ένα μικρό όγκο νερού (<1). Το θέμα αυτό αντιβαίνει την “αρχή της ανταγωνιστικής εξαίρεσης” των ειδών. Η κύρια απάντηση στη διατήρηση υψηλής ποικιλότητας βρίσκεται στο γεγονός ότι οι συνθήκες στην “κατοικία” του πλαγκτού δεν είναι ούτε σταθερές ούτε ιδανικές για ένα είδος. Τα πλεονεκτήματα που αποκτούνται από τον ανταγωνισμό μεταβάλλονται γρήγορα από το ένα είδος στο άλλο, προτού το πιο ανταγωνιστικό έχει την ευκαιρία να αντικαταστήσει το προηγούμενο από αυτό.
