Πώς το Ιράν θα μπορούσε να απαντήσει στο Ισραήλ: Σενάρια και παρασκήνιο
Η Μέση Ανατολή βρίσκεται στα πρόθυρα ενός ακόμη πολέμου, καθώς κλιμακώνονται οι εντάσεις μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ: Οι πρόσφατες δολοφονίες του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη και του διοικητή της Χεζμπολάχ Φουάντ Σουκρ στη Βηρυτό έφεραν τις δύο περιφερειακές δυνάμεις πιο κοντά σε μια στρατιωτική αντιπαράθεση και σηματοδότησαν την εντατικοποίηση του συνεχιζόμενου σκιώδους πολέμου τους.
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ υποσχέθηκε αντίποινα κατά του Ισραήλ για τη δολοφονία του Χανίγια την περασμένη Τετάρτη στην ιρανική πρωτεύουσα. Ο δολοφονηθείς ηγέτης βρισκόταν στη χώρα για να παραστεί στην ορκωμοσία του προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν και οι Φρουροί της Επανάστασης προειδοποίησαν ότι η «αιματηρή εκδίκηση» για τη δολοφονία είναι «βέβαιη».
Τόσο η Τεχεράνη όσο και η Χαμάς κατηγόρησαν το Ισραήλ ότι ενορχήστρωσε τη δολοφονία, αν και το Ισραήλ δεν έχει επιβεβαιώσει, ούτε αρνηθεί την εμπλοκή του. Ανέλαβε, ωστόσο, την ευθύνη για τη δολοφονία του Σουκρ, ανώτερου συνεργάτη του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, στα νότια προάστια της Βηρυτού. Η επίθεση στην Τεχεράνη σημειώθηκε λίγες ώρες μετά την ισραηλινή επιχείρηση στη Βηρυτό.
Το Ισραήλ δήλωσε ότι ο Σουκρ ήταν πίσω από την επίθεση με ρουκέτα που έπληξε την πόλη Majdal Shams των Δρούζων στα προσαρτημένα στο Ισραήλ Υψίπεδα του Γκολάν στις 27 Ιουλίου, σκοτώνοντας 12 νέους. Η Χεζμπολάχ, από την πλευρά της, αρνήθηκε την ευθύνη για το χτύπημα.
Οι εκτιμήσεις των αναλυτών
Το Ιράν, η Χεζμπολάχ και η Χαμάς δεσμεύτηκαν να εκδικηθούν για τις δυο δολοφονίες. Πιστεύεται ευρέως, ωστόσο, ότι τα αντίποινά τους θα είναι υπολογισμένα και μετρημένα, σύμφωνα με το Al Jazzera.
Την Τρίτη, ο Νασράλα δήλωσε ότι η ομάδα του και το Ιράν είναι «υποχρεωμένοι να απαντήσουν» στο Ισραήλ «ανεξαρτήτως των συνεπειών». «Η απάντησή μας, Θεού θέλοντος, θα είναι ισχυρή, αποτελεσματική και με αντίκτυπο», πρόσθεσε.
Μετά από αυτές τις κλιμακώσεις, εκατοντάδες Λιβανέζοι ετοιμάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, καθώς διάφορα κράτη συμβούλευσαν τους πολίτες τους να εγκαταλείψουν τον Λίβανο. Οι ΗΠΑ, η Γαλλία, ο Καναδάς και η Βρετανία εξέδωσαν ταξιδιωτικές συμβουλές που προέτρεπαν τους υπηκόους τους να φύγουν, ενώ το παράδειγμα ακολούθησε και η Ιορδανία. Επίσης, αρκετές αεροπορικές εταιρείες είτε ανέστειλαν είτε μείωσαν τις πτήσεις τους προς την περιοχή.
Από την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στη Γάζα πριν από 10 μήνες, ο ισραηλινός στρατός και οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν μαχητές της Χεζμπολάχ έχουν εμπλακεί σε σχεδόν καθημερινές ανταλλαγές πυρών. Η Χεζμπολάχ έχει δημιουργήσει αυτό που αποκαλεί «μέτωπο υποστήριξης» στο νότιο Λίβανο, με στόχο να αποσπάσει ισραηλινούς στρατιωτικούς πόρους από τη Γάζα.
Πιθανά σενάρια και αποτελέσματα
Έχει περάσει μια εβδομάδα από τη δολοφονία του Χανίγια και του Σουκρ, αλλά δεν έχει σημειωθεί καμία σημαντική επίθεση κατά του Ισραήλ. Οι διπλωμάτες εργάζονται ενεργά σε όλη την περιοχή σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση.
Την Τρίτη (6/8), η Χεζμπολάχ εκτόξευσε μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε δύο στρατιωτικές εγκαταστάσεις κοντά στην Άκρη στο βόρειο Ισραήλ και επιτέθηκε σε ένα ισραηλινό στρατιωτικό όχημα σε μια άλλη τοποθεσία. Ο Νασράλα δήλωσε ότι αυτές οι συνεχιζόμενες ανταλλαγές τίτλων αποτελούν μέρος των αψιμαχιών ρουτίνας από τον Οκτώβριο του 2023 και δεν πρέπει να θεωρηθούν ως η υποσχόμενη εκδίκηση.
Το Ισραήλ προετοιμάζεται για μια πολυμέτωπη επίθεση από το Ιράν και το δίκτυο μαχητικών ομάδων του, γνωστό ως Άξονας της Αντίστασης, που περιλαμβάνει τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τους Χούθι της Υεμένης.
Γιατί καθυστερεί η απάντηση του Ιράν
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η ανάγκη συντονισμού μεταξύ αυτών των ομάδων προκαλεί την καθυστέρηση στην απάντηση του Ιράν. «Το Ιράν πρέπει να βαθμολογήσει προσεκτικά την απάντησή του για να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στο Ισραήλ, ισχυρότερο από τις ενέργειές του τον Απρίλιο, τις οποίες θεώρησε ανεπιτυχείς, αλλά όχι τόσο ισχυρό ώστε να κλιμακωθεί σε ανοιχτό πόλεμο», δήλωσε στο Al Arabiya English ο Thomas Juneau, αναπληρωτής καθηγητής δημόσιων και διεθνών υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα στον Καναδά. «Αυτή είναι μια λεπτή και επικίνδυνη ισορροπία που πρέπει να επιτύχουν το Ιράν, η Χεζμπολάχ και οι σύμμαχοί τους».
«Ένα άλλο πιθανό σενάριο είναι ότι η απάντηση δεν θα είναι ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά θα μπορούσε να εκτυλιχθεί σε ώρες, ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες. Αυτό μπορεί επίσης να περιλαμβάνει μια κυβερνοεπίθεση, η οποία θα απαιτούσε πρόσθετο χρόνο προετοιμασίας».
Η Dalia Dassa Kaye, ανώτερη συνεργάτης στο Κέντρο Διεθνών Σχέσεων Burkle του UCLA, πιστεύει ότι οι Ιρανοί θα αποφύγουν μια απάντηση που θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη αμερικανική εμπλοκή, στοχεύοντας αντίθετα να περιορίσουν τη σύγκρουση ελαχιστοποιώντας τις απώλειες μεταξύ των αμάχων στο Ισραήλ.»Ο κίνδυνος είναι ότι τέτοιες προσεκτικές απαντήσεις δεν είναι ποτέ εγγυημένες από καμία πλευρά» σημείωσε η ίδια.
Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ανέφεραν ότι τα αντίποινα διαρκούν περισσότερο απ' ό,τι αρχικά αναμενόταν. Οι ΗΠΑ αναμένουν τώρα μια επίθεση κατά του Ισραήλ τις επόμενες ημέρες. Παραμένει αβέβαιο αν η Τεχεράνη και η Χεζμπολάχ θα συντονίσουν την απάντησή τους.
«Αν και η δολοφονία του Χανίγια ήταν μια επιχείρηση ασφαλείας και πληροφοριών από το Ισραήλ, μια στρατιωτική απάντηση από μόνη της είναι απίθανο να δημιουργήσει αποτελεσματική αποτροπή», δήλωσε στο Al Arabiya English ο Τζαβάντ Χεϊράνια, διευθυντής Μελετών Περσικού Κόλπου στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών και Στρατηγικών Μελετών Μέσης Ανατολής με έδρα την Τεχεράνη. «Οι σοβαρές στρατιωτικές ενέργειες θα μπορούσαν να προκαλέσουν ισραηλινές αντεπιθέσεις».
Στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ
Το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ μετακινεί πλοία και αεροσκάφη στη Μέση Ανατολή για να ενισχύσει την άμυνα μετά τις απειλές από το Ιράν. Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Gallant και ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Lloyd Austin συζήτησαν συνολικές στρατηγικές ασφαλείας για την προστασία του Ισραήλ, σύμφωνα με ανακοίνωση τη Δευτέρα. Τον Απρίλιο, το Ιράν και το Ισραήλ έσπασαν μια μακροχρόνια πρακτική αποφυγής άμεσων επιθέσεων στο έδαφος του άλλου, πραγματοποιώντας την πρώτη τους ανταλλαγή πυρών. Στις 13 Απριλίου, το Ιράν εκτόξευσε 300 βλήματα κατά του Ισραήλ, αφού το κατηγόρησε για επίθεση κατά του προξενείου του στη Δαμασκό.
Η ιρανική επίθεση είχε προγραμματιστεί και ανακοινωθεί εκ των προτέρων, επιτρέποντας στο Ισραήλ να προετοιμαστεί. Το αμυντικό του σύστημα Iron Dome, μαζί με τον περιφερειακό συντονισμό και την υποστήριξη της CENTCOM, αναχαίτισε σχεδόν όλους τους εισερχόμενους πυραύλους. Σε απάντηση, το Ισραήλ διεξήγαγε ένα περιορισμένο πλήγμα αντιποίνων.
«Η δέσμευση των ΗΠΑ να υποστηρίξουν το Ισραήλ στη σύγκρουσή του με το Ιράν και τους συμμάχους του ήταν εμφανής στις ανταλλαγές του Απριλίου. Ωστόσο, αυτή η αμερικανική υποστήριξη είναι απίθανο να αποτρέψει το Ιράν από το να προβεί σε αντίποινα μετά από ένα τόσο ντροπιαστικό χτύπημα στην καρδιά της Τεχεράνης», δήλωσε ο Kaye στο Al Arabiya English.
Ένας πόλεμος που όλοι προσπαθούν να αποφύγουν
Καθώς ο αμερικανικός στρατός κινητοποιεί συμμάχους για να υπερασπιστεί το Ισραήλ από μια πιθανή ιρανική επίθεση, κορυφαίοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ παροτρύνουν τους εταίρους να αποτρέψουν το Ιράν από το να εξαπολύσει ένα χτύπημα ή να συντονίσει επιθέσεις με τις ομάδες πληρεξουσίων του. Ζητούν επίσης από το Ισραήλ να επιδείξει αυτοσυγκράτηση για να αποφευχθεί μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.
Στην πιο άμεση διατύπωσή του προς το Ισραήλ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι το Ιράν και το Ισραήλ θα πρέπει να αποφύγουν την κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, προσθέτοντας ότι η χώρα του έχει «εμπλακεί σε έντονη διπλωματία».
«Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ενημέρωσε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν το Ισραήλ μόνο έναντι επιθέσεων από το Ιράν και τους συμμάχους του», σημείωσε η Heirannia. «Αυτό δείχνει ότι η Ουάσινγκτον δεν θα εμπλακεί στη σύγκρουση εάν αυτή κλιμακωθεί λόγω προκλητικών ενεργειών του Ισραήλ. Η στάση αυτή λειτουργεί ως προειδοποίηση προς το Ισραήλ σχετικά με τη φύση της απάντησής του στα αντίποινα του Ιράν».
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προέτρεψε τον Χαμενεΐ να απαντήσει στη δολοφονία του Χανίγια με αυτοσυγκράτηση και να αποφύγει τη στόχευση Ισραηλινών αμάχων. Το μήνυμα μετέφερε ο Σεργκέι Σοϊγκού, στενός σύμμαχος του Κρεμλίνου, κατά τη διάρκεια των συναντήσεών του με κορυφαίους Ιρανούς αξιωματούχους τη Δευτέρα.
Αμερικανοί αξιωματούχοι, νομοθέτες και εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν επιθυμούν έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας λόγω της πιθανότητας τεράστιας καταστροφής που θα μπορούσε να προκαλέσει, φοβούμενοι ότι θα παραλύσει τις δύο χώρες.
«Το Ιράν αποφεύγει εδώ και καιρό την άμεση, μεγάλης κλίμακας αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, γνωρίζοντας ότι ενώ μπορεί να προκαλέσει ζημιές στους αντιπάλους του, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους διαθέτουν ανώτερη συμβατική στρατιωτική δύναμη που θα μπορούσε να καταστρέψει το Ιράν», επισήμανε ο Τζούνο. «Αυτή η κατανόηση έχει οδηγήσει το Ιράν να εμπλακεί σε έμμεσο, υβριδικό πόλεμο για να αξιοποιήσει τις δυνάμεις του και να μετριάσει τα τρωτά του σημεία. Τόσο το Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ προτιμούν να αποφεύγουν τον ανοιχτό πόλεμο, καθώς αναγνωρίζουν τις σοβαρές επιπτώσεις που θα επέφερε στους ίδιους μια τέτοια σύγκρουση. Παρόλο που οι πρόσφατες προκλήσεις του Ισραήλ έχουν ωθήσει το Ιράν και τη Χεζμπολάχ να επιδείξουν μια πιο ισχυρή στάση, εξακολουθούν να στοχεύουν στην αποφυγή ενός ανοιχτού πολέμου».
