Υγεία

Ψύχωση: Τι είναι ακριβώς – Αίτια, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

02 December, 2018 ΥΓΕΙΑΑΡΘΡΑ

Ψύχωση: Τι είναι ακριβώς – Αίτια, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

Η ψύχωση είναι ένας γενικός όρος και σημαίνει ότι ένα άτομο βιώνει πράγματα που κανείς άλλος δεν αντιλαμβάνεται και έχει πεποιθήσεις που δεν βασίζονται στην πραγματικότητα.

Η ψύχωση σχετίζεται με διαταραχές του φάσματος της σχιζοφρένειας, και, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλα συμπτώματα, ένα από τα καθοριστικά κριτήρια για τη σχιζοφρένεια είναι η παρουσία της ψύχωσης.

Άλλες διαταραχές, οι οποίες έχουν επίσης ψυχωτικά συμπτώματα, είναι:

Σχιζοφρένεια
Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή και άλλοι υπότυποι της σχιζοφρένειας
Οξείες και παροδικές ψυχωσικές διαταραχές
Διπολική διαταραχή (παλαιότερα γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη)
Μείζονα καταθλιπτική διαταραχή με ψυχωσικά χαρακτηριστικά
Ψύχωση μετά τον τοκετό - μια σοβαρή μορφή της επιλόχειας κατάθλιψης
Ψύχωση που προκαλείται από ουσίες (όπως το αλκοόλ, ορισμένα παράνομα ναρκωτικά και κάποια συνταγογραφούμενα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των στεροειδών και των διεγερτικών)

Αυτές είναι οι κύριες αιτίες των ψυχωσικών συμπτωμάτων, αλλά η ψύχωση μπορεί επίσης να είναι δευτερεύον σύμπτωμα σε άλλες διαταραχές και ασθένειες, όπως:

Όγκος, ή κύστη στον εγκέφαλο
Άνοια (π.χ. νόσος Αλτσχάιμερ)
Νευρολογικές ασθένειες, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Huntington
AIDS/HIV και άλλες μολύνσεις που μπορούν να επηρεάσουν τον εγκέφαλο
Ορισμένοι τύποι επιληψίας
Εγκεφαλικό επεισόδιο

Ψύχωση: Αίτια

Τα ακριβή αίτια της ψύχωσης δεν είναι εκτενώς κατανοητά, αλλά πιθανώς περιλαμβάνουν:

Γενετική προδιάθεση: Έρευνες δείχνουν ότι η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή μπορεί να οφείλονται σε μια κοινή γενετική αιτία.

Αλλαγές στον εγκέφαλο: Αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου και αλλαγές σε ορισμένες χημικές εγκεφαλικές ουσίες έχουν εντοπιστεί σε άτομα που έχουν ψύχωση. Εγκεφαλικές τομογραφίες έχουν δείξει μειωμένη φαιά ουσία σε άτομα με ιστορικό ψύχωσης.

Ορμόνες/ύπνος: Η επιλόχεια ψύχωση εμφανίζεται πολύ σύντομα μετά τον τοκετό (συνήθως μέσα σε 2 εβδομάδες). Τα ακριβή αίτια δεν είναι γνωστά, αλλά ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να οφείλεται σε αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών και σε διαταραχές του ύπνου.

Ψύχωση: Συμπτώματα

Τα ψυχωτικά συμπτώματα μπορούν να διαχωριστούν και να περιγραφούν με συγκεκριμένες ορολογίες. Τα κλασικά συμπτώματα της ψύχωσης είναι:

Ψευδαισθήσεις (το άτομο ακούει, βλέπει, ή αισθάνεται πράγματα που δεν υπάρχουν)
Αυταπάτες (ψευδείς πεποιθήσεις, που βασίζονται στον φόβο, ή στην καχυποψία για πράγματα που δεν είναι αληθινά)
Ψυχωσικά συμπτώματα σε άλλες διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια, μπορεί να περιλαμβάνουν:
Αποδιοργανωμένη σκέψη, ομιλία, ή συμπεριφορά
Διαταραγμένη σκέψη (άλματα “λογικής” μεταξύ ασχέτων θεμάτων, περίεργες συνδέσεις μεταξύ άσχετων σκέψεων)
Κατατονία – απάθεια

Ανάλογα με την αιτία, η ψύχωση μπορεί να εξελιχθεί γρήγορα ή αργά. Το ίδιο συμβαίνει στην σχιζοφρένεια, μολονότι τα συμπτώματα είναι πιο πιθανό να έχουν πιο αργή έναρξη και να ξεκινούν με ηπιότερη ψύχωση, που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν εξελίσσεται σε πλήρη διαταραχή.

Η αργή έναρξη της σχιζοφρένειας (ονομάζεται επίσης η πρόδρομη φάση) συχνά δεν αναγνωρίζεται από τον ασθενή, ή την οικογένεια και τους φίλους του.

Τα πιο ήπια, αρχικά συμπτώματα της ψύχωσης μπορεί να περιλαμβάνουν:

Αισθήματα καχυποψίας
Διαστρεβλωμένες αντιλήψεις
Κατάθλιψη και τάσεις αυτοκτονίας
Έμμονες σκέψεις
Προβλήματα ύπνου

Ψευδαισθήσεις μπορεί να επηρεάσουν κάποια από τις αισθήσεις (όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή) στο άτομο με ψύχωση, αλλά περίπου στο 65% των ασθενών με σχιζοφρένεια, αυτές οι ψευδαισθήσεις είναι μόνο ακουστικές (το άτομο ακούει και πιστεύει πράγματα τα οποία δεν υπάρχουν).

Οι ακόλουθες ακουστικές ψευδαισθήσεις είναι κοινές σε άτομα με σχιζοφρένεια:

Το άτομο ακούει φωνές που του μιλούν, συχνά με αρνητικό τρόπο
Μια φωνή που περιγράφει και σχολιάζει όσα κάνει ο ασθενής
Μια φωνή που επαναλαμβάνει αυτό που σκέφτεται ο ασθενής

Παραδείγματα από ψυχωτικές αυταπάτες

Παρανοϊκές ψευδαισθήσεις: Αυτές μπορεί να κάνουν το άτομο με ψύχωση να είναι αδικαιολόγητα καχύποπτο απέναντι σε συγκεκριμένα άτομα, ή οργανισμούς, θεωρώντας πως συνωμοτούν εναντίον του για να του προκαλέσουν βλάβη.

Ψευδαισθήσεις μεγαλείου: Εμφανώς ψευδής, αλλά έντονη πίστη ότι το άτομο έχει μια ιδιαίτερη δύναμη ή εξουσία (για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύουν ότι είναι ένας παγκόσμιος ηγέτης).

Ψύχωση: Διάγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση της ψύχωσης βελτιώνει μακροπρόθεσμα τα αποτελέσματα της θεραπείας. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί, ωστόσο. Οι ηπιότερες μορφές ψύχωσης μπορεί να οδηγήσουν σε σχιζοφρένεια, η οποία μένει αδιάγνωστη ακόμα και για 2 χρόνια. Η πλήρης ψύχωση μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια προτού εγείρει την ανησυχία συγγενών και φίλων του ασθενούς.

Οι ειδικοί συνιστούν να προσέχετε τα ακόλουθα ως πρώιμα συμπτώματα ενός ατόμου με ψύχωση:

Το άτομο αποσύρεται ολοένα και περισσότερο από κοινωνικές σχέσεις και δράσεις
Έχει σταθερή πτώση για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο στην απόδοσή του στο σχολείο, ή την εργασία
Μοιάζει ολοένα και πιο στενοχωρημένο, ή ταραγμένο, χωρίς να είναι σε θέση να εξηγήσει το γιατί νιώθει έτσι

Δεν υπάρχει κάποιο βιολογικό τεστ για την καθεαυτή ψύχωση. Οι εργαστηριακές εξετάσεις που γίνονται, είναι για να αποκλείσουν άλλα πιθανά ιατρικά προβλήματα που θα μπορούσαν να παρέχουν μια εναλλακτική εξήγηση.

Ψύχωση: Θεραπεία

Υπάρχει θεραπεία με μια κατηγορία φαρμάκων, που είναι γνωστά ως αντιψυχωτικά και είναι η πιο κοινή θεραπεία για άτομα με ψύχωση.

Τα αντιψυχωτικά είναι αποτελεσματικά στην μείωση των συμπτωμάτων ψύχωσης σε ψυχιατρικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια, αλλά δεν αντιμετωπίζουν και δεν θεραπεύουν τις υποκείμενες ψυχωτικές ασθένειες.

Τα λεγόμενα αντιψυχωτικά “δεύτερης γενιάς” χρησιμοποιούνται συχνά από τους ψυχιάτρους για τη θεραπεία της ψύχωσης. Αν και η χρήση τους τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί, εντούτοις υπάρχουν και αρκετές αντίθετες απόψεις για την χρήση τους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δεν συνιστά την χρήση τους, εκτός από την κλοζαπίνη (clozapine), η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί, υπό ειδική εποπτεία, αν δεν υπάρχει ανταπόκριση σε άλλα αντιψυχωτικά φάρμακα.