Τοπικά νέα

Πένθος και επανάσταση (βίντεο)

viannitika 17 September, 2019 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΑΡΘΡΑ

Ο χορός της λεβεντιάς, ο χορός της επανάστασης, ο χορός του πένθους. Αυτό είναι το πεντοζάλι, του οποίου η γέννηση ήρθε μέσα από τη δίψα των Κρητικών για ελευθερία.

Είναι ένας χορός μελετημένος ως προς τα νοήματα που θέλει να περάσει ο δημιουργός του, στους Κρητικούς.

Ονομάστηκε πεντοζάλι γιατί συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (δηλαδή βήμα), όπως ειπώθηκε η θεωρούμενη πέμπτη κατά σειρά ελπίδα των Κρητικών για απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους και όχι γιατί έχει πέντε βήματα, όπως λανθασμένα έχουν πει αρκετοί.

Έχει δέκα βήματα, σε ανάμνηση της 10ης Οκτωβρίου του 1769, όπου και χορεύεται για πρώτη φορά στην Ανώπολη Σφακιών, ενώ η μουσική του αποτελείται από δώδεκα μουσικές φράσεις.

Εμπνευστής της ιδέας για το πεντοζάλι ήταν ο Δασκαλογιάννης, ένας από τους πλέον γνωστούς πολέμαρχους της Κρήτης. Το πεντοζάλι κάθε χρόνο χορεύεται στο Ηρώο των Αμιρών, χωρίς μουσική. Αυτή η στιγμή είναι η ύψιστη - μετά την ανάγνωση των ονομάτων των εκτελεσθέντων Βιαννιτών- από την πλευρά των συμμετεχόντων στην εκδήλωση μνήμης. Γιατί το «βωβό» πεντοζάλι, ο χορός δηλαδή χωρίς τη συνοδεία μουσικής υπόκρουσης, αποτελεί έναν φορο τιμής από εμάς τους νεότερους στους εθνομάρτυρες. Είναι «βωβό» γιατί πενθούμε ακόμη και σήμερα για το Ολοκαύτωμα και είναι πεντοζάλι, γιατί είναι ο χορός της επανάστασης και των ηρώων. Ο χορός για την ελευθερία.

Ο πολέμαρχος

Δεν είναι τυχαίο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω που ο Δασκαλογιάννης ή Ιωάννης Βλάχος έχει συνδέσει το όνομα του με το χορό αυτόν και τους υπερτατους αγώνες για ελευθερία μαζί με το Σώμα των ανταρτών του, το «Σεϊτάν τακίμι» («Σώμα Δαιμόνων», όπως τους έλεγαν οι Τούκοι). Ένας σπουδαίος άνθρωπος, πλούσιος και μορφωμένος που απολάμβανε τον σεβασμό των Κρητών οι οποίοι τον φώναζαν «Δάσκαλο». Ο χορός αυτός ήταν ένα συνθηματικό επί της ουσίας μέσα από το οποίο έστελνε το μήνυμα της επανάστασης του 1769, αλλά και ένα μήνυμα για θάρρος και εμψύχωση των αγωνιστών.

Με το πεντοζάλι ο Δασκαλογιάννης κατάφερε να επικοινωνήσει την επανάσταση. Ο χορός αυτός ένωσε τους Κρητικούς. Πως έγινε πράξη όμως αυτή η ιδέα;
Ο Δασκαλογιάννης ήρθε σε επαφή με τον Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιώρο από το Γαλουβά Λουσακίων Κισσάμου, έναν σπουδαίο βιολάτορα. Από αυτόν ζητά να κάνει... νότες την ιδέα του, περιλαμβάνοντας το πέμπτο του ζάλο (βήμα, δηλαδή) και να αναφέρεται στους… δώδεκα «κουμπάρους». Δηλαδή να κάνει αναφορά στην πέμπτη στη σειρά προσπάθεια των Κρητών να αποτινάξουν τον Τούρκικο ζυγό και στους «δώδεκα κουμπάρους», που είναι οι δώδεκα οπλαρχηγοί που θα ηγούντο της επανάστασης!

Όσο για τα δέκα βήματα του πεντοζάλι; Σύμφωνα με την ερμηνεία που έχει γίνει ο Κιώρος βάζει τα δέκα βήματα σε ανάμνηση της ημέρας κατά την οποία οι Σφακιανοί έλαβαν την απόφαση της Επανάστασης. Της 10/10/1769...