Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ: Γιατί χαρακτηρίζει τους καύσωνες «σιωπηλούς δολοφόνους»

Η ακραία ζέστη αποτελεί τον πλέον θανατηφόρο κλιματικό κίνδυνο της εποχής μας, προκαλώντας, σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου 489.000 θανάτους ετησίως, αριθμό μεγαλύτερο από το σύνολο των θανάτων που προκαλούν οι πλημμύρες, οι τυφώνες, οι σεισμοί και οι πυρκαγιές, όπως αναφέρει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.

Το 2024, η μέση επιφανειακή θερμοκρασία της Γης έφτασε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, σημειώνοντας αύξηση κατά 1,55°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η εξέλιξη αυτή συνοδεύτηκε από σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, την παραγωγικότητα και την κοινωνική σταθερότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρά τον αντίκτυπο της, η ακραία ζέστη συχνά χαρακτηρίζεται ως «σιωπηλός δολοφόνος», καθώς δεν έχει την ορατότητα άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων.

Πρωτοφανής υπερθέρμανση και ανθρώπινο αποτύπωμα

Η υπερθέρμανση του πλανήτη επιταχύνεται με πρωτοφανή ρυθμό, με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να αυξάνονται κατά περίπου 0,26°C ανά δεκαετία. Κάθε μικρή αύξηση της θερμοκρασίας παρατείνει τη διάρκεια και αυξάνει τη συχνότητα των κυμάτων καύσωνα. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) έχει επισημάνει ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες, κυρίως μέσω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ευθύνονται για την παγκόσμια υπερθέρμανση. Είναι ενδεικτικό ότι οι δέκα υψηλότερες ετήσιες μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες των τελευταίων πενήντα ετών έχουν καταγραφεί όλα την τελευταία δεκαετία.

Η συχνότητα και η ένταση των καυσώνων αυξάνονται σταθερά από τη δεκαετία του 1950, ενώ φαινόμενα όπως οι «θόλοι θερμότητας», όπου μια περιοχή υψηλής πίεσης παγιδεύει τον θερμό αέρα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, εμφανίζονται όλο και συχνότερα, επιβαρύνοντας ιδιαίτερα τις κοινότητες που δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένες.

Το ανθρώπινο κόστος και οι παγίδες των πόλεων

Η ακραία ζέστη αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, με τις επιπτώσεις να μην κατανέμονται ισότιμα στον πληθυσμό. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών, οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη σε ενήλικες άνω των 65 ετών έχουν αυξηθεί κατά 85% από τη δεκαετία του 1990. Οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες και οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους συγκαταλέγονται στις πιο ευάλωτες ομάδες. Ανάλυση για τον καύσωνα του καλοκαιριού του 2022 στην Ευρώπη κατέγραψε 61.672 θανάτους, με τις γυναίκες να παρουσιάζουν 56% περισσότερους θανάτους σε σχέση με τους άνδρες.

Οι πόλεις λειτουργούν ως «παγίδες θερμότητας», καθώς το φαινόμενο της «αστικής θερμικής νησίδας» μπορεί να αυξήσει τη θερμοκρασία έως και κατά 15°C σε σύγκριση με τις γύρω αγροτικές περιοχές. Υλικά όπως η άσφαλτος και το σκυρόδεμα απορροφούν και συγκρατούν την ηλιακή ενέργεια, ενώ η διάταξη των κτιρίων περιορίζει τη ροή του αέρα. Με την παγκόσμια αστικοποίηση να εντείνεται, το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο πιεστικό. Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες αποτελεί τον πιο δαπανηρό κλιματικό κίνδυνο, με τις ετήσιες απώλειες παραγωγικότητας να εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2035.

Λύσεις για το μέλλον

Η διεθνής κοινότητα καλείται να μεταβεί από τις αντιδραστικές λύσεις μετά από μια καταστροφή σε προληπτικές επενδύσεις ανθεκτικότητας. Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση, όπως οι μεγάλοι χώροι πρασίνου, μπορούν να μειώσουν τις τοπικές θερμοκρασίες έως και κατά 4°C. Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης είναι απαραίτητα για την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών. Έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αναδεικνύει τον ρόλο νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και οι αισθητήρες IoT, στη βελτίωση των δυνατοτήτων έγκαιρης προειδοποίησης.

Για την προστασία των εργαζομένων, απαιτείται ένας συνδυασμός άμεσων μέτρων, όπως μεγαλύτερα διαλείμματα κατά τις ώρες αιχμής και μακροπρόθεσμων επενδύσεων σε υποδομές, όπως η χρήση ηλιακών ανακλαστικών υλικών δόμησης. Χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία έχουν ήδη εφαρμόσει σχετικά μέτρα. Τα εργαλεία για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στη ζέστη είναι διαθέσιμα. Η πρόκληση πλέον είναι η εφαρμογή και η κλιμάκωση αυτών των λύσεων με τον ρυθμό που απαιτείται, ώστε να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των καυσώνων.

 

Δείτε επίσης

Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις