Τοπικά νέα

Σήμερα το μνημόσυνο για το Ολοκαύτωμα στο Τυμπάκι

09 February, 2020 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΑΡΘΡΑ

Σήμερα το μνημόσυνο για το Ολοκαύτωμα στο Τυμπάκι

Σήμερα Κυριακή 09 Φεβρουαρίου 2020 θα τελεστεί Μνημόσυνο στην πρωινή Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Τίτου Τυμπακίου, στην μνήμη των κατοίκων που βίωσαν τα γεγονότα της κατοχής και για τα θύματα των ναρκοπεδίων.

Τυμπάκι, Καμάρες, Μαγαρικάρι. Όλα αυτά τα χωριά βρίσκονται στην ευρύτερη περίμετρο της Φαιστού, του ιερού αυτού τόπου γνωστού από την αρχαιότητα.

Στο Τυμπάκι οι Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις αποφάσισαν – και το έκαναν πράξη – να κατασκευάσουν το αεροδρόμιο, που θα χρησιμοποιούσαν για τις δικές τους επιχειρήσεις. Για το σκοπό αυτό και διέταξαν την εκκένωση του Τυμπακίου, το Φεβρουάριο του 1942. Η εντολή ήταν αυστηρή: το όλο εγχείρημα έπρεπε να πραγματοποιηθεί σε διάστημα 15 ημερών. Από τα σπίτια τού Τυμπακίου λίγα έμειναν ανέπαφα, κυρίως τα δίπατα, και από τον Κόκκινο Πύργο άφησαν μόνο πολύ λίγα σπίτια. Οι πέτρες των υπολοίπων σπιτιών που κατεδαφίστηκαν χρησιμοποιήθηκαν ως υπόστρωμα του αεροδρομίου.

Στις αρχές Φλεβάρη 1942 οι Γερμανοί αποφασίζουν να κατασκευάσουν στο Τυμπάκι το μεγάλο αεροδρόμιο (το μεγαλύτερο της Κρήτης) ως κέντρο ανεφοδιασμού και ενισχύσεων του Γερμανού στρατηγού Έρβιν Ρόμελ. Διέταξαν τους κατοίκους να εκκενώσουν το χωριό μέσα σε 15 μέρες και να εγκατασταθούν στα γύρω χωριά. Η συγκεκριμένη εκκένωση ήταν η τραγικότερη εμπειρία των κατοίκων. Μέσα στο ελάχιστο αυτό χρονικό διάστημα ήταν υποχρεωμένοι να μεταφέρουν ό,τι μπορούσαν στα γύρω χωριά, όπου εγκαταστάθηκαν κάτω από άθλιες συνθήκες σε στάβλους, αποθήκες, χαλασμένα σπίτια κ.λπ.

Οι ιερείς μετέφεραν όλες τις εικόνες των εκκλησιών του χωριού στο Μοναστήρι της Καλυβιανής, για να μην καταστραφούν.
Μετά την εκκένωση του χωριού ανατίναξαν 1.312 σπίτια για τη διάνοιξη του αεροδρομίου. Απέμειναν 74 και κόπηκαν γύρω στις 8.000 ελαιόδεντρα.Λέγεται ότι οι Έλληνες εργολάβοι που είχαν αναλάβει την κατασκευή του αεροδρομίου υπέδειξαν στους Γερμανούς την ανατίναξη του χωριού, γιατί είχαν ανάγκη από πέτρες.
Δεν ανατινάχτηκαν δύο εκκλησίες, του Αγίου Τίτου και εκείνη του Αγίου Πνεύματος. Τη μεγάλη εκκλησία του Αγίου Τίτου τη χρησιμοποίησαν ως αίθουσα θεάτρου και τις υπόλοιπες δύο ως αποθήκες πυρομαχικών.
Η μεγάλη εκκλησία βομβαρδίστηκε, αλλά δεν καταστράφηκε. Μια βόμβα 400 λιβρών τρύπησε το θόλο και καρφώθηκε στο δάπεδο της εκκλησίας, αλλά δεν εξερράγη. Οι Τυμπακιανοί το θεώρησαν θαύμα.

Στη διάρκεια της Κατοχής επιβλήθηκε υποχρεωτική σωματική εργασία στους κατοίκους του Τυμπακίου για τη συντήρηση του αεροδρομίου. Υπολογίζεται ότι αγγαρεύτηκαν 3.500 εργάτες για δύο συνεχόμενα χρόνια.
Το αεροδρόμιο Τυμπακίου έγινε το μεγαλύτερο κέντρο καταναγκαστικής εργασίας στην Κρήτη. Η ζωή των εργατών ήταν τραγική. Μόνο δουλειά, ξύλο και απειροελάχιστο συσσίτιο, τις περισσότερες φορές άχρηστο. Για τους απείθαρχους υπήρχε η απομόνωση, τα «σύρματα», όπου υφίσταντο φρικτούς ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια, χωρίς τροφή και νερό, κάτω από τη βροχή ή τον καυτό ήλιο. Εναντίον των εργατών οργίαζε ο επικεφαλής της Γκεστάπο περιβόητος Σούμπερτ.
Από την άλλη πλευρά, το αεροδρόμιο έγινε το μεγαλύτερο κέντρο παθητικής αντίστασης των Κρητικών. Οι εργάτες το σαμποτάριζαν. Παράλληλα αναπτύχθηκε μέσα στο αεροδρόμιο ευρύ δίκτυο αντικατασκοπίας. Τάχα ως εργάτες οι αντιστασιακοί αποτύπωναν τα έργα, τις εγκαταστάσεις, τις αποθήκες καυσίμων και πυρομαχικών κ.λπ., τα μετέφεραν στους Άγγλους μέσω ασυρμάτου, με αποτέλεσμα το αεροδρόμιο συχνά να υφίσταται σφοδρούς βομβαρδισμούς.
Για τις ανάγκες του αεροδρομίου και τους ανεφοδιασμούς του Ρόμελ σε πυρομαχικά οι Γερμανοί είχαν κατατρυπήσει όλες τις λοφοκορφές του Τυμπακίου, μετατρέποντάς τες σε υπόγειες αποθήκες, τις γνωστές «μπούγκες». Για τον ίδιο λόγο δημιούργησαν υπόγειο σύστημα ανατινάξεων από τεράστιες βαθιές λακκούβες κατά μήκος της παραλίας του Τυμπακίου, τις οποίες γέμισαν με νερό, προκειμένου να αποτρέψουν την αποβίβαση των τανκς, τις περίφημες «μπόμπες», οι οποίες υπάρχουν σε αρκετά σημεία μέχρι σήμερα.
Παράλληλα ναρκοθέτησαν όλη τη μεγάλη παραλία από τον Κομμό μέχρι τον Κόκκινο Πύργο, προκειμένου να αποτρέψουν τις συμμαχικές αποβάσεις στην περιοχή.

Καμάρες – Μαγαρικάρι

Στις 3-6 Μαΐου 1994 οι Γερμανοί καταστρέφουν τα χωριά Καμάρες και Μαγαρικάρι και εξοντώνουν δεκάδες κατοίκους εξαιτίας της έμπρακτης υποστήριξής τους προς τους αντάρτες και τους Άγγλους. Και τα δυο χωριά,μετά τη διαρπαγή της ιδιωτικής περιουσίας, καταστράφηκαν ολοσχερώς. Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα της Έκθεσης των Γερμανικών Ωμοτήτων:
«Το χωρίον Καμάρες εκυκλώθη την 3/5/44, οι άντρες του όλοι συνελήφθησαν και ωδηγήθησαν εις την κωμόπολιν Μοίρες, τα δε γυναικόπαιδα εκλήθησαν εντός της εκκλησίας του χωρίου. Μετά 2 ημέρας, την 5/5, εδόθη άδεια εις τας γυναίκας να παραλάβουν εκ των οικιών των ό,τι ηδύναντο. Επανελήφθη εξάλλου το τέχνασμα να δηλωθή εις αυτάς, ότι ό,τι πολύτιμον δεν ηδύναντο να παραλάβουν μαζί των, φρόνιμον ήτο να το αποθέσουν εντός της εκκλησίας, ήτις, δήθεν, δεν θα παρεβιάζετο. Ακολούθως έθεσαν δυναμίτιδα και πυρ και κατέστρεψαν το χωρίον. Κατεστράφη και το σχολείον, η δε εκκλησία ελεηλατήθη πλήρως, μέχρις και των κεράμων της στέγης, ούτως ώστε μόνον οι τέσσαρες τοίχοι απέμειναν… Κατά τον ίδιον ακριβώς τρόπον και την ιδίαν ημέραν κατεστράφησαν τα χωρία Καμάρες και Μαγαρικάρι».
Παραθέτουμε στο σημείο αυτό αποσπάσματα μιας από τις προκηρύξεις που διένειμαν οι Γερμανοί αναφορικά με την καταστροφή των συγκεκριμένων χωριών:
«Τα χωρία Καμάρες και Μαγαρικάρι περιεκυκλώθησαν από τα γερμανικά στρατεύματα την 3ην Μαΐου 1944. Εκκενώθησαν κατά την διεξαγωγήν μιας μεγάλης επιχειρήσεως εναντίον των συμμοριτών εις το όρος Ψηλορείτης. Μετά την μεταφοράν του πληθυσμού έξω των χωρίων, ταύτα ισοπεδώθησαν. Τα σκληρά μέτρα ήσαν αναγκαία, διότι ο πληθυσμός των χωρίων τούτων επανειλημμένως είχεν ενοχοποιηθή διά την υποστήριξιν των συμμοριτών εις μεγάλην κλίμακα… Από μηνών τα χωρία Καμάρες και Μαγαρικάρι ήσαν τόποι παραμονής και κέντρα ανεφοδιασμού των συμμοριτών του Μπαντουβά και του Πετρακογιώργη… Κρήτες! Αυτά τα μέτρα ας είναι δι’ όλους προειδοποίησις…»
Σύμφωνα με αξιόπιστες ιστορικές πηγές, 35 φυλακισμένοι κάτοικοι από το Μαγαρικάρι και τις Καμάρες μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία.
Οι Γερμανοί δεν συγχώρεσαν ποτέ την αμέριστη υποστήριξη των Άγγλων στους Κρητικούς. Η ανακοίνωση της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης αναφορικά με τα χωριά Καμάρες και Μαγαρικάρι καταλήγει με την εξής φράση: «Η αιχμή του γερμανικού ξίφους πλήττει τώρα τους ενόχους και εις το μέλλον θα πλήττη έναν έκαστον, ο οποίος θα ενοχοποιείται διά δεσμούς μετά των συμμοριτών και των Άγγλων υποβολέων τους».

[Το σχετικό υλικό προέρχεται από το δίτομο έργο του Στέλιου Ταβερναράκη Οι Αγώνες των Κρητών Μεσαριτών στην Κρήτη, Αντίλαλος της Μεσαράς, Μοίρες 2004.]