«Κρητών πόλεις: Η μαρτυρία των νομισμάτων»

08 October, 2019 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΑΡΘΡΑ

«Κρητών πόλεις: Η μαρτυρία των νομισμάτων»

Στην έκθεση φιλοξενούνται 124 νομίσματα, προερχόμενα από τις τέσσερις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Κρήτης (Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων) και από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank.

Τα νομίσματα ανά τους αιώνες αποτελούν έναν καθρέφτη πολιτισμού και ιστορίας, μια καταγραφή γεγονότων και μυθολογίας, γοητεύοντας αρχαιολόγους, ιστορικούς, συλλέκτες, αλλά και κάθε άνθρωπο που τα συναντά. Μάλιστα, τα αρχαία νομίσματα κατέχουν μια ξεχωριστή θέση μέσα σε αυτό τον θαυμαστό «μεταλλικό» κόσμο, καθώς κουβαλούν μαζί τους άγνωστες στο ευρύ κοινό μαρτυρίες από τα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι αποτελούν διακαή πόθο για πολλούς φανατικούς συλλέκτες, με τις τιμές τους στις δημοπρασίες να γνωρίζουν συνεχή άνοδο, φτάνοντας σε ύψη που ζαλίζουν.

Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση αποτελεί η πώληση ενός αργυρού στατήρα της Γόρτυνας το 2011 σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s, σε τιμή-ρεκόρ σχεδόν 450.000 ευρώ. Μάλιστα, το συγκεκριμένο νόμισμα δεν αποτελεί παρά ένα μόνο μικρό δείγμα της πλούσιας νομισματοκοπίας που έχει να επιδείξει η Κρήτη, με ιστορία 3.500 και πλέον ετών, αφού χάλκινα τάλαντα που έχουν βρεθεί στην Κνωσό χρονολογούνται ακόμη και στον 16ο-14ο αιώνα π.Χ. Έχοντας αναπτύξει την επεξεργασία του χαλκού και του σιδήρου από την εποχή του βασιλιά Μίνωα, οι Κρήτες ανέδειξαν τη νομισματοκοπία σε τέχνη, με τα αποτελέσματά της να εκτείνονται σε όλο το νησί. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι κατά την περίοδο των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων τα νομισματοκοπεία που λειτουργούσαν στην Κρήτη ανέρχονταν σε σαράντα.

Σε μια προσπάθεια να γνωρίσουν όσοι το επιθυμούν αυτή την «κρυφή» ιστορία του νησιού, μέσα από τα αρχαία Κρητικά νομίσματα, η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, το Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας και το Πανεπιστήμιο Κρήτης, συνδιοργανώνει την περιοδική έκθεση «ΚΡΗΤΩΝ ΠΟΛΕΙΣ. Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ» στο Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας, από τις 30 Ιουνίου έως τις 15 Δεκεμβρίου. Εκεί φιλοξενούνται 124 νομίσματα, προερχόμενα από τις τέσσερις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Κρήτης (Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων) και από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank.

Οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις στο νησί, οι λατρευτικές πρακτικές και στοιχεία της θρησκείας, αλλά και οι σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο, πολιτικές, εμπορικές ή στρατιωτικές, καταγράφονται στις δημιουργίες των νομισματοκόπων της εποχής. Παραδείγματα όπως ακριβώς ο ασημένιος στατήρας της Γόρτυνας στο νομό Ηρακλείου ή οι δημιουργίες από την Κυδωνία στο νομό Χανίων αποτελούν μικρό μόνο μέρος της συλλογής που θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά οι επισκέπτες της Έκθεσης. Μάλιστα, η μελέτη των νομισμάτων αναδεικνύει ότι κατά την κλασική και την ελληνιστική περίοδο είχαν διαμορφωθεί στην Κρήτη πόλεις-κράτη με αυτοχθονία, αυτάρκεια και τοπική ταυτότητα.

Η Έκθεση διαρθρώνεται σε δύο θεματικές ενότητες, με την πρώτη να παρουσιάζει τα αρχαία νομίσματα των κρητικών πόλεων, σε μία περιήγηση από τον νομό Χανίων, στους νομούς Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου. Στη δεύτερη ενότητα γίνεται απεικόνιση της νομισματικής κυκλοφορίας στην Κρήτη, με πολλά ξένα νομίσματα να φθάνουν στο νησί κυρίως μέσω της μισθοφορικής δραστηριότητας των Κρητών σε στρατιωτικές επιχειρήσεις μεγάλων δυνάμεων της ελληνιστικής περιόδου, αλλά και μέσω των ξένων στρατευμάτων που βρίσκονταν στην περιοχή. Οι ξένες εκδόσεις αποθησαυρίζονται και αρκετές από αυτές επικόπτονται, χρησιμοποιούνται δηλαδή ως πέταλο για την έκδοση των τοπικών νομισμάτων.

Την Έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Παράλληλα, οι επισκέπτες θα έχουν στη διάθεσή τους την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, όπως το «Coin o-rama», μια πολυμεσική εφαρμογή που υλοποίησε το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και η οποία προσφέρει μεγεθυμένες εικόνες, με επιπλέον πληροφορίες για τα νομίσματα που εκτίθενται. Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να «φτιάξουν το δικό τους νόμισμα», ενώ, παράλληλα, προβάλλεται ψηφιακά και η νομισματική κυκλοφορία στο νησί.