Κόσμος

Η «πολιορκία» και το κάψιμο της Νομαρχίας Ηρακλείου το 1991 /photos

Ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης 30 September, 2017 ΚΟΣΜΟΣΑΓΡΟΤΙΚΑ

Η «πολιορκία» και το κάψιμο της Νομαρχίας Ηρακλείου το 1991 /photos

Φωτογραφίες αρχείου

Το ημερολόγιο έγραφε Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 1991, με θερμοκρασίες 40 και 42 βαθμών, που τη χαρακτήριζαν ως την πιο θερμή ημέρα εκείνης της χρονιάς.

Κι ενώ ο υδράργυρος είχε χτυπήσει "κόκκινο", νωρίς το μεσημέρι, στη διάρκεια του συλλαλητηρίου των αγροτών στην πλατεία Ελευθερίας, το κτήριο της Νομαρχίας Ηρακλείου έπαιρνε φωτιά και πλέον οι μάχες των διαδηλωτών με τα ΜΑΤ γίνονταν σώμα με σώμα, μέσα σε ένα σκηνικό χάους και πανικού.

Από νωρίς το πρωί όλα έδειχναν ότι κάτι σοβαρό θα γινόταν στη διάρκεια της διαμαρτυρίας και οι τουλάχιστον 15 χιλιάδες αγρότες (στην πλειοψηφία τους σταφιδοπαραγωγοί), που είχαν φτάσει στο Ηράκλειο από πολλές περιοχές της Κρήτης για να ζητήσουν την απόσυρση του καταστροφικού κανονισμού της σταφίδας, βρίσκονταν διαρκώς σε ένταση σε μια ατμόσφαιρα που "μύριζε μπαρούτι"!

Οι εικόνες με τους εξαγριωμένους αγρότες έκαναν τότε το γύρο της Ελλάδας.

Μπορεί να συμπληρώνονται σήμερα 26 ολόκληρα χρόνια από την ημέρα εκείνη, αλλά όσοι έζησαν τα γεγονότα της Νομαρχίας Ηρακλείου δεν μπορούν να μην κάνουν συγκρίσεις με τα συλλαλητήρια των αγροτών που ακολούθησαν και, όσο μαζικά και αν ήταν, ποτέ δεν κατάφεραν να φτάσουν τον όγκο, τον παλμό και τη δυναμικότητα της κινητοποίησης της 30ής Σεπτεμβρίου του 1991, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, υπουργό Γεωργίας τον Σωτήρη Κούβελα και υφυπουργό Γεωργίας τον Χρήστο Κοσκινά.

Με τη βοήθεια των τρακτέρ δεκάδες αγανακτισμένοι αγρότες ανέβηκαν στην ταράτσα της Νομαρχίας.

Μετά το κάψιμο της Νομαρχίας, στις 31 Οκτωβρίου του 1991, ο Κώστας Μητσοτάκης αντικαθιστά τον Κούβελα τοποθετώντας στη θέση του τον Σωτήρη Χατζηγάκη, σε μια κίνηση που προφανώς είχε τη σημασία της απέναντι στους αγρότες της Κρήτης, για τους οποίους ο αντικατασταθείς υπουργός Γεωργίας αποτελούσε πλέον "κόκκινο πανί"...

Τα τρακτέρ και το "ντου"

Από νωρίς το πρωί πλήθος κόσμου, από άνδρες, γυναίκες και παιδιά, με ενθουσιασμό και δυναμικότητα, είχε αρχίσει να συγκεντρώνεται στην πλατεία. Κύριο χαρακτηριστικό της δύσκολης εκείνης μέρας, εκτός από τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες, αποτελούσαν τα τρακτέρ που ήταν μπρος στην πόρτα της Νομαρχίας και που πολύ συχνά οι χειριστές τους έδεναν με αλυσίδες στις κολόνες του κτηρίου και έκαναν πως θα τις έριχναν... Μάλιστα, στα δικαστήρια που ακολούθησαν, οι συγκεκριμένοι αγρότες ήταν οι πρώτοι που εκλήθησαν σαν κατηγορούμενοι για φθορά δημόσιας περιουσίας.

Ο Ναπολέων Λουκαδάκης ήταν τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Νομού Ηρακλείου και θυμάται ότι εξοργισμένο το πλήθος έσπασε την πόρτα και μπήκε στο κτήριο, παρά τις ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, όταν, στη διάρκεια της συνάντησης της Συντονιστικής Επιτροπής των αγροτών με τον τότε γενικό γραμματέα του υπουργείου Γεωργίας Νίκο Ψιλάκη και τη συμμετοχή του τότε νομάρχη Ηρακλείου Στράτου Παπαδάκη, βγήκαν στην ταράτσα του κτηρίου οι Στάθης Φραγκιαδάκης και Αριστείδης Σχοιναράκης και σήκωσαν πανό με τη λέξη "Κατάληψη"! Ήταν ουσιαστικά το "σύνθημα" για να αρχίσει ο μεγάλος χαμός, προκαλώντας αμέσως τη ρίψη χημικών από τις δυνάμεις καταστολής. Μάλιστα, κατακρίθηκε δριμύτατα η στάση της Αστυνομίας, καθώς τα χημικά έπεφταν το ένα μετά το άλλο, από τα παράθυρα του κτηρίου της Νομαρχίας Ηρακλείου, την ώρα που εντός υπήρχε πλήθος κόσμου!

Αμέσως άρχισαν με τη βοήθεια των τρακτέρ να κάνουν απόβαση στην ταράτσα της Νομαρχίας δεκάδες αγανακτισμένοι αγρότες.

«Το πρώτο δακρυγόνο, μάλιστα, έπεσε μέσα στο γραφείο του νομάρχη, του Στράτου Παπαδάκη. Έτσι έγινε και η μεγάλη έκρηξη των αγροτών. Πραγματικά έγινε χαμός. Μέσα στο Ηράκλειο την εποχή εκείνη ήταν πρωτόγνωρα τα δακρυγόνα. Πάρα πολύ ζορίστηκε τότε ο νομάρχης. Αλλά και όλος ο κόσμος. Πανικός», θυμάται ο παλαίμαχος συνδικαλιστής.

Ο Ναπολέων Λουκαδάκης εκτιμά ότι «η φωτιά στη Νομαρχία δεν μπήκε σκόπιμα. Εγώ πιστεύω ότι, για να προστατευτεί ο κόσμος από τα δακρυγόνα, άναψαν τις φωτιές κοντά στα παράθυρα. Μάλιστα, ήταν ένας κάδος σκουπιδιών πίσω από τη Νομαρχία, εκεί που ήταν το πάρκινγκ του αυτοκινήτου του νομάρχη, από την πλευρά της πλατείας Δασκαλογιάννη. Και πιστεύω από 'κει ότι ξεκίνησε η φωτιά από τα σπασμένα παράθυρα»...

Μάλιστα, όλη η συντονιστική επιτροπή αλλά και πολλοί αγρότες ταλαιπωρήθηκαν για χρόνια στα δικαστήρια, μέχρι να αθωωθούν οριστικά από το Εφετείο Χανίων.

Η συντονιστική επιτροπή

Τα 13 μέλη τής τότε συντονιστικής επιτροπής πραγματικά "έπαιζαν με τη φωτιά"... Ο λόγος για τον τότε πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου Γιάννη Κουράκη, τον αείμνηστο πρόεδρο της ΚΣΟΣ Παναγιώτη Τσακίρη και τον αείμνηστο πρόεδρο της Ελαιουργικής Μανόλη Γαβαλά. Μετείχαν στη συντονιστική επιτροπή, επίσης, ο Γιάννης Πιτσιδιανός από την ΚΣΟΣ, ο Μιχάλης Βουμβουλάκης ως πρόεδρος της Ένωσης Ηρακλείου, ο Αριστείδης Σχοιναράκης ως μέλος της διοίκησης της ΓΕΣΑΣΕ μαζί με τον Στάθη Φραγκιαδάκη, η μετέπειτα πρόεδρος της Επιτροπής Γυναικών Αγροτισσών Καίτη Βλαστού, ο Γιώργος Ασκοξυλάκης, τότε πρόεδρος της Ένωσης Μεσαράς, ο Γιώργος Πολυζωάκης ως πρόεδρος της Ένωσης Πεζών και ο Ναπολέων Λουκαδάκης ως πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Ν. Ηρακλείου. Από την ΟΑΣΝΗ ήταν επίσης δύο στελέχη, οι Μανόλης Ρουμελιωτάκης και Μιχάλης Δακανάλης.

Η σταφίδα και το πλαφόν στις επιδοτήσεις

«Εγώ από τότε έλεγα ότι ο νέος κανονισμός για τη σταφίδα που μας κατέβασε στους δρόμους ήταν κανονισμός- "ταφόπλακα", όπως και αποδείχτηκε. Έβαζε ως κριτήριο καταβολής της επιδότησης το πλαφόν και την έκδοση των τιμολογίων. Και άρχισε αμέσως η αντίστροφη μέτρηση», καταλήγει ο Ναπολέων Λουκαδάκης.

Στην ανεπανάληπτη εκείνη κινητοποίηση συμμετείχε επίσης ο γεωπόνος και πρώην ερευνητής Αμπέλου Βαγγέλης Βαρδάκης, που λέει στην εφημερίδα μας: «Ο κόσμος ήταν πάρα πολύς. Κινδύνευσε εκείνη τη μέρα να καταρρεύσει το κτήριο της Νομαρχίας, όταν έδεσαν τις κολόνες στα τρακτέρ. Και μετά από τόσα χρόνια, βλέπουμε σήμερα ότι αναλαμβάνει η Ε.Ε. υπό την προστασία της τη σταφίδα, αλλά πλέον δεν έχουμε σταφιδοπαραγωγούς»...

Όπως χαρακτηριστικά μας λέει, «τότε η κατάσταση ήταν δραματική. Κανείς δεν ασχολούνταν με τα προβλήματα του αγροτικού τομέα. Αλλά σίγουρα ο αγροτικός τομέας τότε ήταν πολύ καλύτερος απ' ό,τι είναι σήμερα που έχει κυριολεκτικά διαλύσει. Φανταστείτε ότι, καθ' όλη τη δεκαετία του '80 μέχρι και το '91, η παραγωγή της σταφίδας στο νομό Ηρακλείου κυμαινόταν από 80.000 έως και 100.000 τόνους»...

Εντός του φλεγόμενου κτηρίου όμως τότε βρέθηκε και ο αμπελουργός Γιώργος Στειακάκης. «Δε δέχομαι ότι το συλλαλητήριο αυτό το υποκίνησε το ΠΑΣΟΚ. Διότι το ΠΑΣΟΚ μπορούσε τότε να κατεβάζει τόσο κόσμο μόνο όταν ερχόταν ο Ανδρέας στο Ηράκλειο και έκανε τις ανεπανάληπτες συγκεντρώσεις στην πλατεία Ελευθερίας. Από 'κει και πέρα, νομίζω ότι το κάψιμο της Νομαρχίας ήταν μεγάλο λάθος από όποιους και αν έγινε. Πάλι εμείς οι αγρότες πληρώσαμε το κόστος για να ξαναφτιαχτεί το κτήριο»...

Ο Γιώργος Στειακάκης θυμάται επίσης ότι, όταν έπεσαν τα δακρυγόνα, παραλίγο να λιποθυμήσει μπροστά του ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κώστας Μπαντουβάς. «Κυριολεκτικά τον φυγάδευσα από την πίσω πόρτα του κτηρίου», λέει. Να υπενθυμίσουμε, τέλος, ότι μόλις έπεσαν τα δακρυγόνα ο τότε βουλευτής Ηρακλείου του ΠΑΣΟΚ Θανάσης Σκουλάς λιποθύμησε και χρειάστηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα.

neakriti.gr

Ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης