Αρθρογραφία

Ελλάδα – Τουρκία: Όλα δείχνουν διάλογο

in.gr 02 August, 2020 ΑΡΘΡΑ

Ποιος θα κάνει τον διαμεσολαβητή, τι επιδιώκει η Αθήνα

Αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει για την πιθανή έναρξη του διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μετά την αναστολή για ένα μήνα των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Oruc Reis σε θαλάσσια περιοχή νοτίως του Καστελόριζου.

Οι διερευνητικές ελληνοτουρκικές επαφές «πάγωσαν» τον Φεβρουάριο του 2016 στον 60ο γύρο τους, μετά από απόφαση της Τουρκιάς.

Οι συνομιλίες αφορούσαν την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας.

Τώρα φαίνεται ότι η επανέναρξή τους αποτελεί μέρος της συμφωνία που κλείστηκε μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, με τη μεσολάβηση του Βερολίνου.

Την επανέναρξη των συνομιλιών την είχε υπονοήσει ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραχίμ Καλίν, ανακοινώνοντας το «πάγωμα» του απόπλου του Oruc Reis.

Συγκεκριμένα, είχε πει ότι:

«Η Ελλάδα είναι σημαντικός γείτονάς μας. Εμείς είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με την Ελλάδα όλα αυτά τα ζητήματα».

Την Παρασκευή ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, έκανε ένα βήμα παραπάνω προαναγγέλλοντας συνομιλίες στην Άγκυρα, «προκειμένου να συζητηθούν ζητήματα που οδήγησαν σε κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών τις προηγούμενες ημέρες».

Οι δηλώσεις Πέτσα

Από την πλευρά του ο Στέλιος Πέτσας σε συνέντευξή του στον Κώστα Παπαχλιμίντζο στα «Παραπολιτικά», στην ουσία επιβεβαίωσε ότι προχωράμε προς την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Ωστόσο, η Αθήνα δεν θέλει να στείλει το μήνυμα ότι σύρεται σε διάλογο υποκύπτοντας σε τουρκικό τελεσίγραφο. Άλλωστε η χρήση του όρου «διάλογος» προτιμάται από την Αθήνα.

Συγκεκριμένα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είπε:

«Έχουμε πει πολλές φορές ότι θέλουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη γειτονική χώρα, ιδίως μάλιστα σε περιόδους έντασης. Έχουμε, επίσης, πει -και είναι πάγια εθνική θέση- ότι θέλουμε το διάλογο για τη διευθέτηση της μιας και μόνης ελληνοτουρκικής εκκρεμότητας που αφορά στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Ο διάλογος, ωστόσο, αυτός δεν μπορεί να γίνει κάτω από απειλές και απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένων, αλλά με σεβασμό στις αρχές καλής γειτονίας και με βάση το Διεθνές Δίκαιο, βασική πτυχή του οποίου αποτελεί η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Εάν, λοιπόν, η Τουρκία εγκαταλείψει τις προκλήσεις μπορεί να επαναρχίσουν οι διερευνητικές επαφές, που διακόπηκαν με δική της υπαιτιότητα το 2016 για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Επομένως, είμαστε ακόμη στην αρχή για να προεξοφληθεί ότι ο δρόμος αυτός θα καταλήξει σε παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

Τι θέλει η Αγκυρα

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Βήματος της Κυριακής και του Αγγελου Αθανασόπουλου, η απόφαση της κυβέρνησης να αποδεχτεί την πρωτοβουλία της Γερμανίας και να προσέλθει στην «τριμερή του Βερολίνου» εδραζόταν σε μια πολύ απλή συλλογιστική. Η γερμανική ιδέα κάλυπτε την ελληνική θέση ότι θα μπορούσε να επανεκκινήσει ο δίαυλος των διερευνητικών επαφών από το σημείο στο οποίο «είχαν παγώσει» στον 60ό γύρο τον Μάρτιο των έξι ναυτικών μιλίων σε μια περιοχή που καλύπτει από τη Ρόδο ως και νοτιοανατολικά της Κρήτης. Το χρονικό όριο από το αρχικό αίτημα της ΤΡΑΟ ήταν οι τρεις μήνες, οι οποίοι εκπνέουν στα τέλη Αυγούστου.

Οπως αναφέρει το Βήμα, η Αγκυρα επεδίωξε να διευρύνει τα περιθώρια ελιγμών της αναφορικά με τα θέματα που θα ήθελε να συζητηθούν.
Ο εξ απορρήτων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, ο Ιμπραχίμ Καλίν, επανέλαβε πρόσφατα ότι εμείς είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε όλα τα ζητήματα με την Ελλάδα, το Αιγαίο, την υφαλοκρηπίδα, τα νησιά, τον εναέριο χώρο, τις εργασίες έρευνας, την Ανατολική Μεσόγειο και όλα τα άλλα διμερή ζητήματα. Εμείς είμαστε
έτοιμοι να τα συζητήσουμε χωρίς προϋποθέσεις».

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι ο κ. Καλίν γνωρίζει πολύ καλά ποιο είναι το πλαίσιο που συμφωνήθηκε στο Βερολίνο και η Αθήνα δεν είναι διατεθειμένη να παίξει αυτό το παιχνίδι. Ο
δε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έχει ξεκαθαρίσει τις τελευταίες ημέρες ότι η επανενεργοποίηση των διερευνητικών επαφών εστιάζει μόνο στη διαφορά της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Γιατί μόνο η Μέρκελ μπορεί να διαμεσολαβήσει στην κρίση

Όπως αναφέρει το Bloomberg, η πιο λογική εναλλακτική για έντιμη διαμεσολάβηση μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας, είναι το Βερολίνο. Η Γερμανία είναι ένας κρίσιμος εμπορικός εταίρος και για τις δύο χώρες και η προεδρία της τώρα στην ΕΕ της δίνει ακόμη μεγαλύτερη διπλωματική βαρύτητα. Οι Τούρκοι και οι Έλληνες είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτό που θεωρούν ως γερμανική υπεροχή στις διμερείς τους σχέσεις, αλλά όταν η Καγκελάριος μιλάει, συνήθως ακούνε.

Έχοντας κερδίσει την προσοχή τους, η Μέρκελ θα πρέπει να πιέσει τον Ερντογάν και τον Μητσοτάκη να δεσμευτούν σε υψηλού επιπέδου συνομιλίες που να καλύπτουν όλο το φάσμα των διαφωνιών τους στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες βασίζονται σε ένα θεμελιώδες ερώτημα θαλάσσιου δικαίου: πόσο μακριά μέσα στη θάλασσα φτάνουν οι εδαφικές και οικονομικές αξιώσεις μιας παράκτιας περιοχής;

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας επιτρέπει την επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια και μια ΑΟΖ μέχρι και 200 ναυτικά μίλια από τις ακτές.

Αλλά υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το τι συνιστά ακτογραμμή: θα πρέπει να υπολογίζεται από την ηπειρωτική Ελλάδα, ή από κάθε ένα από τα νησιά της, ορισμένα εκ των οποίων είναι σε απόσταση αναπνοής από τις τουρκικές ακτές;

Η Ελλάδα έχει υπογράψει τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία όμως όχι. Για κάθε έντιμο διαμεσολαβητή, αυτή η διαφορά προδιαθέτει για μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις. Και η Μέρκελ δεν έχει χρόνο για χάσιμο.