Ελευθερία του Τύπου: Στον πάτο της ΕΕ η Ελλάδα – «Συστημική κρίση» βλέπουν οι Δ Χ Σ

Σταθερά στον πάτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει η Ελλάδα ως προς την ελευθερία του Τύπου, σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) για το 2025, έχοντας κατρακυλήσει στην 89η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες, από την 88η θέση πέρυσι. Συγκεκριμένα, στον σύνθετο δείκτη ελευθερίας του Τύπου – που συντάσσεται με βάση πέντε υποδείκτες –  συγκεντρώνουμε 55,37 μονάδες, από 57,15 το 2024. Η βαθμολογία αυτή μας  τοποθετεί στην προτελευταία θέση της «πορτοκαλί ζώνης», των προβληματικών χωρών.

Βρισκόμαστε σε χειρότερη κατάσταση από χώρες που κυβερνούν αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Αργεντινή του Χαβιέρ Μιλέι (87η) και η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν (68η). Μας έχουν αφήσει μακράν πίσω οι Βαλκάνιοι γείτονές μας, η Βόρεια Μακεδονία (42η), η Βουλγαρία (70η) και η Αλβανία (80η).

Ο Νίγηρας, η Ζάμπια, η Μποτσουάνα, η  Ναμπίμπια, η Σιέρα Λεόνε και η Λιβερία απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία του Τύπου από την Ελλάδα, ενώ συνολικά μας έχουν ξεπεράσει 17 κράτη της Αφρικής.

Στις πρώτες θέσεις της κατάταξης βρίσκονται Νορβηγία, Εσθονία, Ολλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελβετία και Τσεχία.

Στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται το Αφγανιστάν,  το Ιράν, η Συρία, η Κίνα,  η Βόρεια Κορέα και η Ερυθραία.

Όπως σημειώνουν οι RSF, η ελευθερία του Τύπου στη χώρα μας «βρίσκεται σε συστημική κρίση, από το 2021».  Στον πρόλογο της έκθεσης αναφέρονται οι τρεις μεγάλες πληγές που στοιχειώνουν την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα: Το σκάνδαλο των υποκλοπών εις βάρος (και) δημοσιογράφων, από την ΕΥΠ, που δεν έχει ακόμα διαλευκανθεί. Η υπόθεση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ το 2021, για την οποία επίσης δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη. Τέλος, οι διαδικασίες  SLAPP, δηλαδή οι εκφοβιστικές μηνύσεις και αγωγές εις βάρος δημοσιογράφων και ΜΜΕ με σκοπό να τους φιμώσουν, παραμένουν συνηθισμένες.

Κρίση εμπιστοσύνης

Η εμπιστοσύνη του ελληνικού πληθυσμού στα ΜΜΕ της χώρας μας είναι εδώ και χρόνια από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, σύμφωνα με τις έρευνες των RSF. Λίγοι μεγάλοι μιντιακοί όμιλοι συνυπάρχουν με εκατοντάδες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες σε ένα κατακερματισμένο τοπίο, τονίζει η έκθεση.

Ομοίως, λίγα επιχειρηματικά στελέχη ελέγχουν την πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης, ενώ παράλληλα δραστηριοποιούνται σε άλλους αυστηρά ρυθμιζόμενους επιχειρηματικούς τομείς. Ορισμένοι από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ της χώρας. Ως αποτέλεσμα, ο Τύπος είναι πολύ πολωμένος.

Πολιτικό πλαίσιο

Η βαθμολογία της Ελλάδας στο δείκτη της πολιτικής ελευθερίας του Τύπου είναι ακόμα χειρότερη από τον γενικό δείκτη. Βαθμολογούμαστε με κάτω από τη βάση (44,4 στα 100. Βρισκόμαστε στην 94η θέση, εξαιτίας μιας σειράς συστημικών πληγών: Ο ασφυκτικός κυβερνητικός έλεγχος στα δημόσια ΜΜΕ – που υπάγονται απευθείας στο γραφείο του πρωθυπουργού, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται η ανεξαρτησία τους. Η βραδύτητα και η αναποτελεσματικότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, που δεν έχει αναμορφωθεί ουσιαστικά. Τέλος, η παρακολούθηση δημοσιογράφων από την ΕΥΠ – η οποία επίσης εποπτεύεται από τον πρωθυπουργό –  και η στοχοποίησή τους από το παράνομο κατασκοπευτικό λογισμικό Predator.

Νομικό πλαίσιο

Οι νόμοι που ψηφίστηκαν ως απάντηση στο σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών Predatorgate, κρίνονται ανεπαρκείς για να προστατεύσουν τους πολίτες από την αυθαίρετη παρακολούθηση, καθώς δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα. «Αγκάθι» για τη δικαιοσύνη είναι το γεγονός ότι το Ανώτατο Δικαστήριο απάλλαξε την ΕΥΠ από την εμπλοκή της στο σκάνδαλο των υποκλοπών, Το νομοσχέδιο για τα μέσα ενημέρωσης οδήγησε στη δημιουργία μιας αμφιλεγόμενης επιτροπής δεοντολογίας, αναφέρεται χαρακτηριστικά. Επίσης γίνεται αναφορά στην καταδίκη δημοσιογράφου για διάδοση ψευδών πληροφοριών, χωρίς να υπάρχουν ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία, μια χαρακτηριστική περίπτωση SLAPP.–

Οικονομικό πλαίσιο

Από τους πέντε επί μέρους δείκτες που άπτονται της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα, ο χειρότερος από όλους είναι η οικονομική κατάσταση. Εκεί η χώρα μας βρίσκεται στην 127η θέση, στην τελευταία ζώνη της παγκόσμιας κατάταξης, με μόλις 35 βαθμούς στους 100, σε χειρότερη κατάτσαση από την Κολομβία, το Περού και την Αϊτή.

Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, σε συνδυασμό με τη μείωση του αναγνωστικού κοινού και των διαφημιστικών προϋπολογισμών, έχει θέσει σε αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της νέας νομοθεσίας που αποσκοπεί στην αύξηση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας και της χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης παραμένει αβέβαιος.

Κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο

Στα αρνητικά για την Ελλάδα αναφέρονται οι επιθέσεις σε εγκαταστάσεις ΜΜΕ, από «ακροαριστερούς και ακροδεξιούς ακτιβιστές που τα θεωρούν ιδεολογικούς εχθρούς» και ο σεξισμός που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες δημοσιογράφοι στον χώρο εργασίας. Στον κοινωνικό δείκτη πέφτουμε επίσης κάτω από τη βάση (49,3 στα 100) και βρισκόμαστε στην 124η θέση, έχοντας κατρακυλήσει τέσσερις θέσεις σε σχέση με πέρυσι.

Ασφάλεια

Η αστυνομική βία κατά δημοσιογράφων που καλύπτουν διαδηλώσεις και την προσφυγική κρίση στα νησιά, οι επιθέσεις σε δημοσιογράφους σε αθλητικές εκδηλώσεις και η δολοφονία του Καραϊβάζ, που παραμένει ανεξιχνίαστη, συνθέτουν το τρίπτυχο της «ανασφάλειας». Σημειώνεται επίσης ότι «ο περιορισμένος ρόλος της ομάδας εργασίας για την προστασία των δημοσιογράφων την εμποδίζει να αντιμετωπίσει τη συστημική κρίση του ελληνικού δημοσιογραφικού κλάδου». Συνολικά στον δείκτη της ασφάλειας σκοράρουμε με 84,73 στα 100, που είναι και η καλύτερη επίδοση από όλους τους επί μέρους δείκτες. Τοποθετούμαστε στην 72η θέση σε 180 χώρες, από την 59η πέρυσι – έχοντας κατρακυλήσει 13 θέσεις.

 

Δείτε επίσης

Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις