Για όλη τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας οι περίοικοι της Σούδας και οι διερχόμενοι από την περιοχή είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τον διακριτό όγκο του αμερικανικού αεροπλανοφόρου «Τζορτζ Μπους» («USS George H.W. Bush»), το οποίο για τέσσερις ημέρες είχε «δέσει» στον νατοϊκό προβλήτα του Μαραθίου.
Η αμερικανική παρουσία στη Σούδα τον τελευταίο χρόνο έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, καθώς στους προβλήτες του Μαραθίου έχουν «δέσει» δεκάδες –όλων των ειδών– πολεμικές μονάδες, με τη βάση εκεί να μετατρέπεται σε απαραίτητη στάση για τη δραστηριοποίηση στην ευρύτερη περιοχή και πέρα από αυτήν. Από τη ναυτική βάση του Νόρφολκ στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό, η βάση της Σούδας είναι η μοναδική που μπορεί να προσφέρει στον αμερικανικό στόλο δυνατότητες ελλιμενισμού, μετασκευών, συντήρησης και ανεφοδιασμού. Κάπως έτσι εξηγείται και το προσωνύμιο «Best in the Med» που έχουν προσδώσει οι Αμερικανοί στη Σούδα.
Κάθε χρόνο η χρήση της βάσης της Σούδας από τις ΗΠΑ μεγεθύνεται περισσότερο, με αποτέλεσμα από την αμερικανική πλευρά να τίθεται το τελευταίο χρονικό διάστημα στο τραπέζι των συζητήσεων με την Αθήνα ανάγκη για ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement - MDCA), υπό την οποία καθορίζεται η χρήση των εγκαταστάσεων και στην Κρήτη, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους, ενδεχομένως έως πέντε. Ωστόσο, κάτι τέτοιο προς το παρόν παραμένει στο επίπεδο των συζητήσεων.
Τακτικές επαφές
Ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ βρίσκεται σε τακτικές επαφές τόσο με τον ΥΠΕΞ Νίκο Κοτζιά (συναντήθηκε μαζί του το μεσημέρι της Παρασκευής), όσο και με τον υπουργό Αμυνας Πάνο Καμμένο, από τον οποίο άλλωστε παρέλαβε και τις πρόσφατες επιστολές για εκσυγχρονισμό των F-16. Τη σημασία της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας τονίζει προς την «Κ» εκπρόσωπος της αμερικανικής πρεσβείας, που επισήμανε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η Ελλάδα είναι σημαντικός πυλώνας σταθερότητας και δημοκρατικών αξιών σε μια περιοχή που αντιμετωπίζει πολυάριθμες προκλήσεις ασφαλείας. Οι ΗΠΑ εκτιμούν τη στενή και αμοιβαία συνεργασία που έχουμε με τους Ελληνες σύμμαχους μας. Συμμετέχουμε κανονικά σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, οι φοιτητές μας εργάζονται μαζί και, επιπλέον, εκπαιδευόμαστε μαζί. Στην πραγματικότητα, οι αμερικανικές και ελληνικές δυνάμεις έχουν κάνει την προηγούμενη χρονιά περισσότερες ασκήσεις από ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο σημείο στην πρόσφατη ιστορία».
Η συγκεκριμένη αποστροφή επιβεβαιώνεται από τα πολύ τακτικά αεροναυτικά αλλά και χερσαία γυμνάσια που έχουν πραγματοποιήσει τους τελευταίους μήνες σε όλη την επικράτεια ελληνικές και αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Ο ίδιος Αμερικανός αξιωματούχος σημείωσε το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι «παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες» από τους λίγους συμμάχους στο ΝΑΤΟ που ξοδεύει το 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες και περιέγραψε τη Σούδα ως κατεξοχήν ένδειξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. «Η δυνατότητά μας να χρησιμοποιούμε τις εγκαταστάσεις στον κόλπο της Σούδας είναι μια κρίσιμη συμβολή στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν περιοχές αμοιβαίου ενδιαφέροντος ασφαλείας στην περιοχή», αναφέρει ο ίδιος αξιωματούχος, τονίζοντας ότι η βάση είναι για τους Αμερικανούς «ένα “δεύτερο σπίτι” για προωθημένες δυνάμεις, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα επιμελητείας και υποστήριξης, αλλά κι ένα φιλόξενο σταθμό». Και καταλήγει ότι η Σούδα είναι μέρος της κοινότητας των Χανίων από το 1969, με 400 Ελληνες εργαζομένους και συνολική ετήσια συμβολή στην τοπική οικονομία που υπολογίζεται στα 34 εκατ. ευρώ.
Επιστολή για τα F-35
Το επίπεδο της αγαστής ελληνοαμερικανικής στρατιωτικής συνεργασίας έχει διαφανεί σε μια σειρά από εξελίξεις που αφορούν και τους εξοπλισμούς. Επειτα από αρκετά και διακομματικά χρόνια καθυστερήσεων, ο κ. Καμμένος υπέγραψε την επιστολή που ενεργοποιεί τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου στόλου των F-16, ενώ έστειλε και μία ακόμη, η οποία ουσιαστικά αποτελεί εκδήλωση ενδιαφέροντος για τη διαθεσιμότητα και τις τιμές του F-35.
Σύμφωνα με πηγές της «Κ», το αρχικό ενδιαφέρον της Πολεμικής Αεροπορίας αφορά τουλάχιστον τα 93 από τα 155 F-16 του στόλου, με δυνατότητα επέκτασης έως τα 123. Για τα 32 F-16 Block 30, υπάρχουν δύο λύσεις: Πρώτον, να χρησιμοποιηθούν οι πλεονάζουσες συσκευές από τα αναβαθμισμένα F-16, ώστε τα παλαιότερα να εκσυγχρονιστούν σε διαμόρφωση των Block 52+ Advanced (Peace Xenia IV). Και, δεύτερον, να πωληθούν σε τρίτες χώρες οι οποίες πιθανόν τα επιθυμούν. Επί τούτου, ο νέος αρχηγός ΓΕΑ Χρ. Χριστοδούλου τονίζει ότι εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι περισσότερο η ποιότητα και λιγότερο η ποσότητα των αεροσκαφών αυτού του τύπου.
Οι ίδιες πηγές υπολόγιζαν ότι οι εργασίες για αναβάθμιση των F-16 δεν μπορεί παρά να ξεκινήσουν το νωρίτερο σε ένα χρόνο από σήμερα, ενώ τα πρώτα 15 αναβαθμισμένα αεροσκάφη θα έχουν παραδοθεί από την ΕΑΒ περί τα μέσα του 2019. Ως προς τα F-35, εφόσον δημιουργηθούν οι απαραίτητες δημοσιονομικές συνθήκες, στο ΓΕΑ εκτιμούν ότι ένας ρεαλιστικός αριθμός απόκτησης θα είναι αυτός μιας πολεμικής μοίρας, 20 αεροσκαφών.
Πέρα από τα συγκεκριμένα προγράμματα, φαίνεται ότι ξεκλείδωσε και η προμήθεια περίπου 70 ελικοπτέρων τύπου OH-58D Kiowas για την Αεροπορία Στρατού. Τα συγκεκριμένα ελικόπτερα παραχωρούνται στην Ελλάδα ως πλεονάζον υλικό. Το αμερικανικό μοντέλο –προσαρμοσμένο βεβαίως στις ελληνικές ιδιαιτερότητες και ανάγκες– φαίνεται να είναι πρότυπο και για την αναδιοργάνωση της αμυντικής διάταξης στο Αιγαίο. Στο ΓΕΕΘΑ τηρούν σιγήν ιχθύος. Ωστόσο, με εντολή του Α/ΓΕΕΘΑ Ευάγγελου Αποστολάκη έχει συσταθεί μια επιτροπή η οποία επεξεργάζεται τρόπους για την ενίσχυση της διακλαδικότητας στο Αιγαίο. Μία από αυτές βασίζεται στην υπαγωγή της ΑΣΔΕΝ στο Αρχηγείο Στόλου.
Aνορθόδοξες λύσεις
Το περιβάλλον ασφαλείας στο Αιγαίο, όπως αυτό διαμορφώνεται και φάνηκε ακόμη και την τελευταία εβδομάδα με τις τουρκικές προκλήσεις στα Ιμια, ανοιχτά της Παναγιάς, όπου τρεις ακταιωροί «απάγκιασαν» για δέκα ώρες, και στο κεντρικό Αιγαίο, απαιτεί πιο ανορθόδοξες λύσεις, κάτι το οποίο ο κ. Αποστολάκης φαίνεται ότι θέλει να προωθήσει, αλλάζοντας και το καθεστώς δραστηριοποίησης των Ειδικών Δυνάμεων όπου αυτές χρειαστούν.
Η τοποθέτηση του προερχομένου από τις Ειδικές Δυνάμεις αντιναυάρχου κ. Ι. Παυλόπουλου στη θέση του αρχηγού Στόλου είναι μια ένδειξη προς αυτή την κατεύθυνση. Τέλος, ο κ. Αποστολάκης αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στον ναύσταθμο του Πολεμικού Ναυτικού στη Σούδα, τον οποίο επιθυμεί να επαναφέρει στην παλαιότερη αίγλη του. Στόχος είναι η Σούδα να μπορεί να ελλιμενίσει μια μοίρα του Π.Ν., ώστε να υπάρχει δυνατότητα αμεσότερης παρέμβασης στην ευρύτερη γεωστρατηγική περιφέρεια και να αποσυμφορηθεί η Σαλαμίνα.
kathimerini.gr
Γράφει ο Βασίλης Νεδος
