Ανησυχία και στην Κρήτη για τον μύκητα που “τρώει” τα πλατάνια - Τι είναι ο Ceratocystis fimbriata

Ωστόσο, η ανησυχία είναι διάχυτη και στην περιοχή του νησιού μας, καθώς ο μύκητας μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να φτάσει και σε εμάς.

Ανησυχία έχει προκαλέσει μυστηριώδης ασθένεια που εξαφανίζει κατά χιλιάδες τα πλατάνια στην Ελλάδα! Ο λόγος για τη μοιραία ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, όπως λέγεται, που προκαλείται από τον μύκητα C. Platani, ο οποίος προσβάλλει τις ρίζες, τον κορμό και τα κλαδιά τους, με αποτέλεσμα τελικά να νεκρώνει τα δέντρα. 

Τα συμπτώματα της ασθένειας, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι: το αραιό χλωρωτικό φύλλωμα (ανοικτό πράσινο έως κιτρινωπό) και μικροφυλλία (φύλλα μικρότερα του κανονικού). Όπως έχει διαπιστωθεί, ένας ή περισσότεροι κλάδοι εμφανίζουν συμπτώματα χλώρωσης και σταδιακά νεκρώνονται. Νεαρά δέντρα μπορεί να νεκρωθούν μέσα σε μία βλαστική περίοδο, ενώ τα μεγάλα δέντρα μπορεί να επιβιώσουν για μερικά χρόνια. Το χαρακτηριστικότερο όμως σύμπτωμα είναι ο μεταχρωματισμός του ξύλου, που παρατηρείται μετά την απομάκρυνση του φλοιού. 

Τις προηγούμενες μέρες έγινε γνωστό ότι περίπου 52.000 πλατάνια έχουν ξεραθεί στην περιοχή των Καλαβρύτων, θύματα της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους, που εξολοθρεύει τεράστιους πληθυσμούς ενός από τα πιο χαρακτηριστικά είδη της ελληνικής χλωρίδας. Το φυλλοβόλο δέντρο, που ομορφαίνει ρεματιές και σκιάζει τις πλατείες χωριών και οικισμών, αποτελώντας συντροφιά στις συναντήσεις των ανθρώπων, πέφτει θύμα ενός εισαγόμενου παθογόνου, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με κάποια θεραπεία. Σήμερα στην Ελλάδα η έκταση της “επιδημίας” είναι πολύ μεγάλη, καλύπτει πλέον την Πελοπόννησο, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, την Εύβοια, μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας, την Πιερία και τη Δυτική Μακεδονία. Απρόσβλητες μέχρι στιγμής είναι μόνο περιοχές ανατολικά της Θεσσαλονίκης, στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Σε ό,τι αφορά την Κρήτη, μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, δεν έχει γίνει γνωστή η ύπαρξή του, καθώς δεν έχει εντοπιστεί ο μύκητας σε κάποιο δείγμα. Ωστόσο, η ανησυχία είναι διάχυτη και στην περιοχή του νησιού μας, καθώς ο μύκητας μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να φτάσει και σε εμάς. 

Πώς μεταδίδεται

Ο μύκητας Ceratocystis fimbriata f.sp platani μπαίνει μέσα στο ξήλωμα και στο ριζικό σύστημα του δέντρου, είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί, ενώ είναι πολύ ανθεκτικός και πολύ μεταδοτικός. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η βασική αιτία εξάπλωσης είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτή μπορεί να αφορά εκσκαφές για διάφορους λόγους (για παράδειγμα για να ανοιχτεί ένας δρόμος ή για να καθαριστεί η κοίτη ενός ποταμού), κλαδέματα των δέντρων και γενικότερα οποιαδήποτε επαφή μηχανήματος ή εργαλείου, που στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθεί σε κάποιο υγιές δέντρο. 

Οι δραστηριότητες του ανθρώπου, δηλαδή, μεταφέρουν τον μύκητα, για παράδειγμα μέσω ενός αλυσοπρίονου ή ενός οχήματος. Άρα ο μύκητας εύκολα μπορεί να μεταδοθεί μέσα από τα γεωργικά εργαλεία. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα συντελείται μια τεράστια οικολογική καταστροφή, αφανίζοντας κατά χιλιάδες τα πλατάνια. Ένα είδος δέντρου απόλυτα συνυφασμένου με τη χώρα μας, που όμως κινδυνεύει να εξαφανιστεί, διότι ο μύκητας C. platani αποδείχτηκε ανίκητος, καθώς από τη στιγμή που θα εισχωρήσει στα πλατάνια οδηγεί σε μια διαδικασία χωρίς επιστροφή. Δεν υπάρχει θεραπεία και η νέκρωση των δέντρων είναι μονόδρομος. 

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, ένα ελληνικό ίδρυμα που έχει ταχθεί στην προσπάθεια αναχαίτισης του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, η ασθένεια έχει δημιουργήσει εκτεταμένες καταστροφές και τα τελευταία χρόνια έχει προσβάλει περιοχές της Πελοποννήσου, της Ηπείρου, της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας, αλλοιώνοντας πλήρως το οικοσύστημα και οδηγώντας σε αφανισμό ακόμη και αιωνόβιων πλατάνων, που έχουν χαρακτηριστικά φυσικού μνημείου.
Η κατάσταση είναι δραματική στον Σπερχειό στη Στερεά Ελλάδα ή στο περίφημο πλατανόδασος της κοιλάδας των Τεμπών, ενώ πολύ άσχημα είναι τα νέα και για άλλα εμβληματικά δάση στην Εύβοια και την Ήπειρο, ειδικά σε παραποτάμια σημεία στον Αχέροντα, στον Άραχθο, στον Καλαμά και στον Λούρο. Για την ώρα έχουν γλιτώσει τα πλατάνια στο Πήλιο και ορισμένα σημεία στη Μακεδονία και στη Θράκη, όπως και τα πλατάνια των νησιών, όπου η ασθένεια δεν έχει ακόμη περάσει εκεί. 

ΠΛΑΤΑΝΟΙ... ΣΕ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑ

Πώς αποτρέπεται η εξάπλωση της μόλυνσης 

Ο μόνος τρόπος αποτροπής της εξάπλωσης της μόλυνσης είναι η δημιουργία συνθηκών καραντίνας. Αυτό προϋποθέτει φυσικά την απομάκρυνση των δέντρων που έχουν προσβληθεί, αλλά και πολλών ακόμη που δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα της ασθένειας, ώστε να υπάρξει μια “νεκρή” ζώνη, όπως δηλαδή θα συνέβαινε και με αντίστοιχα αντιπυρικά μέτρα. 

Η όλη διαδικασία όμως προϋποθέτει εργατοώρες μελετών, εκπόνηση συγκεκριμένων σχεδίων, πολλή πρακτική εργασία, καθώς και συντονισμένες ενέργειες ενός μηχανισμού υπό την εποπτεία των ειδικών. Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, οι αρμόδιες Αρχές κινούνται στο πλαίσιο της νέας Κοινής Υπουργικής Απόφασης του 2023 για τον περιορισμό και την εξάλειψη του μύκητα που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, η οποία αντικατέστησε εκείνη του 2004, που αποδείχθηκε εντελώς αναποτελεσματική. 

Με το νέο πλαίσιο, οι Δασικές Υπηρεσίες είναι εκείνες που έχουν τον απόλυτο έλεγχο, εκπονούν σχέδια δράσης και δίνουν κάθε σχετική άδεια, ενώ οποιοδήποτε μηχάνημα χρησιμοποιείται σε οποιοδήποτε έργο πρέπει να έχει πιστοποιητικό απολύμανσης, ούτως ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος διασποράς της ασθένειας. 

 

Δείτε επίσης

Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις