2024, η χρονιά του «υποκαταναλωτισμού» - Το «underconsumption core» κάνει θραύση στα social media
Τον γύρο του TikTok κάνει η τάση «underconsumption core» (πυρήνας υποκατανάλωσης). Τι είναι όμως αυτό και τι σημαίνει σε πρακτικό επίπεδο;
Όταν ήταν 26 ετών, η Μαρία αποφάσισε να σταματήσει να χρησιμοποιεί ταμπόν. Η προοπτική του συνδρόμου τοξικού σοκ την έκανε να ανησυχεί, όπως και τα συνεχή απόβλητα - χρησιμοποιούσε έξι την ημέρα όταν είχε περίοδο. Όταν μια φίλη της πρότεινε ένα ειδικό επαναχρησιμοποιούμενο κύπελλο περιόδου φτιαγμένο από σιλικόνη, αγόρασε ένα για 40 ευρώ.
Η ετικέτα του κυπέλλου την συμβούλευε να το αντικαθιστά μία φορά το χρόνο, αλλά η Μαρία σκέφτηκε ότι εφόσον η σιλικόνη άντεχε στην τακτική αποστείρωση με ζεστό νερό, ήταν ασφαλές να συνεχίσει να το χρησιμοποιεί.
Και το χρησιμοποίησε, για δέκα χρόνια - εξοικονομώντας περισσότερα από 5.000 ταμπόν στη διαδικασία (και πολλά, πολλά ευρώ). «Θα το αντικαθιστούσα αν χρειαζόταν, αλλά σκέφτηκα ότι αν μπορώ να εξοικονομήσω 40 ευρώ, θα το κάνω», λέει η Μαρία. «Οπότε συνεχίζω να το χρησιμοποιώ», λέει η ίδια μιλώντας στο ΤheCut.
H τέχνη της εξοικονόμησης χρημάτων... αλλιώς
Η Μαρία δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - το να αγοράζει λιγότερο είναι απλώς μέρος του τρόπου ζωής της τα τελευταία 10 χρόνια - αλλά είναι αυτό ακριβώς που το Διαδίκτυο θα μπορούσε τώρα να αποκαλέσει ως έναν τυπικό«υποκαταναλωτή».
Του καταναλωτή που αρκείται σε αυτά που έχει και τα χρησιμοποιεί μέχρι και περισσότερο από την αντοχή τους, για λόγους εξοικονόμησης χρημάτων. Στο TikTok, η τέχνη αυτή της εξοικονόμησης χρημάτων έχει μετονομαστεί σε «πυρήνα υποκατανάλωσης», μια εξειδικευμένη τάση που επικράτησε ειδικά μέσα στο 2024, καθώς οι Gen Z-ers, εξαντλημένοι από τις υπερβολές της παραδοσιακής κουλτούρας των επιρροών και την εκτόξευση των τιμών των βασικών ειδών πρώτης ανάγκης, αγωνίζονται να βάλουν σε τάξη τα οικονομικά τους.
Η τάση έχει εξαπλωθεί από μικρότερους influencers μέχρι mega-influencers ομορφιάς που μειώνουν το μακιγιάζ, μέχρι και πρώην shopaholics που μιλούν στους followers τους για το πώς να πάνε τα παλιά τους παπούτσια στον... τσαγκάρη για επισκεύη (αντί να πάρουν ένα ζευγάρι νέα, όπως θα έκαναν μέχρι πρότινος).
Αυτή είναι η λέξη της χρονιάς σύμφωνα με το Dictionary -Έγινε viral το καλοκαίρι και κατέκλυσε το TikTok
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η λέξη core (=πυρήνας) χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κοινή αισθητική μεταξύ των χρηστών.
«Aυτή είναι η καθημερινή σας υπενθύμιση ότι το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου που βλέπετε στο διαδίκτυο δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο ζουν οι περισσότεροι άνθρωποι», λέει η influencer Sabrina Pare, σε ένα βίντεο που δημοσίευσε πρόσφατα στους 250.000 ακολούθους της στο TikTok: «Δεν πειράζει να είσαι ευχαριστημένος με την απλή σου ζωή», συνεχίζει καθώς στρώνει το κρεβάτι της. «Δεν είναι φυσιολογικό να κάνεις τεράστιες παραλαβές ρούχων, καθημερινές βόλτες στο Target και να έχεις κάθε μέρα ένα καινούργιο ρούχο».
Το κίνημα - που ονομάζεται επίσης κανονική κατανάλωση - αφορά στην υιοθέτηση της τακτικής «less is more» σε μια εποχή που η υπερκατανάλωση είναι διαδεδομένη και το TikTok είναι γεμάτο περιεχόμενο που ενθαρρύνει τους χρήστες να αγοράζουν πράγματα που δεν χρειάζονται.
Η Pare, η οποία χρησιμοποιεί το όνομα @sabrina.sustainable.life στο TikTok, λέει ότι τα βίντεο του πυρήνα της υποκατανάλωσης δείχνουν αντικείμενα που «μπορεί να μην είναι τα πιο καινούργια, αλλά εξακολουθούν να λειτουργούν».
Οι influencers του underconsumption core, λέει, «δείχνουν αντικείμενα που έχουν ανακυκλώσει, τρόπους με τους οποίους μειώνουν τα απόβλητα και πράγματα που έχουν πάρει από δεύτερο χέρι. Όλα έχουν να κάνουν με την παράταση της διάρκειας ζωής των αντικειμένων σας, τη μείωση του αριθμού των αντικειμένων που έχετε στην κατοχή σας και το να προσέχετε τις αγορές σας». Η Pare δημοσιεύει συχνά αναρτήσεις σχετικά με τον πυρήνα της υποκατανάλωσης από τα μέσα Ιουλίου, οπότε και λέει ότι άρχισε να βλέπει να ξεπηδά στο TikTok.
Ακολουθώντας το κίνημα του deinfluencing
Ακολουθεί το κίνημα deinfluencing, το οποίο ξεκίνησε πέρυσι και ενθάρρυνε τους καταναλωτές να μην αγοράζουν τίποτα. Τώρα, οι δημιουργοί δείχνουν με υπερηφάνεια τη χρήση και την επαναχρησιμοποίηση καθημερινών αντικειμένων και ρούχων που έχουν εδώ και χρόνια. Σε ένα άλλο από τα πρόσφατα βίντεό της, η Pare δείχνει πώς να παρατείνετε τη διάρκεια ζωής των μαχαιριών σας. Δεν είναι το πιο... συναρπαστικό περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά τα βίντεο της Pare έχουν συγκεντρώσει σχεδόν 15 εκατομμύρια likes.
«Πολλοί άνθρωποι αντιδρούν [στην τάση] λέγοντας ότι έτσι είναι να είσαι στην εργατική τάξη», λέει η Georgina Johnson, συντάκτρια του The Slow Grind: Practising Hope and Imagination. Σύμφωνα με την Johnson, από τον πυρήνα της υποκατανάλωσης λείπουν οι πολιτισμικές και φυλετικές αποχρώσεις. Από την εμπειρία της, έχει δει πολλές τάσεις εκτός από τον πυρήνα υποκατανάλωσης να απογειώνονται και μετά ξεφουσκώνουν απότομα. Παρόλα αυτά, πιστεύει ότι μπορεί να είναι κάτι θετικό.
Μιλάει για μια ευρύτερη πολιτιστική αλλαγή, με τους ανθρώπους να αναζητούν τρόπους να ξεφύγουν από τον μαζικό καταναλωτισμό. «Οι άνθρωποι αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ο καταναλωτισμός μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε μοναξιά, επειδή μας ωθεί να αναζητούμε την ολοκλήρωση και την ευτυχία στα υλικά αγαθά και όχι στις ουσιαστικές σχέσεις», λέει ο Pare. «Πολλοί άνθρωποι αγοράζουν πράγματα απλά για να πουν ότι τα έχουν, αλλά αυτά τα συναισθήματα δεν τείνουν να διαρκούν για πολύ, οπότε στη συνέχεια αγοράζουν ξανά κάτι, και πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο κατανάλωσης». Η αληθινή ευτυχία, λέει, προέρχεται από την κατάδυση στα χόμπι και τα πάθη, από το να περνάς χρόνο με τους αγαπημένους σου.
Ομάδες στο sub-Reddit
Για ορισμένα μέλη του sub-Reddit r/anticonsumption, όπου η Μαρία είναι μέλος (δεν είναι η μόνη που χρησιμοποιεί κύπελλο περιόδου για περισσότερο από μια δεκαετία), η απόφαση να αγοράζουν λιγότερο συχνά προέρχεται και από μια περιβαλλοντική ανησυχία. Γιατί, αναρωτιούνται τα μέλη, χρειαζόμαστε διαδρόμους καταστημάτων γεμάτους με ποτήρια Stanley σε κάθε χρώμα, ατομικά πλαστικά τυλιγμένα μπιφτέκια για χορτοφάγους και αρώματα για σκύλους Dolce & Gabbana αξίας 99 δολαρίων;
Για άλλους, ο τρόπος ζωής με χαμηλή κατανάλωση είναι ένας τρόπος να αισθάνονται καλύτερα επειδή δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τους συνομηλίκους τους. Υπάρχει επίσης μια συνομοταξία «μινιμαλιστών της πολυτέλειας» που αυτοαποκαλούνται υποκαταναλωτές επειδή μειώνουν τα ωραία πράγματα αγοράζοντας απλώς λιγότερα από αυτά. Για παράδειγμα, μπορεί να εναλλάσσουν δύο τσάντες σχεδιαστών αντί να συλλέγουν μια ολόκληρη ποικιλία από Chanel και Dior.
Η τάση εμπνέει επίσης πραγματικούς μινιμαλιστές των οποίων οι συνήθειες αγγίζουν τα όρια του ασκητισμού. Η Candice Ray, μια 23χρονη φοιτήτρια διατροφολογίας που διαχειρίζεται τον λογαριασμό «μη τοξικής διαβίωσης» @thrivewithcandice, καθαρίζει τους πάγκους της με ξύδι και πλένει το πρόσωπό της χρησιμοποιώντας μόνο ζεστό νερό και μια ενυδατική κρέμα από βόειο κρέας. «Άρχισα να κινούμαι προς την κατεύθυνση του, "Χρειάζομαι αυτό το προϊόν; Ή μπορώ να το εγκαταλείψω και να μην χρησιμοποιήσω κάποιο υποκατάστατο;"»
Στην καλύτερη περίπτωση, η υιοθέτηση της υποκατανάλωσης είναι ένας ιδανικός, κατά πολλούς, τρόπος να μεγαλώνεις, να εξοικονομείς περισσότερα και να θέλεις λιγότερα.
