ΤΥΜΠΑΚΙ (1941-1944) Στοιχεία από το Χρονικό μιας Μαρτυρικής Πόλης

Συγγραφέας: ΜΑΡΙΑ Λ. ΣΟΦΟΥΛΑΚΗ ΠΟΛ. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π. 10 July, 2017 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΑΡΘΡΑ

ΤΥΜΠΑΚΙ (1941-1944) Στοιχεία από το Χρονικό μιας Μαρτυρικής Πόλης

ΜΕΡΟΣ Γ

Η Πρώτη μετα-Κατοχική Δεκαετία (1944-1954) στο Τυμπάκι , η αρμοδιότητα αλλά και το καθήκον της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σήμερα.

Οι κάτοικοι του Τυμπακίου στο τέλος του 1944 με αρχές του 1945 άρχισαν να επιστρέφουν στο ισοπεδωμένο χωριό τους και σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και εξαθλίωσης οι περισσότεροι , έπρεπε να κτίσουν ξανά τα σπίτια τους και να καλλιεργήσουν την γη , για να επιβιώσουν . Οι συνθήκες διαβίωσης σύμφωνα με διηγήσεις ήταν τραγικές διότι εκτός της καταστροφής των κατοικιών δεν υπήρχε τοπική οικονομία και η κεντρική διοίκηση υπολειτουργούσε. Η κρατική μέριμνα για το κατεστραμμένο Τυμπάκι ήταν ανύπαρκτη. Η βοήθεια που έφτασε ήταν κάποια είδη ρουχισμού και παπούτσια με ψηλά τακούνια(προϊόντα εράνου, πιθανόν από Αμερική)

Όμως οι ισχυροί συγγενικοί δεσμοί μεταξύ των Τυμπακιανών , ενισχυμένοι με αισθήματα φιλοτιμίας , αλληλεγγύης , εντιμότητας , και εργατικότητας κράτησαν όρθια την φτωχή κοινωνία και έθεσαν τις βάσεις για την μετεξέλιξη του Τυμπακίου. Θεωρώ υποχρέωση μου στο σημείο αυτό και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης , να καταθέσω την Μαρτυρία ότι : αλληλέγγυοι και αρωγοί στάθηκαν (και πάλι) συγγενείς και φίλοι από τα γειτονικά στο Τυμπάκι χωριά , που τους δάνεισαν (από 1 βαρέλι) λάδι προκειμένου να τραφούν αλλά και πουλώντας το να εξοικονομήσουν χρήματα για την στέγαση τους.

Προπολεμικά ο Κοκ. Πύργος και το Λιμάνι του ήταν το σημαντικότερο εμπορικό κέντρο της Μεσαράς και μάλιστα το 1939 υπήρχε Λιμενικό Ταμείο. Λάδι ,σιτηρά , χαρούπια, ελαιοπυρήνα , ξυλεία ,οικοδομικά υλικά κ.τ.λ. μεταφέρονταν μέσω του Κοκ. Πύργου . Μετά την Κατοχή και παρά το ότι ο Κόκ. Πύργος και οι όποιες εμπορικές εγκαταστάσεις (εργοστάσια-αποθήκες) είχαν ισοπεδωθεί , το ενδοπεριφερειακό θαλάσσιο εμπόριο στην Νότια Κρήτη (λόγω και έλλειψης δρόμων) άρχισε να επαναλειτουργεί. Σύμφωνα με Μαρτυρίες κάτοικοι από τα νότια παράλια και ιδιαίτερα Σφακιανοί μετέφεραν με βάρκες ξύλινα δοκάρια για την κατασκευή των κατοικιών στο Τυμπάκι , ενώ αντίστοιχα ελάμβαναν ως αμοιβή σιτηρά. Κατά την διάρκεια της Κατοχής αλλά και μεταπολεμικά τα είδη διατροφής (σιτηρά , λάδι , όσπρια κ.τ.λ.) λόγω πληθωρισμού αλλά και έλλειψης χρημάτων αποτελούσαν περιζήτητα αγαθά συναλλαγής.

Για το κτίσιμο των εξωτερικών τοίχων των νέων κατοικιών , οι Τυμπακιανοί χρησιμοποιούσαν πέτρες, τις οποίες με πολύ κόπο και χειρονακτική εργασία εξόρυσσαν και μετέφεραν από πρόχειρα λατομεία (νότια του Τυμπακίου) , ενώ για τους ενδιάμεσους διαχωριστικούς τοίχους χρησιμοποιούσαν πλίνθους από χώμα (πολλές φορές και με προσθήκη άχυρου) τους οποίους οι ίδιοι κατασκεύαζαν . Δεν υπήρχε τότε στην περιοχή ασβέστης ή τσιμέντο και το συνδετικό υλικό ήταν χώμα. Ως οροφή χρησιμοποιούσαν χοντρά ξύλινα δοκάρια , σανίδωμα από καλάμια και τέλος στρώσεις από χώμα (άργιλο). Οι ισόγειες αυτές κατοικίες είχαν μεσημβρινό προσανατολισμό , ορθογώνιο σχήμα και πλάτος 4,0-5,0μ. Ελάχιστες ήταν οι διώροφες κεραμοσκεπείς κατοικίες .

Σημειώνεται ότι λόγω της ισοπέδωσης του Τυμπακίου , το μετα-κατοχικό Υπουργείο Ανοικοδομήσης θεώρησε (και σωστά) ότι έπρεπε να συνταχθεί Μελέτη Πολεοδομικού Σχεδίου . Η Μελέτη σύμφωνα με Μαρτυρία άρχισε το 1945 και εγκρίθηκε τελικά με το από 26.01.1948 Β.Δ. «Περί εγκρίσεως του πολεοδομικού σχεδίου Τυμπακί (Ηρακλείου)» , (Φ.Ε.Κ.34τ.Α΄/11.02.1948) . Αυτό το Σχέδιο Πόλεως (όπως έχει τροποποιηθεί - επεκταθεί και ισχύει) είναι από τα παλαιότερα εγκριθέντα στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου , αλλά δεν έχει μέχρι σήμερα εφαρμοσθεί και αυτό είναι σε βάρος της πόλης του Τυμπακίου.

Με τους αργούς ρυθμούς της εποχής κτίσθηκαν τα καινούρια σπίτια στο Τυμπάκι , οι καμπάνες των εκκλησιών ξανακτύπησαν , τα χωράφια κάρπισαν και ο τόπος άρχισε να ημερεύει αλλά δεν είχε απαλλαγεί από τις συνέπειες του πολέμου.

Οι Γερμανοί φεύγοντας από την περιοχή του Τυμπακίου το 1944 εκτός από τις υλικές ζημιές , και τις κατεστραμμένες πρώην καλλιεργήσιμες εκτάσεις άφησαν τον θάνατο να καραδοκεί καθημερινά στα ναρκοπέδια , Νότια του Τυμπακίου και στην παραλιακή Ζώνη προς Αγ. Γαλήνη , τα οποία εκκαθαρίστηκαν αλλά όχι πλήρως. Από το τέλος της Γερμανικής Κατοχής και μέχρι το 1951 (ή το 1955 σύμφωνα με άλλη πηγή) είχαμε θύματα λόγω των ναρκοθετήσεων. Σύμφωνα με κάποιες πηγές τα θύματα κάτοικοι του Τυμπακίου ήταν 23 , ενώ κατά άλλες 26 μεταξύ αυτών και παιδιά. Σήμερα είναι εν ζωή λίγα άτομα που επέζησαν μετά τον τραυματισμό τους εκ των οποίων ένας με αναπηρία 100%.

Είναι άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων μεταξύ των στρατιωτών που εργάστηκαν προκειμένου να εκκαθαρισθούν τα ναρκοπέδια του Τυμπακίου. Σύμφωνα με Μαρτυρία κατοίκου, κάποια Κυριακή από μία και μόνο έκρηξη σκοτώθηκαν επτά (7) στρατιώτες , ενώ θύματα είχαμε και από άλλα μέρη της Κρήτης που βρίσκονταν στην περιοχή για διάφορους λόγους. Οι κάτοικοι του Τυμπακίου της εποχής αυτής , ήξεραν ότι σε κάθε μεγάλη έκρηξη που άκουγαν , υπήρχαν νέα θύματα και έτρεχαν να μαζέψουν και να μεταφέρουν διαμελισμένα σώματα.

Εξαιρετικά σημαντική για την πρώτη μετα-Κατοχική περίοδο θεωρώ την Μαρτυρία του αείμνηστου Τυμπακιανού Δασκάλου (μου) Νικολάου Κ. Μαρκάκη που υπάρχει στο βιβλίο «ΤΟ ΤΥΜΠΑΚΙ Αναμνήσεις και βιώματα από μια δύσκολη εποχή» του Αλκ.Σταυριανάκη – Ηράκλειο Κρήτης 1996 , και μεταφέρω από τις σελίδες 156-157 τα παρακάτω τμήματα:

«…….Μα δεν είχαν μόνο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της στέγασης .Το ποιο σπουδαίο ήταν η ύδρευση. Από που θα προμηθεύονταν πόσιμο νερό;; Τα πηγάδια που υπήρχαν πρώτα στο χωριό είχαν αχρηστευθεί με μπάζα. Το πρόβλημα ήταν τεράστιο. Υπήρξε όμως λύση. Οι Γερμανοί είχαν ανοίξει μια γεώτρηση από την οποία αντλούσαν πόσιμο νερό και εφοδίαζαν τα στρατεύματα τους στην Αφρική. Ευτυχώς δεν την κατέστρεψαν φεύγοντας. Αυτή λοιπόν την γεώτρηση αξιοποίησαν οι χωριανοί για να λύσουν το πρόβλημα της ύδρευσης τους. Είμαστε τότε όλοι αγαπημένοι και ομονοούσαμε. Όλοι μαζί με επικεφαλής τους παπάδες , δασκάλους, επιστήμονες , υπαλλήλους και προπαντός τον ενθουσιώδη και ακούραστο Αλκιβιάδη Σταυριανάκη στρωθήκαμε εθελοντικά στη δουλειά. Ανοίξαμε χαντάκια και τοποθετήσαμε ξύλινες σωλήνες που είχε στείλει το Υπουργείο Ανοικοδομήσης και έγινε ένα προσωρινό δίκτυο υδρεύσεως. Στον τόπο της γεώτρησης οικοδομήθηκε ένας υδατόπυργος που στην στέγη του τοποθετήθηκε μια μεταλλική υδατοδεξαμενή που συνδέθηκε με το δίκτυο. Έτσι απόκτησε το Τυμπάκι ένα προσωρινό δίκτυο ύδρευσης. Τι θαύμα συνεργασίας , προθυμίας , δημιουργίας ήταν αυτό ! Σωστό εργοτάξιο με εθελοντές εργάτες και τεχνίτες .Ευλογία θεού. Σε λίγο χρονικό διάστημα κάναμε πολλά έργα για να εξυπηρετηθούμε……»

Ενώ παρακάτω αναφέρεται στην δημιουργία Νυκτερινού Σχολείου αγραμμάτων:

«……..Είχα και εγώ ζήλο και ένιωθα ηθική υποχρέωση να βοηθήσω τους χωριανούς μου. Στο διάστημα της Κατοχής τα περισσότερα παιδιά των Τυμπακιανών δεν πήγαιναν Σχολείο. Είτε διότι δεν λειτουργούσαν σχολεία στα χωριά που κατοικούσαν ,είτε διότι οι γονείς τους τα χρησιμοποιούσαν στις γεωργικές εργασίες για να επιβιώσουν. Τώρα αυτά τα παιδιά ήσαν έφηβοι αλλά αγράμματοι…………………. Τότε συνεννοηθήκαμε εγώ και ο μακαρίτης δάσκαλος Ι. Τριανταφυλλίδης και ιδρύσαμε κατόπιν σχετικής αδείας της Νομαρχίας , Νυκτερινό Σχολείο Αγραμμάτων .Στεγάστηκε στο κατηχητικό Σχολείο , εκκλησιαστικό κτίριο στο νότιο μέρος του ναού του Αγ. Τίτου. Λειτούργησε κανονικά ως διθέσιο δύο χρόνια Φοιτούσαν σε κάθε τάξη 25-30 μαθητές και μαθήτριες 15-25 χρονών και έμαθαν στοιχειώδη πράγματα ,ανάγνωση ,γραφή ,αριθμητική και ιστορία ……………»

Επίσης από το ίδιο βιβλίο αξίζει να μεταφέρω τα παρακάτω ιστορικά στοιχεία (σελ. 98-99) , που περιέχονται στο από 30.01.1957 Υπόμνημα του αείμνηστου Κοινοτάρχη Τυμπακίου Αλκ. Σταυριανάκη προς το Υπουργείο Εσωτερικών και αφορούν στην τότε ταυτότητα της Κοινότητας ενώ απεικονίζουν το έργο της τοπικής Αυτοδιοίκησης μετά την Κατοχή (στην παρ.17) αλλά και την κατάσταση της τοπικής Οικονομίας (στην παρ. 24)

«παρ. 17. Κοινοτική δραστηριότητα : α) Έργα κοινότητας1)Υδραγωγείον με δίκτυον 5.000,0μ. 2) Γέφυρα επί του Γέρο Ποταμού μήκους 65μ. και πλάτος 4μ. 3) Τρείς Γεωτρήσεις διά την Άρδευσιν 4) 2 Γεωτρήσεις δια την ύδρευσιν Τυμπακίου 5) μερικός ηλεκτροφωτισμός 6) προβλής 60 μέτρων εις Κόκκινον Πύργον δια την εξυπηρέτησιν ιστιοφόρων και αλιευτικών πλοίων .

β)…………………….

γ) Η Κοινότης έχει ανάγκη των κάτωθι έργων προς ανύψωσιν του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων α) εγγειοβελτικών έργων προς αξιοποίησιν εφοροτάτων εκτάσεων οίτινες καλύπτονται σήμερα υπό των υδάτων β) ηλεκτροφωτισμού γ) αξιοποίησις των υπαρχόντων γεωτρήσεων δια της εγκαταστάσεως αντλητικών κ.τ.λ. μηχανημάτων»

«παρ. 24. Παραγωγή Κοινότητας : α) έλαιον 600 χιλάδες οκάδες ανά διετίαν β)εσπεριδοειδή 200 χιλ. οκάδες ετησίως γ) δημητριακούς καρπούς 800 χιλ. ετησίως δ) λαχανικά 1.000.000,0 οκάδες ετησίως .Εκ των ανωτέρω εξάγονται εκ του χωρίου προς κίνησιν 400χιλ. οκάδες ελαίου ανά διετίαν , 150χιλ. οκάδες εσπεριδοειδών, 300 χιλ.οκάδες δημητριακών και 500 χιλ. οκάδες λαχανικών.»

Παρακάτω αναφέρονται λοιπά στοιχεία της τοπικής οικονομίας όπως Συνεταιρισμοί , βιομηχανίες , βιοτεχνίες κ.τ.λ.

Η επόμενη δεκαετία (1954-1964) ήταν καθοριστικής σημασίας για το Τυμπάκι. Οι κάτοικοι σε αρμονική συνεργασία με το Κοινοτικό τους συμβούλιο, πήραν στην κυριολεξία την ανάπτυξη του τόπου στα χέρια τους. Απέδειξαν με τον Εθελοντισμό και τα Έργα τους , την Αγάπη τους για το Τυμπάκι .Την περίοδο αυτή κατασκευάστηκαν τα έργα άρδευσης (τσιμενταύλακες) στα «Λιβάδια» και αναπτύχθηκε το περίφημο Λεμονόδασος , κτίσθηκε Γυμνάσιο , επεκτάθηκε το δίκτυο ύδρευσης , τα έργα εξηλεκτρισμού , επισκευάστηκαν οι μισογκρεμισμένες εκκλησίες (π.χ. Αγ. Τριάδα) ή κατασκευάστηκαν νέες στην θέση αυτών που κατεδαφίστηκαν (π.χ. Αγ. Νικόλαος) κ.τ.λ. , κ.τ.λ.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και μετέπειτα η τοπική οικονομία είχε άνοδο και άρχισαν να γίνονται οι πρώτες επενδύσεις στο Ηράκλειο αλλά και αλλού από τους Τυμπακιανούς .Οι νέες καλλιέργειες των πρώϊμων κηπευτικών, η εργατικότητα και το φιλοπρόοδο πνεύμα που επέδειξαν οι κάτοικοι είχαν θεαματικά αποτελέσματα. Οι χωματοσκεπείς και λιθόκτιστες μεταπολεμικές κατοικίες στο Τυμπάκι άρχισαν σταδιακά να αντικαθίστανται από σύγχρονες, το Τυμπάκι άρχισε να μεγαλώνει ως οικιστικό σύνολο και παρουσίασε σημαντικούς ρυθμούς πληθυσμιακής και οικονομικής ανάπτυξης. Δυστυχώς η άνοδος της τοπικής οικονομίας δεν ήταν αρκετή για την βελτίωση της εικόνας της πόλης και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της. Υπολείπονται να γίνουν ακόμα πολλά , για την αναβάθμιση και ανάδειξη της περιοχής.

Οι κάτοικοι του Τυμπακίου που βίωσαν τα γεγονότα της Κατοχικής περιόδου δεν ξέχασαν ποτέ τον βίαιο ξεριζωμό , τα θύματα , τις καταστροφές , την καταναγκαστική εργασία , τον πόλεμο , τις απαλλοτριώσεις κ.τ.λ.,κ.τ.λ. Τα γεγονότα της περιόδου αυτής σημάδεψαν ανεξίτηλα το Τυμπάκι όπως και κάθε μαρτυρική πόλη, όπως ολόκληρη την Κρήτη και την Ελλάδα μας.

Ολόκληρος ο Κρητικός πληθυσμός με ελάχιστες εξαιρέσεις αντιτάχθηκε και μισούσε βαθύτατα τους κατακτητές . Ήταν αιτία η άθλια συμπεριφορά των Γερμανών που μεταχειρίζονταν τους αμάχους ως ζώα ;; ή μήπως ήταν η από αιώνων αντιστασιακή – αμυντική παράδοση που είχαν οι Κρητικοί ενάντια σε διάφορους κατακτητές;;; Σε κάθε περίπτωση είναι απόλυτα ακριβή αυτά που αναφέρονται στο βιβλίο « ΚΡΗΤΗ – Η Μάχη και η Αντίσταση» του ANT.BEEVOR , 1991 , για την Ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Γκοβόστη 2004 και αφορούν στην συνεισφορά του Κρητικού Λαού κατά την μάχη της Κρήτης , αλλά είναι και γενικότερα αντιπροσωπευτικά για την στάση των Κρητικών σε όλη την διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής . Από τις σελ. 178 και 180 μεταφέρονται τα παρακάτω αποσπάσματα :

Σελ. 178 ……..« …Η μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα της Κρήτης ήταν ότι οι Γερμανοί διαπίστωσαν έντρομοι τον ρόλο που έπαιζαν οι ‘’αστρατολόγητοι πολίτες’’….» «…Αγόρια, γέροι και γυναίκες επέδειξαν μια άνευ προηγουμένου γενναιότητα στην άμυνα του νησιού τους , οι Γερμανοί σοκαρίστηκαν διπλά στην σκέψη ότι τους πολεμούσαν γυναίκες……….»

Σελ. 180 ……..« Η αντίσταση του πληθυσμού που είχε τόσο βαθιές ρίζες στην Κρήτη , προσέβαλε τόσο την Πρωσική αίσθηση περί στρατιωτικής τάξεως ώστε διατάχθηκαν σκληρά αντίποινα στους ντόπιους…….»

Θα αποτελέσει σοβαρή παράλειψη εάν δεν κατατεθεί (ως Μαρτυρία) ότι ορισμένοι απλοί και όχι μόνο άνθρωποι , κάτοικοι του Τυμπακίου παρά τα δεινά τους , τον ξεσπιτωμό τους κ.τ.λ. συνέδραμαν με όποιο τρόπο τους ζητήθηκε (ή και χωρίς να τους ζητηθεί) και με απόλυτο κίνδυνο της ζωής τους , τις αντιστασιακές πράξεις Κρητικών και Συμμαχικών Ομάδων . Δράσεις όπως συλλογή και προώθηση πληροφοριών (από συγγενικό μου ανώτερο στέλεχος της Χωροφυλακής) , μεταφορά εγγράφων - χαρτών κ.τ.λ. με σημαντικές πληροφορίες για τους εχθρούς , μεταφορά τραυματισθέντων συμμάχων προκειμένου να διαφύγουν προς την Αίγυπτο (επίσης από συγγενικό μου πρόσωπο) κ.τ.λ., κ.τ.λ. πραγματοποιήθηκαν ως απλές (και άγνωστες) μεμονωμένες πράξεις από Τυμπακιανούς.

Σήμερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει στους Δημότες και έχει χρέος στον Τόπο και την Ιστορία του , αφ’ ενός να συνεργασθεί με τα Ιστορικά , Ερευνητικά Κέντρα , τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και την Περιφέρεια Κρήτης προκειμένου να γίνει τεκμηριωμένη και πλήρης καταγραφή των γεγονότων της περιόδου 1941-1950 στα όρια του Δήμου Φαιστού (λόγω Τυμπακίου και λοιπών μαρτυρικών χωριών ) , και αφ’ ετέρου να συμβάλλει με κάθε πρόσφορο τρόπο και ενέργεια στην διοργάνωση εκδηλώσεων , συνεδρίων , εκθέσεων για την διατήρηση και προβολή των ιστορικών γεγονότων της περιόδου της Κατοχής.

Η επίσημη νεώτερη τοπική Ιστορία δεν έχει καταγραφεί ακόμα και φυσικά δεν διδάσκεται στα σχολεία μας. Κοινή πεποίθηση αποτελεί ότι τα πραγματικά γεγονότα της εποχής αυτής δεν πρέπει να τα σκεπάσει η λήθη. Η ιστορία του τόπου μας πρέπει να παραμείνει ζωντανή, όχι μόνο για χρήση των ερευνητών αλλά κυρίως για τους νέους μας και τις επόμενες γενιές. Αποτελεί μέγιστο και κρίσιμο θέμα να δώσουμε την ευκαιρία στους νέους Έλληνες να ακούσουν , να μελετήσουν , να επισκεφθούν τοποθεσίες και χωριά για να μάθουν την τοπική τους Ιστορία. Να μάθουν για τον ναζισμό , και ποιος κατέλυσε κάθε έννοια διεθνούς δικαίου στην Ελλάδα την περίοδο της Κατοχής , να μάθουν και να μην ξεχάσουν για τις συλλήψεις , τις εκατοντάδες εκτελέσεις ομήρων , τα καμένα και ισοπεδωμένα χωριά μας , τα στρατόπεδα συγκέντρωσης , τους σωρούς των ερειπίων κ.τ.λ., κ.τ.λ.

Να γίνουν περήφανοι για τον τόπο τους , και την αντίσταση που προέταξαν οι προγόνοι τους ενάντια στην βαρβαρότητα και στους επιτιθέμενους. Η γνώση της τοπικής και εθνικής Ιστορίας , σε περιόδους κρίσιμες όπως αυτές που διανύουμε είναι ζήτημα κοινωνικής, πολιτικής και εθνικής επιβίωσης. Γιατί λαός χωρίς ιστορική μνήμη αλλοτριώνεται και χάνεται.

Η αναγνώριση των εγκλημάτων πολέμου , της πλήρους καταστροφής και λεηλασίας της Ελλάδας από την Γερμανία , άρα και η αναγνώριση ότι υπάρχουν σημαντικότατες ανεξόφλητες οφειλές προς την Ελλάδα θα αποκαταστήσει τους κανόνες της ηθικής και της δικαιοσύνης , ενώ θα αποτελέσει εγγύηση περί της μη επανάληψης εγκληματικών πράξεων στο μέλλον.

Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (Ε.Σ.Δ.Ο.Γ.Ε) εργάζεται για την επίτευξη του στόχου αυτού, δεδομένης και της απροκάλυπτης περιφρόνησης που αντιμετωπίζει ο Ελληνικός Λαός μετά το έτος 2000, από το Γερμανικό κράτος .

Σε τοπικό επίπεδο και επιπλέον από τα ανωτέρω σοβαρά θέματα (περί αναγνώρισης των εγκλημάτων πολέμου , της πλήρους καταστροφής και λεηλασίας της Ελλάδας κ.τ.λ.) παραμένει ως ζητούμενο η πλήρης διερεύνηση όλων των απαλλοτριώσεων , ως προς την συντέλεση τους και ειδικότερα αυτή που αφορά την συστηματική και οργανωμένη κατεδάφιση του Τυμπακίου , η αναγνώριση οφειλής αποζημιώσεων σε τοπικό επίπεδο της Γερμανίας προς το Τυμπάκι αλλά και το γεγονός της μη χορήγησης από την κεντρική Ελληνική Διοίκηση οικονομοτεχνικής βοήθειας ή οποιουδήποτε αντισταθμιστικού οφέλους στην περιοχή , λόγω των μόνιμων συνεπειών του πολέμου και του στρατιωτικού αεροδρομίου.

Πολύτιμη συνεισφορά σε ατομικό εθελοντικό επίπεδο για την διατήρηση και τον εμπλουτισμό της ιστορικής μνήμης του Τυμπακίου , πέραν της επίσημης καταγραφής , μπορεί να αποτελέσει η συλλογή και καταγραφή από τις μνήμες και τα ακούσματα που διατηρούν οι νεώτεροι Τυμπακιανοί από τους γονείς - παππούδες , η διατήρηση – ανάδειξη φωτογραφικού υλικού της περιόδου της Κατοχής , η έρευνα κ.τ.λ.

Τα στοιχεία που υπάρχουν για την περίοδο αναφοράς είναι πάρα πολλά και είναι αδύνατο να αναφερθούν περισσότερα στο κείμενο αυτό, λόγω συγκεκριμένης στόχευσης (για συνοπτικά στοιχεία) αλλά και χάριν οικονομίας , ενώ ζητώ την κατανόηση του αναγνώστη για τυχόν λάθη ή παραλείψεις.

Θεωρώ όμως απαραίτητο , να αναφερθώ με ευγνωμοσύνη και σεβασμό στους συντοπίτες μου, που με ειλικρινή αγάπη για τον τόπο τους και γνωρίζοντας την αξία μετάδοσης της τοπικής ιστορίας , με ίδιες δαπάνες στις περισσότερες περιπτώσεις , μας παρέδωσαν σημαντικές γραπτές μαρτυρίες – βιβλία για το Τυμπάκι (της περιόδου της κατοχής και όχι μόνο ) αλλά και μια σπουδαία αντιπολεμική μαρτυρία για την διαδρομή Τυμπάκι – στρατόπεδο Μαουτχάουζεν –Τυμπάκι .

Χωρίς τα παρακάτω βιβλία (αναφέρονται με την σειρά που εκδόθηκαν) η γνώση μας για την τοπική ιστορία του Τυμπακίου της περιόδου της Κατοχής (και όχι μόνο) θα ήταν πολλή φτωχότερη .

«ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ , ΜΙΑ ΠΑΛΗ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ» έκδοση μετά το 1987 του (+) Θεοδόση Καραγεωργάκη κρατούμενου στο Μαουτχάουζεν

«ΤΟ ΤΥΜΠΑΚΙ» Αθήνα 1994 της κ. Αριάδνη Τσαγκαράκη – Ταβερναράκη

(σύζ. του Προέδρου της Κοιν. Τυμπακίου (+) Α. Ταβερναράκη την περίοδο 1983-1993

«ΤΟ ΤΥΜΠΑΚΙ – Αναμνήσεις και Βιώματα από μια δύσκολη εποχή»

Ηράκλειο 1996 του (+) Αλκιβιάδη Σταυριανάκη Προέδρου Τυμπακίου την περίοδο 1954 -1964

«ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΜΕΣΑΡΙΤΩΝ» Τόμος Β΄, Μοίρες 2004 του κ. Στυλιανού Ταβερναράκη - Ιστορικού (στο οποίο υπάρχουν λεπτομερείς αναφορές για το Τυμπάκι της περιόδου 1941-1944)

«ΤΟ ΤΥΜΠΑΚΙ…» του κ. Εμμ. Χαλκιαδάκη - Ιστορικού , 2015 (Έκδοση με ενέργειες και δαπάνες του κ. Αντωνίου Νικ. Μανιαδάκη Διευθ. Συμβ. Μινωϊκών Γραμμών )

(Τέλος)

ΜΑΡΙΑ Λ. ΣΟΦΟΥΛΑΚΗ

ΠΟΛ. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π.