Τοπικά νέα

Το “σίντερο” του κεραυνού!

13 November, 2019 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΑΡΘΡΑ

«Μην τρώτε κουκοσάλιο γιατί έχει μέσα του κεραυνού το σίντερο» έλεγαν οι παλιοί

Τι εννοεί άραγε η παράδοσή μας στη Κρήτημε την φράση: «Μην τρώτε κουκοσάλιο γιατί έχει μέσα του κεραυνού το σίντερο»?

Υπάρχουν παραδόσεις διάφορες για το κουκοσάλιο (χαλάζι), αλλά και το χιόνι. Κάποια λέει, πως οι παλιοί συμβούλευαν τα παιδιά τους να μην τρώνε χιόνι. Υπάρχουν μάλιστα σήμερα πολλά σάιτ, που αναφέρουν σχετικά με το θέμα, ότι το χιόνι σύμφωνα με μελέτες ξένων πανεπιστημίων έχει απορροφητική ικανότητα, και ως εκ τούτου απορροφά εύκολα τις ρυπογόνες ουσίες της ατμόσφαιρας, σκόνες καυσαέρια κλπ, και ως εκ τούτου το καθιστούν επικίνδυνο για την υγεία μας.
Βέβαια κατά τη γνώμη μου, δεν νομίζω πως τα χρόνια τα παλιά που υπήρχε αποφυγή στο να φάει κάποιος λίγο χιόνι για αυτήν την αιτιολογία, διότι δεν υπήρχαν και πολλά εργοστάσια, αυτοκίνητα, και η ατμόσφαιρα ήταν τόσο μολυσμένη! Καταλήγουμε πως αυτή η εκδοχή είναι κατά κάποιο λόγο λανθασμένη, άρα κάτι άλλο είχαν κατά νου οι παππούδες και πρόγονοί μας εκείνα τα χρόνια, ναι συνιστούσαν στα παιδιά να μην τρώνε χιόνι ή κουκοσάλιο.

Η Μεσαρίτικη εκδοχή

Αυτή τη φράση: «Δεν πρέπει παιδιά να τρώτε χιόνι», δεν νομίζω να την έλεγαν ιδιαίτερα στην Κρήτη, με την έννοια ότι έχει επικίνδυνες και βλαβερές ουσίες, και ειδικά στη Μεσαρά! Στη Μεσαρά το τρώγανε ούτως ή άλλως το χιόνι από παλιά μαζί με ζάχαρη, ή ακόμα το έβαζαν μάλιστα και στις κανελάδες τα Καλοκαίρια. Οι ίδιοι οι γονείς μάθαιναν τα παιδιά τους να τρώνε με το κουταλάκι, σε ένα πιατάκι χιόνι πασπαλισμένο με ζάχαρη ή πετιμέζι. Τα ίδια τα παιδιά που έτρωγαν φυσικά το χιόνι με ζάχαρη, το έκαναν για να ξεγελάσουν κατά κάποιο τρόπο την πείνα τους!
Ωστόσο όμως πρέπει να πούμε, πως στις χιονοπτώσεις, δεν άφηναν τα παιδιά να το παρακάνουν και να φάνε πολύ χιόνι, το ίδιο και οι βοσκοί τα πρόβατά τους, για τον απλούστατο λόγο, διότι το χιόνι προκαλεί πονόλαιμο, στομαχόπονο, και τελικά η κατάχρηση του κάνει κακό στην υγεία.
Πολλές φορές λοιπόν για την εξήγηση μιας φράσης όπως το «μην τρώτε χιόνι», δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, αφού η απάντηση είναι εντελώς απλή!

Το κουκοσάλιο (χαλάζι)

Κι αν ακόμα παρότρυναν στην Κρήτη οι γονείς τα παιδιά να τρώνε λίγο χιόνι πότε -πότε, δεν συνέβαινε όμως το ίδιο και με το κουκοσάλιο ή κοκοσάλιο, κοινώς χαλάζι! Στη περίπτωση που είχε χαλαζόπτωση και τα παιδιά πάλι έτρεχαν να το φάνε με ζάχαρη για να ρίξουν κάτι στο στομάχι τους, αφού μονίμως πεινάγανε, οι γονείς εδώ τους το απαγόρευαν λέγοντας τους:
-«Παιδιά, μην τρώτε κουκοσάλιο γιατί έχει μέσα του κεραυνού το σίντερο»!
Και ακόμα πιο Μεσαρίτικη εκδοχή, ήταν η εξής φράση:

-«Μην τρώτε κουκοσάλιο, γιατί έχει μέσα βροντότριχες»!

Και εδώ βέβαια γεννάται πλέον το εύλογο ερώτημα, τι εννοούσαν οι πρόγονοί μας, με τη λέξη «σίντερο του κεραυνού»(σίδερο), και τι «βροντότριχες»?
Το θυμάμαι και εγώ πολύ καλά που σαν κοπέλι μου το έλεγαν οι γονείς μου, και μάλιστα πολύ μικρός είχα σπάσει και ένα δυο σβόλους με τα δόντια μου από κουκοσάλιο, μπας και καταφέρω επιτέλους να δω τι σόι «τρίχες» ήταν αυτές που είχε στο εσωτερικό του και τι «σίντερο», μα δεν έβλεπα τίποτα!
Όσο αφορά το πώς βρέθηκε το «σίντερο» μέσα σε κάθε κόκκο από χαλάζι, εμείς και τότε το ρωτάγαμε, και οι γονείς μας, προσπαθώντας να μας το τεκμηριώσουν, μας έλεγαν, πως πριν το χαλάζι έχουμε αστραπές βροντές, κεραυνούς κι αστροπελεκια, που περιέχουν σίντερο! Το σίντερο αυτό πέφτει στη γη μέσα στο χαλάζι!
Αυτό φυσικά ήταν λάθος, αλλά υπάρχει όμως μια λογική εξήγηση για αυτή τη φράση, «μην τρώτε παιδιά κουκοσάλιο, γιατί έχει μέσα του κεραυνού το σίντερο», και αυτή επίσης είναι πολύ απλή αλλά λογική.
Επειδή το κουκοσάλιο είναι σκληρό, (σαν σίντερο), και τα δόντια των παιδιών ακόμα είναι ασχημάτιστα, υπήρχε η περίπτωση κατά το μάσημα τα δόντια τους να σπάσουν!
Τώρα όσον αφορά τις «βροντότριχες»,που έχει δήθεν το κουκοσάλιο, και αυτό αποσκοπούσε στο να αποτρέψει τα παιδιά να το δαγκώνουν, για τους ίδιους λόγους που αναφέραμε και στο χιόνι, γιατί όπως το χιόνι, μπορεί κάλλιστα και το χαλάζι σε τυχόν κατάχρηση, να ερεθίσει το λαιμό και το στομάχι τους.
Έτσι λοιπόν οι γονείς όταν ήθελαν να αποτρέψουν τα παιδιά τους να μην κάνουν κάτι γενικά, τους έβρισκαν ένα σωρό δικαιολογίες! Το χιόνι πράγματι τα παιδιά το έτρωγαν μια φορά κι έναν καιρό, γιατί δεν είχαν τι να τρώνε, τουλάχιστον για να ξεγελάσουν την πείνα τους! Φυσικά έτρωγαν και το κουκοσάλιο καταχρηστικά βέβαια, μια και τους έμοιαζε και με… καραμέλα!
Σάμπως είχαν τη δυνατότητα να έχουν μια γνήσια καραμέλα! Με την ίδια λογική έτρωγαν και το χαρούπι, έχοντας κατά νου πως έτρωγαν μια σοκολάτα!

Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης