Τοπικά νέα

Τι ήταν τα γαϊδουροτράγουδα

mesaralive.gr 20 December, 2018 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣΑΡΘΡΑ

Σε κάθε χωριό κάποτε, στη Κρήτη, δυο η τρία άτομα, είχαν το ιδιαίτερο ταλέντο ή κληρονομικό χάρισμα, και έβγαζαν από το ασκί τους σατυρικά τραγούδια! «Ασκι» για την εποχή, ήταν η φαντασία τους, η ικανότητα τους να δημιουργήσουν!

Όμως υπήρχε και ένα είδος σατυρικών τραγουδιών, που προκαλούσαν πολύ γέλιο, και είχαν για θέμα τους, ιστορίες κωμικές , κυρίως φανταστικές, με παθήματα που είχαν σχέση με το γάιδαρο κάποιου! Ακόμα και γυναίκες είχαν επιδοθεί στον σατυρικό στίχο αυτό με αρκετή επιτυχία! Συνήθη υπόθεση ο γάιδαρος ή το μουλάρι του Τάδε που του ψήφισε, και με την αιτία, άρχιζε η ποιητική ιστορία, με το «μοίρασμα» του κρέατος έπειτα σε κομμάτια σε χωριανούς, γνωστούς, φίλους και γείτονες!
Το κεφάλαιο «γαϊδουροτράγουδα» είναι μεγάλο, και θα είχαμε την ευκαιρία να έχουμε σήμερα σπουδαίο υλικό, αν είχαμε ανοίξει τα μάθια μας έγκαιρα, και να περισώσουμε όσα ποιήματα ακούγαμε από τους δημιουργούς, στα παιδικά μας χρόνια! Όμως ελάχιστοι το επεχείρησαν, και έτσι σήμερα δυστυχώς λίγα ποιήματα διασώθηκαν από το εξαιρετικό και σπάνιο είδος.
Όλοι οι «Αριστοφανικοί» όπως θα λέγαμε ποιητές των γαϊδουροτράγουδων, είχαν σκοπό να διασκεδάσουν τους χωριανούς, και να προκαλούν γέλιο, με το πηγαίο τους και έμφυτο ταλέντο!
Οι ποιητές του είδους έχουν την ιδέα από παλαιότερους, και ίσως έτσι φθάσουμε και στους αρχαίους σατυρικούς!
Ανάλογα το ταλέντο του ποιητή και τη φαντασία, ήταν ανάλογο και το γέλιο που προκαλούσε το ποίημα!
Σαν παράδειγμα θα αναφέρουμε ένα γαϊδουροτράγουδο, που δεν είναι Μεσαρίτικο, αν και κάποτε το είδος αυτό ανθούσε σε ολόκληρη τη Κρήτη!
Το παρακάτω ποίημα διαδραματίστηκε στο χωριό Μουρνέ Ρεθυμνου, και ήταν μια εποχή που ψόφησε το μουλάρι του Γιάννη Κακλαμάνο….
Τo ποίημα είναι από το αρχείο του γνωστού μας από το Κρηικό ραδιόφωνο, του μεγάλου μου δασκάλου της λαογραφίας του Παττακοστελή (Στυλιανός Παττακός)! Ο κατά κόσμο Παττακοστελής ήταν και είναι για χρόνια εκφωνητής και παραγωγός λαογραφικών εκπομπών ακόμα και μέχρι σήμερα! Πριν το 2000 και για χρόνια, τον ακούγαμε μέσα από τα μικρόφωνα στον ΤΙΚFM στην Αθήνα.
Αν και το ποίημα που παραθέτουμε είναι αρκετά γάλο, πισύμε πς αξίζει το κόπο, και έχει σαν τίτλο: «Η κρεατοπουλησά»!
Το τραγούδι αυτό διαδραματίστηκε στο χωριό Μουρνέ, και ποιητής είναι ο Θεμιστοκλής ο Σταυρουλάκης και ο συμμαθητής του Πατακοστελή ο Γιάννης, που διαφύλαξε και περιέσωσε αυτό το ποίημα!

Η ΚΡΕΑΤΟΠΟΥΛΗΣΑ!

Σαν κεραυνός μας ήρθενε ετούτο το χαμπάρι,
πως ξαφνικά εψόφησε του Γιάννη το μουλάρι.
Γαστρορραγία έπαθε κι έκανε λέει αίμα,
και γρήγορα παρέδωσε στους ουρανούς το πνεύμα!
Και η Ελένη έκλεγε για τη μεγάλη μπόρα,
και ευθύς αμέσως σκέφτηκε, να φέρει …νεκροφόρα!
Και στο γραφείο τελετών, τηλεφωνάει πρώτα
το Χαραλάμπη αν είδανε, τους υπάλληλους ‘ρώτα!
Δεν άργησε όμως να ‘ρθει να πα να τον κηδέψει,
χωρίς καμιά αντίρρηση χωρίς να βγάλει λέξη!
Για ιερέα πήρανε, το Στυλιανό Τζωρτζάκη,
για ψάλτη ντου και βοηθό, Κώστα Κακλαμανάκη!
Μόνο για απάκια έκανε του μουλαριού το κρέας,
δεν είχενε καλό μεζέ ν’ αρέσει τση παρέας!
Στσοι χωργιανούς τους πούλησαν, δεν κράτησαν δικό τους
και χρήμα όλο το ‘καμαν, κι αυτοί το μερτικό τους.
Για αυτό και τ’ αποφεύγανε να το κατηγορήσουν
ώσπου να κατορθώσουνε, να κρεατοπουλήσουν!
Ότι μερίδα δώσανε, Παναγιωτάκη Γιάννη
συκωταριά επήρενε, κι έβαλε στο τηγάνι
Που ‘βαλε τα μυρωδικά και λίγο πιπεράκι,
για να φιλοξενήσουνε, το Γιάννη Φραϊδκη΄!
Και του Καντήλη έκανε σύγλινα στο κουρούπι,
οπού ‘τυχε και έλειπε κι αυτός την ώρα τούτη.
Και του Δημήτρη έδωσε από το μαρουλάκι,
να φάνε και οι γεροί ντου, και το Κατερινάκι.
Εις το χασάπη έλεγε ο Γιώργης κι η Χρυσάνθη,
να εφαρμόσει τη σειρά, μη κάνωμε νε λάθη!
Και ο χασάπης απάντα: -Mην έχετ’ υποψία,
τώρα ετοίμασα μεζέ, να στείλω στη Σοφία!
Και δίπλα εις του Νικολή, θα στείλω λίγο σκώτι,
διότι και με το Ζαχαριό, είν’αξάδερφοι πρώτοι.
Και ο Στρατής εφώνιαζε, πως θέλει μπριζολίτσα,
να φα κι δύο από κοινού, αυτός κι η Βαγγελίτσα!
Απ τη κουτάλα έκοψε, και ‘στειλε νε λιγάκι,
πιο κάτω εις τη Στυλιανή, και Στέλιο Χατζιδάκι!
Στέλνει του Γιώργη Στεφανή λίγο απ τη κουτάλα,
για να μην παραπονεθεί, δεν είχε απου τα’ άλλα!
Στη Λευτεριά ‘στειλε μεζέ, που ήθελε για να ‘χει,
λίγο σκωτάκι και πατσό μα ‘κείνη είναι μονάχη!
Εκόντεψε’ νε Αργυρή, εσένα να ξεχάσω,
πάρε και συ κια να μεζέ να πιεις κιανένα κράσο!
Εδώσανε απ’ τα πλευρά, του Γιώργη Παπαδάκη,
να τρώ με τη Χρυσούλα του και το Θεοδουλκι.!
Η Δράκαινα του είπενε. –Και ‘γω ντοά σας κάνω,
δώστε και με απ τα νεφρά, κι ας δώσω παραπάνω!
Του Κακλαμάνου είπενε: -Σ ‘όποιο γυρεύει δίνε,
κάνε και συ κια ‘να μεζέ και το κρασί σου πίνε!
Έκανες τη διανομή, του Γιάννη Κακλαμάνο,
γιατί και ‘γω τη πρόσκληση, ετούτη να σου κάνω.
Επίσης εξεπούλησα στο Γιάννη Δουλγεράκη,
ώσπου να μάθει το χωριό, δε μένει μπουκαλάκι!
Κάνει να δώσω δανεικό εις το Παπαδογιάννη,
κι όλο μου το καταχτυπά, άλλη δουλειά δε κάνει!
Με νόμιζε πως έμοιαζα, του Γιώργη του Φωτάκη,
και ξέχασα το δανεικό από το μουλαράκι!
Από τσοι πρώτους του χωριού, πάρε το μερτικό σου,
και το χασάπη και εμέ, α θέλεις ξεφορτώσου!
Φέρνω και σένα Αργυρή, και σε το μερτικό σου,
μα και εγώ βοήθησα, τούτο το στορικό σου!
Τη σκωταριά ‘ ν εμοίρασα στον Πέτρο και Γεωργία,
λέω πως φχαριστήθηκαν, χωρίς αμφιβολία!
Στη Νίκη δώσε πιο πολύ, από τα πλευρουδάκια,
να φάει όλη η φαμελιά, που ‘χουνε αντοδάκια!
Έλειπεν η Αλέξαινα, κι όμως δε τη ξεχνάει,
άπου τα’ απάκια που ‘κανε κι εκείνη τση φυλάει!
Πολύ επαρεκάλεσε τση Βαγγελιώς το Γιάννη,
να πάω τα γεννητικά, και χάρη θα του κάνει!
Τσ’ Αγγελικώς εστείλανε απού τα πλευρουδάκια,
να τα ‘χουνε το Σάββατο, που θα ‘ρθουν τα γκονάκια!
Ο Ζαχαρίας ρώτησε: -Μερόπη τι να φέρω?
είσαι και συ γειτόνισσα, και εγώ αυτό το ξέρω!
Του ποιητή εφώναξε: -Έλα Θεμιστοκλή μου,
που τόσο βοήθησες εις την διανομή μου!
Πάρε και συ τη γκεφαλή, να βράσεις ν’ αναρρώσεις.
που έχει και πολύ μυαλό, να την ε ξεδιπλώσεις!
Άφησε όλα τα στενά, και πάει στου Μανέλη,
δώσε χασάπη κι αϊτινού, γιατί και ‘κείνος θέλει!
Έχει κι αυτός δικαίωμα, γιατί ‘τονε δικό του,
για αυτό και ‘γώ του διάλεξα, καλό το μερτικό του!
Να φχαριστήσω το χωριό, δε φτάνει το μουλάρι,
κι άλλα θα σφάξω γρήγορα, κι όποιος θελήσει ας πάρει!
Στην ανηψά Βασιλική θα δώσω μερουλάκι,
να πιού κι αυτοί κι ανα κρασί, μαζί με το Κωστάκη!
Σταυροκοπάται η Χρυσή, και το Ζαχαριουδάκι,
που εύκολα ξεπουλήσανε αυτό το μουλαράκι!
Νοιώθω την υποχρέωση, να σας ευχαριστήσω,
απού το ξεφορτώθηκα να μη ξαναπορίσω!
Μη παραπονεθεί κιανείς, με τη σειρά το δίναν,
δεν έφτασε να πάρουνε εκείνοι όπου μείναν!
Ας κάνουν τώρα υπομονή, του χρόνου το Φλεβάρη,
όπου συνήθως σφάζουμε, κι έτσι θα βρει να πάρει!
Ευχαριστώ το ποιητή που βρήκε νε τη λυση,
και ‘δωσε τα ονόματα να το μοσχοπουλήσει!
Ξέχασε ο χασάπης μου, το φίλο μου το Πίπη,
μα απο τ’απακια ‘που’καμα, θα πάρει από το σπίτι!