Τι είναι σήμερα το παραδοσιακό Πάσχα στο χωριό;
Σχεδόν 30 χρόνια πριν, ο σπουδαίος Νίκος Ζούδιαρης έγραψε μερικούς πανέμορφους στίχους. Τους τραγούδησε ο επίσης σπουδαίος Αλκίνοος Ιωαννίδης και το τραγούδι έμεινε στην ιστορία με τον τίτλο: «Ζήνωνος».
Ελεγε στην αρχή αυτό το τραγούδι, έτσι για να δείξει πώς έβλεπαν τα παιδιά της επαρχίας το Πάσχα, τους… Αθηναίους που πήγαιναν στο χωριό και τα δικά τους απραγματοποίητα όνειρα:
«Πάσχα στο χωριό συγκέντρωση μετοίκων.
Τα νέα απ’ την Αθήνα στα όνειρα μου σφήνα.
Πόζα και λουστρίνι, ο Νάκος φιγουρίνι.
Πείνα μου μοιραία ζήλεια μου ρομφαία».
Από τότε έχουν περάσει πολλά χρόνια, οι καιροί άλλαξαν, η Ζήνωνος υπάρχει ακόμη και τα όνειρα των παιδιών είναι πάνω – κάτω τα ίδια, μόνο που τώρα είναι πιο εύκολο να τα πραγματοποιήσουν.
Εβλεπα τις γιορτές στο χωριό (μου), την τελετή του Επιταφίου, την Ανάσταση στην Εκκλησία και τους δρόμους, και το Πάσχα με τα αρνιά στις σούβλες για να γιορτάσει η επαρχία μετά από δύο χρόνια πανδημίας, κλεισούρας, φόβου, ανασφάλειας και… κορονοπληξίας.
Τριάντα χρόνια μετά από εκείνο το τραγούδι, πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει, υπάρχουν, όμως και κάποια που μένουν ίδια και απαράλλαχτα.
Αυτό που έχει αλλάξει είναι τα παιδιά και πώς βιώνουν τις γιορτές. Κινητά τηλέφωνα, stories από τον Επιτάφιο και την Ανάσταση, σέλφις με τσουγκρισμένα, κόκκινα αυγά, συνομιλίες στο instagram, στο facebook, βιντεάκια στο Tik Tok, βόλτες μέχρι να περάσουν οι ημέρες του… βάσανου και να επιστρέψουν στην πόλη, στην καθημερινότητά τους.
Για τα παιδιά των 10, 15 ή και 20 ετών αυτό είναι… παραδοσιακό Πάσχα. Αδιαφορούν για την κατάνυξη των ημερών, για τις λαμπάδες της νονάς, για τη μαγειρίτσα και το παραδοσιακό έθιμο του σουβλίσματος του αρνιού.
Άλλες γενιές, άλλοι καιροί, άλλα ήθη αλλά καθόλου έθιμα. Κανένα ενδιαφέρον για ό,τι μοιάζει ή είναι πράγματι παραδοσιακό.
Υπάρχουν και οι άλλοι. Οι μεγαλύτεροι που τηρούν τα έθιμα, που κρατάνε τις παραδόσεις, που νιώθουν το ελληνικό Πάσχα το οποίο είναι «η υψηλότερη μορφή της Ανοιξης», όπως έγραψε και ο Σεφέρης.
Πάσχα γι’ αυτούς είναι να ασπρίσουν με ασβέστη τα σπίτια και τους δρόμους, να γεμίσουν με λουλούδια τους μπαξέδες, να μοσχομυρίσει το σπίτι με κουλουράκια και τσουρέκια.
Πάσχα είναι να σου πει η μάνα και η θεία να πάτε στο νεκροταφείο να «χαιρετήσουμε τον πατέρα, να ξεχορταριάσουμε το μνήμα, να ανάψουμε το καντηλάκι».
Πάσχα είναι η προετοιμασία από τη Μεγάλη Παρασκευή για την μαγειρίτσα, το κοκορέτσι, το σούβλισμα του αρνιού.
Είναι η περιφορά του Επιταφίου, οι κουβέντες στο δρόμο, τα κεριά που προσπαθούν να κάψουν τα μαλλιά των κοριτσόπουλων.
Είναι τα βαρελότα και οι φωτοβολίδες, επικίνδυνα αλλά και τόσο εντυπωσιακά.
Πάσχα είναι η Ανάσταση όπου όλοι «βάζουν τα καλά τους, στολίζουν τα παιδιά τους, παίρνουν τη λαμπάδα της νονάς και περιμένουν το «Δεύτε λάβετε φως» και το φιλί της αγάπης, και τα Χρόνια Πολλά και «Χριστός Ανέστη, Αληθώς ο Κύριος».
Πάσχα είναι το πρωί της Κυριακής, από τις 6 που μπαίνει ο παραδοσιακός οβελίας στη φωτιά, που στρώνονται τα τραπέζια, που ακούγεται το κλαρίνο παντού, που όλοι τσουγκρίζουν τα ποτήρια και θυμούνται τους παλιούς, που «έφυγαν» αλλά είναι τόσο δίπλα μας.
Όλα αυτά, κι άλλα πολλά είναι το παραδοσιακό Πάσχα στο χωριό, πριν την επιστροφή στην πόλη, στην εντατική εργασία, στα προβλήματα της καθημερινότητας, στον… κοροναϊό, στον πόλεμο στην Ουκρανία, στην αγωνία για το μέλλον των παιδιών σε έναν κόσμο που αλλάζει, που δε γίνεται καλύτερος.
Καλή επιστροφή, χωρίς θύματα στον Μολώχ της ασφάλτου.
Καλό Πάσχα!
