Κόσμος

Στον πάγο η ένταξη νέων κρατών από τα Βαλκάνια στην ΕΕ – Οι φόβοι, η έλλειψη σύμπνοιας και τα βέτο

28 October, 2025 ΚΟΣΜΟΣΑΡΘΡΑ

Στον πάγο η ένταξη νέων κρατών από τα Βαλκάνια στην ΕΕ – Οι φόβοι, η έλλειψη σύμπνοιας και τα βέτο

Οι υποψήφιες χώρες για την ένταξη στην ΕΕ από τα Δυτικά Βαλκάνια αντιμετωπίζουν μια πολυετή καθυστέρηση στην πορεία τους προς τον συγκεκριμένο στόχο.

Εντούτοις, η διαδικασία φαίνεται να έχει χάσει τη δυναμική της τα τελευταία χρόνια, ενώ ορισμένοι πολίτες των περιοχών έχουν πλέον επιφυλάξεις.

Εν αναμονή της ένταξης στην ΕΕ

Επί του παρόντος, εννέα χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ και έχουν καθεστώς υποψηφίων, βρίσκονται σε διάφορα στάδια της διαδικασίας προσχώρησης. Επτά από αυτές έχουν ήδη ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, το τελευταίο στάδιο της πορείας προς την ένταξη.

Ωστόσο, η διαδικασία έχει σταματήσει από την πλευρά των Βρυξελλών, τουλάχιστον από την εποχή της προηγούμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό την ηγεσία του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πιέζουν για πρόοδο εδώ και πολλά χρόνια. Η Αλβανία και η Σερβία υπέβαλαν αίτηση για ένταξη στην ΕΕ το 2009, το Μαυροβούνιο το 2008, ενώ η Βόρεια Μακεδονία περιμένει από το 2004.

Η διαδικασία φαίνεται να έχει επιβραδυνθεί, προς μεγάλη απογοήτευση των ηγετών και των πολιτών των χωρών της περιοχής — μέχρι τώρα.

Η Κροατία, η τελευταία χώρα που προσχώρησε στην ΕΕ το 2013, έπρεπε να περιμένει 10 χρόνια από την υποβολή της αίτησης μέχρι την τελική έγκριση, ενώ η Ρουμανία και η Βουλγαρία έπρεπε να διαπραγματευτούν για 12 χρόνια.

Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εξακολουθούν να περιμένουν, παρά τις προσπάθειές τους να ευθυγραμμίσουν τις πολιτικές τους και να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι ραγδαίες γεωπολιτικές αλλαγές ήταν μεταξύ των βασικών λόγων που οδήγησαν στην αναζωπύρωση της προσπάθειας για την προώθηση της διαδικασίας διεύρυνσης και στο στρατηγικό ενδιαφέρον των Βρυξελλών να υποδεχθούν νέα μέλη.

«Υπάρχει μια επιβράδυνση της διαδικασίας διεύρυνσης».

Η διεύρυνση προς τα νοτιοανατολικά θεωρείται ευρέως ως βασικό εργαλείο εξωτερικής πολιτικής και στρατηγική προτεραιότητα για την ΕΕ στο σύνολό της, σε σημείο που η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την αναδιατύπωσε ως «επανένωση της Ευρώπης» στην τελευταία ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης.

«Υπάρχει μια επιβράδυνση της διαδικασίας διεύρυνσης, αν τη συγκρίνουμε με τη ρητορική δέσμευση που εκφράζουν οι ανώτεροι αξιωματούχοι και πολιτικοί της (ΕΕ)», δήλωσε στο Euronews η Τεόνα Λαβρελασβίλι, ερευνητική συνεργάτης του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών Wilfrid Martens.

«Η ένταξη στην ΕΕ έχει γίνει πολύ πιο απαιτητική. Οι χώρες πρέπει να τηρούν μια σειρά κανόνων, να διασφαλίζουν το κράτος δικαίου και να πληρούν μια σειρά κριτηρίων, κάτι που δεν ίσχυε στις προηγούμενες προσχωρήσεις. Επίσης, η γεωπολιτική έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη», πρόσθεσε.

Για να ενταχθεί στην ΕΕ, κάθε χώρα πρέπει να πληροί μια σειρά προτύπων διακυβέρνησης, γνωστών ως κριτήρια της Κοπεγχάγης, που θεσπίστηκαν το 1993, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογεί την πρόοδό τους και την τελική ομόφωνη ψήφο να εναπόκειται στους ηγέτες των 27 κρατών μελών.

Περισσότερα βέτο, μεγαλύτερες καθυστερήσεις

Την επόμενη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει το πακέτο διεύρυνσης για το 2025, μια ετήσια μελέτη για την αξιολόγηση της προόδου που έχουν σημειώσει οι υποψήφιες χώρες για ένταξη στην ΕΕ.

Φέτος, το πακέτο θα περιλαμβάνει την «αναθεώρηση της πολιτικής πριν από τη διεύρυνση» σχετικά με τις αλλαγές που πρέπει να υιοθετήσουν τα τρέχοντα μέλη της ΕΕ για να υποδεχθούν τους νεοεισερχόμενους, σύμφωνα με πληροφορίες που έδωσαν πηγές στις Βρυξέλλες στο Euronews.

Σύμφωνα με την Λαβρελασβίλι, τα σημερινά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ορισμένες ανησυχίες σχετικά με τα νέα μέλη, ιδίως όσον αφορά τη συνοχή.

Και τα 27 κράτη μέλη πρέπει να συμφωνήσουν για να ληφθεί μια απόφαση σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.

Ωστόσο, κατά τη γνώμη της, ο κύριος φόβος είναι ότι μια διευρυμένη ΕΕ θα κινηθεί ακόμη πιο αργά από ό,τι σήμερα σε θέματα που απαιτούν ομοφωνία. «Η θεσμική αρχιτεκτονική της ΕΕ είναι το πραγματικό πρόβλημα που δεν αντιμετωπίζεται», δήλωσε.

Και τα 27 κράτη μέλη πρέπει να συμφωνήσουν για να ληφθεί μια απόφαση σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής και της οικονομικής πολιτικής, και η προσθήκη περισσότερων μελών χωρίς θεσμική μεταρρύθμιση του μπλοκ θα σήμαινε περισσότερες φωνές ικανές να ασκήσουν βέτο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για παράδειγμα, πιστεύει ότι «οι διαδικασίες διεύρυνσης και η ευρωπαϊκή ενοποίηση πρέπει να προχωρήσουν παράλληλα» και ότι «απαιτούνται θεσμικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της τρέχουσας διαδικασίας διεύρυνσης και να διασφαλιστεί η ικανότητα της ΕΕ να απορροφήσει νέα μέλη», όπως αναφέρεται στην τελευταία απόφαση που εγκρίθηκε σχετικά με το θέμα.

Η λύση στο κώλυμα

Με την πάροδο των ετών, ένας από τους τρόπους για να ξεπεραστεί αυτό το αδιέξοδο ήταν η χορήγηση της ιδιότητας μέλους της ΕΕ στους νεοεισερχόμενους χωρίς δικαίωμα βέτο.

Προς το παρόν, δεν έχει γίνει καμία συζήτηση σε κανένα επίπεδο μεταξύ των χωρών της ΕΕ σχετικά με αυτή την πρόταση, όπως ανέφεραν τρεις διαφορετικές πηγές της ΕΕ στο Euronews.

Ωστόσο, ο Στίβεν Μπλόκμανς, από το think tank Centre for European Policy Studies (CEPS), πιστεύει ότι αυτό μπορεί να αλλάξει στο εγγύς μέλλον.

«Είναι αναμφισβήτητο ότι αυτό θα εισήγαγε, φυσικά, μια διαφοροποίηση μεταξύ των νέων και των υφιστάμενων κρατών μελών. Ωστόσο, θα ήταν προσωρινής φύσης», τόνισε ο Μπλόκμανς.

«Δεν θα δημιουργούσε παραβίαση».

Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η επιλογή θα διευκόλυνε τη λήψη αποφάσεων μεταξύ των κρατών μελών.

Κατά τη γνώμη του, θα ήταν χρονικά περιορισμένη και αποδεκτή από νομική άποψη. «Δεν θα δημιουργούσε παραβίαση (του δικαίου της ΕΕ), διότι θα εφαρμοζόταν σε όλες τις μελλοντικές υποψήφιες χώρες που θα ενταχθούν στην ΕΕ, οπότε δεν θα υπήρχε διάκριση μεταξύ τους», κατέληξε.