Αρθρογραφία

Ρύθμιση που δίνει λύση στο ζήτημα των δασικών χαρτών

21 July, 2021 ΑΡΘΡΑ

Ρύθμιση που δίνει λύση στο ζήτημα των δασικών χαρτών

Φρένο στο ...μακρύ χέρι του Δημοσίου, το οποίο διεκδικούσε πλήθος εκτάσεων, τις οποίες θεωρούσε δασικές συντελώντας στη συντήρηση πολυετών ιδιοκτησιακών εκκρεμοτήτων και δικαστικών διαμαχών με ιδιώτες με βασικό επιχείρημα το χαρακτήρα τους, δίνει τροπολογία του υπουργείου Περιβάλλοντος, η οποία παράλληλα στόχο έχει να κάμψει το μπαράζ αντιδράσεων που ακολούθησαν την ανάρτηση των δασικών χαρτών σε πολλές περιοχές της χώρας.

Η πολυαναμενόμενη ρύθμιση πρακτικά απαγορεύει στο Δημόσιο στις περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο της κυριότητας να ασκεί ένδικα μέσα κατά αποφάσεων του κτηματολογικού δικαστή, με τις οποίες αναγνωρίζεται η κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των ανωτέρω εκτάσεων, εφόσον δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του.

Επιπλέον, ορίζει ότι πρωτόκολλα Διοικητικής Αποβολής που εκδόθηκαν μέχρι την ψήφιση της συγκεκριμένης τροπολογίας και αναφέρονται στις παραπάνω εκτάσεις, ανακαλούνται από τότε που εκδόθηκαν.

Η ρύθμιση αφορά στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης, των Νομών Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων, των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, καθώς και της περιοχής της Μάνης (ανατολική και δυτική).

Με τη νέα ρύθμιση δίνεται αυξημένος ρόλος αποφάσεων στα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών, Δασικών, Χορτολιβαδικών και Βραχωδών Εκτάσεων και τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας στις κατά τόπους περιοχές. Στα Συμβούλια αυτά, ο αριθμός των οποίων προβλέπεται να αυξηθεί, θα μπορούν να καταφεύγουν οι ιδιώτες, για να εκδοθούν αποφάσεις ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.

Τέλος στις άνευ τίτλων διεκδικήσεις του Δημοσίου

Επιπλέον, ορίζεται ξεκάθαρα ότι εφόσον υπάρχουν στα χέρια των ιδιωτών συμβόλαια γεωτεμαχίων που έχουν συνταχθεί έως την 1η Ιουλίου 2001 – ακόμα και αν αυτά έχουν μεταγραφεί μεταγενέστερα – και το Δημόσιο δε διαθέτει τίτλους ή άλλα αποδεικτικά κυριότητας, δεν μπορεί να διεκδικήσει τις εν λόγω εκτάσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ρύθμιση αφορά περιοχές: «για τις οποίες το ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας και, συγχρόνως, οι διεκδικούντες την έκταση διαθέτουν τίτλους ιδιοκτησίας, οι ίδιοι ή οι δικαιοπάροχοί τους, οι οποίοι έχουν συνταχθεί μέχρι την 1η.7.2001 το αργότερο, έστω και εάν έχουν μεταγράφει μεταγενέστερα κι εφόσον ήδη κατά τη σύνταξη του τίτλου του διεκδικούντος ή του δικαιοπαρόχου του αυτοί τελούσαν σε καλή πίστη και η έκταση δεν διεκδικούνταν από το Δημόσιο. Σε περίπτωση που το δικαίωμα της κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων έχει καταχωρηθεί υπέρ ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου στα κτηματολογικά βιβλία των οικείων κτηματολογικών γραφείων, το ελληνικό Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών και δεν ασκεί τα ένδικα βοηθήματα που προβλέπονται στο άρθρο 6 του ν. 2664/1998 (Α’ 275)».

Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας, η συγκεκριμένη ρύθμιση έρχεται να επιλύσει ιδιοκτησιακά ζητήματα και εκκρεμότητες καθώς είναι γνωστό ότι το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε όλα ανεξαιρέτως τα δάση, τις δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις. Ωστόσο στις περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητάς του η απόδειξη τον ισχυρισμών του περί ιδίας κυριότητας ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων είναι ιδιαίτερα δυσχερής, με αποτέλεσμα οι εμπράγματες διαφορές που φτάνουν στις αίθουσες των δικαστηρίων να επιλύονται κατά κανόνα υπέρ των ιδιωτών. «Στις περιοχές αυτές παρατηρείται το φαινόμενο οι υπηρεσίες του Δημοσίου και τα δικαστήρια να απασχολούνται με πλήθος εμπραγμάτων διαφορών με προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα και παράλληλα να προκαλείται αίσθημα αδικίας στους πολίτες, οι οποίοι καλούνται να υποβληθούν σε μεγάλες δαπάνες για να αποδείξουν δικαστικά την κυριότητα τους» επισημαίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Προσθέτει μάλιστα πως όπως έχει κριθεί και με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικράτειας (ΣτΕ 805/2016) στις περιπτώσεις δασών και δασικών εκτάσεων που βρίσκονται σε περιοχές που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ως άνω τεκμηρίου, μόνη η διοικητική πράξη του χαρακτηρισμού ή της διαπιστώσεως του χαρακτήρα της εκτάσεως δεν αρκεί για την εγγραφή δικαιώματος κυριότητας του Δημοσίου, χωρίς την επίκληση και απόδειξη της κτήσεως του με συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία.

Ετσι, πλέον το βάρος αναγνώρισης της κυριότητας θα πέφτει στα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών στις κατά τόπους περιοχές, στα οποία θα μπορούν να υποβάλουν σχετική αίτηση οι ενδιαφερόμενοι. Προϋπόθεση είναι να διαθέτουν συμβόλαια 20ετίας, καθώς όπως ξεκαθαρίζεται στη ρύθμιση, οι αιτήσεις θα υποβάλλονται «επί τη βάσει προσκομιζομένων υπ’ αυτών νόμιμα μεταγεγραμμένων τίτλων ιδιοκτησίας, οι οποίοι έχουν συνταχθεί το αργότερο μέχρι την 1η.7.2001, έστω και αν έχουν μεταγράφει μεταγενέστερα και οι οποίοι συνοδεύονται από τοπογραφικά διαγράμματα, εξαρτημένα στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87), στα οποία αποτυπώνεται η περιγραφόμενη στους τίτλους έκταση όπως και επί τη βάσει όσων στοιχείων τηρούνται στη δασική υπηρεσία. Τα Συμβούλια μπορούν να ζητήσουν και την αποστολή από άλλες δημόσιες υπηρεσίες κάθε χρήσιμου εγγράφου ή άλλου στοιχείου ή να διατάξουν τη διενέργεια ειδικής έρευνας ή πραγματογνωμοσύνης προς διαμόρφωση ασφαλούς κρίσεως περί των προβαλλομένων ιδιωτικών δικαιωμάτων».

Λύση και για τις μεταβιβάσεις

Επιπλέον, η τροπολογία δίνει λύση και στο ζήτημα των μεταβιβάσεων αγροτικών τμημάτων που βρίσκονται σε ευρύτερα κτήματα, τα οποία περιλαμβάνουν αγροτικές και δασικές εκτάσεις ξεκαθαρίζοντας ότι η μεταβίβαση των αγροτικών τμημάτων δε συνιστά παράνομη κατάτμηση.

Συγκεκριμένα αναφέρει ότι δρόμοι, αντιπυρικές ζώνες και άλλα τεχνικά έργα που κατασκευάζονται εντός δασών και δασικών εκτάσεων, καθώς και νομίμως κηρυσσόμενες αναγκαστικές απαλλοτριώσεις δε συνιστούν κατάτμηση αυτών.

Για την αιτιολόγηση της ρύθμισης, το υπουργείο σημειώνει: «επειδή στα δάση και στις δασικές εκτάσεις ισχύει, το τεκμήριο της κυριότητας του ελληνικού Δημοσίου και σε αρκετές περιπτώσεις το ζήτημα της ιδιοκτησίας δεν έχει λυθεί έναντι του Δημοσίου, οι συμβολαιογράφοι αρνούνται να συντάξουν συμβόλαια, όχι μόνο για την ευρύτερη έκταση, στην οποία περιλαμβάνονται εκτός από αγροτικές και δασικές εκτάσεις, αλλά και αυτοτελώς για τα αγροτικά τμήματά της. Δυνάμει της υφιστάμενης διάταξης απαγορεύεται η κατάτμηση της δασικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, δεν προκύπτει με σαφήνεια εάν απαγορεύεται και ο διαχωρισμός των αγροτικών εκτάσεων από τις δασικές εκτάσεις του ίδιου κτήματος με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες τέτοιων εκτάσεων να αδυνατούν να διαχωρίσουν τις αγροτικές από τις δασικές»

Έργα προστασίας σε καμένες εκτάσεις

Διαδικασίες fast track προβλέπονται για την επιτάχυνση των μελετών και των έργων κυρίως αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών για την προστασία των καμένων δασικών εκτάσεων, τα οποία στο εξής θα μπορούν να προχωρούν ως ειδικά δασοτεχνικά έργα, τα οποία δεν υπάγονται στους κανόνες περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ενώ δε θα χρειάζεται γι΄αυτά η έκδοση απόφασης από τον υπουργό Περιβάλλοντος για τον καθορισμό των ειδικότερων όρων, προϋποθέσεων, κριτηρίων, διαδικασιών και λοιπών τεχνικών ζητημάτων.

Η ρύθμιση έχει στόχο να προχωρούν εγκαίρως τα συγκεκριμένα έργα, τα οποία είναι ιδιαίτερα κρίσιμα εξαιτίας της εμφάνισης ακραίων φαινομένων – αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης και κάνουν την εμφάνισή τους ολοένα και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια.

Έως τώρα οι δασικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν την ευθύνη αυτών των έργων, βρίσκονταν συχνά αντιμέτωπες με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα μέσα στα οποία απαιτείται να ολοκληρώνονται οι διαδικασίες εκπόνησης μελετών, κατάλληλης αδειοδότησης, ανάθεσης και επίβλεψης των ανωτέρω έργων, γεγονός που καθιστούσε πρακτικά αδύνατη την έγκαιρη ανταπόκρισή τους. των υπηρεσιών στις υποχρεώσεις αυτές.

Ποιες δραστηριότητες θα επιτρέπονται στα άλση

Δραστηριότητες ήπιας αναψυχής και εστίασης, αλλά και ναοί θα είναι «ευπρόσδεκτοι» σε πάρκα και άλση, όπως ορίζει άλλο άρθρο της τροπολογίας του υπουργείου Περιβάλλοντος, το οποίο αιτιολογεί την παρέμβαση του προκειμένου να αποσαφηνίσει και να εξειδικεύσει τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες.

Συγκεκριμενα επισημαίνεται ότι η παραχώρηση χρήσης πάρκου ή άλσους επιτρέπεται στον δήμο ή την Περιφέρεια, ενώ επιτρέπονται έργα και δραστηριότητες που είναι απολύτως αναγκαία για τη λειτουργία τους και συγκεκριμένα:

Κατασκευή έργων κοινής ωφέλειας συμπεριλαμβανομένων και υπόγειων υδατοδεξαμενών,
δραστηριότητες εστίασης και ήπιας αναψυχής περιορισμένης έκτασης, καθώς και
ανέγερση μικρών ναών γνωστών θρησκειών μέγιστου εμβαδού βάσης 15 τ.μ.