Αρθρογραφία

Παραχωρήσεις παραλιών- νομοθετικό κενό στην προστασία της caretta-caretta

04 July, 2025 ΑΡΘΡΑ

Παραχωρήσεις παραλιών- νομοθετικό κενό στην προστασία της caretta-caretta

Σημαντικές ελλείψεις στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει την παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού – παραλίας εντοπίζει ο Συνήγορος του Πολίτη, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta. Με επίσημη παρέμβαση προς τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, καθώς και προς τον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η Ανεξάρτητη Αρχή ζητά την άμεση επανένταξη συγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων στο ισχύον νομικό πλαίσιο, σε συμμόρφωση με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Caretta caretta.

Η παρέμβαση βασίζεται σε διαπιστώσεις της Αρχής έπειτα από διερεύνηση σχετικών αναφορών, από τις οποίες προέκυψε πως η νομοθεσία που ισχύει σήμερα για τις παραχωρήσεις απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας δεν συμμορφώνεται με τις επιταγές του Σχεδίου Δράσης, όπως αυτό ορίστηκε με υπουργική απόφαση του 2021.

Το εν λόγω Σχέδιο Δράσης, το οποίο θεσπίστηκε για να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα και την ανάκαμψη του απειλούμενου είδους, ορίζει ως ένα από τα βασικά του μέτρα την τακτική επικαιροποίηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) 56468/2020. Η συγκεκριμένη απόφαση, που τροποποίησε προηγούμενη του 2020, περιλάμβανε εξειδικευμένους όρους για περιοχές όπου παρατηρείται παρουσία ή/και ωοτοκία της Caretta caretta. Μεταξύ αυτών των όρων περιλαμβανόταν η υποχρέωση για:

τοποθέτηση ομπρελών σε σταθερά σημεία και κάθετα στον άξονα του κύματος, με ελάχιστες αποστάσεις τουλάχιστον τριών μέτρων μεταξύ τους;
αποφυγή κάλυψης της άμμου με ξύλινους διαδρόμους;
εξασφάλιση ελεύθερης ζώνης πλάτους πέντε μέτρων στην κορυφή της παραλίας όπου οι χελώνες θα μπορούν να φτιάξουν τις φωλιές τους;
πλύσιμο των ξαπλωστρών και καθαρισμό του εν γένει εξοπλισμού εκτός της παραλίας
συγκέντρωση των ξαπλωστρών και του υπόλοιπου κινητού εξοπλισμού με τη δύση του ηλίου, σε σημείο εκτός της αμμώδους παραλίας και επανατοποθέτησή τους το πρωί. Η μεταφορά τους απαγορεύεται να γίνεται με «σύρσιμο» επί της άμμου. Ειδικότερα για τις ομπρέλες και λόγω της σταθερής βάσης τους, δεν συνίσταται η καθημερινή μεταφορά τους αλλά η χρήση ομπρελών που μπορούν να κλείνουν, ώστε στην περίπτωση δημιουργίας φωλιάς, να υπάρχει δυνατότητα περιορισμού της σκίασης του σημείου αυτού της παραλίας.
αποφυγή φωτορύπανσης και εξασφάλιση πως δε θα υπάρχει διαρροή φωτός από ιδιωτικές και δημόσιες φωτεινές πηγές προς την παραλία ώστε να μην αποπροσανατολίζονται οι νεοσσοί.
καθαρισμό της παραλίας χειρωνακτικά κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής της χελώνας. Οχήματα καθαρισμού μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνον πριν την έναρξη (δηλ. πριν την 1η Μαΐου) και μετά το τέλος της περιόδου αναπαραγωγής (δηλ. μετά την 31η Οκτωβρίου).
απαγόρευση beach parties και μουσικοχορευτικών εκδηλώσεων.
απαγόρευση πρόσβασης και κίνησης οχημάτων στην παραλία.
διασφάλιση εγκατάστασης ικανοποιητικού αριθμού χημικών τουαλετών για την εξυπηρέτηση των κολυμβητών, μακριά από τους διαδρόμους ωοτοκίας της χελώνας Caretta caretta.

Οι παραπάνω όροι είχαν ενσωματωθεί πλήρως στις ΚΥΑ που εκδίδονταν για την παραχώρηση χρήσης αιγιαλού μέχρι και το 2022. Ωστόσο, με την ΚΥΑ του 2023, το τοπίο άλλαξε και οι ειδικοί όροι προστασίας ...εξαφανίστηκαν. Η νέα απόφαση αντικατέστησε τις προηγούμενες χωρίς να διατηρήσει το προστατευτικό πλαίσιο για τις περιοχές ωοτοκίας της Caretta caretta, ενώ δεν υπήρξε ούτε αναφορά σε παραπομπή στις πρόνοιες της παλαιότερης απόφασης του 2020.

Το ίδιο παρατηρείται και στην ισχύουσα ΚΥΑ 57878/2024, η οποία αν και περιλαμβάνει γενική μνεία στην ανάγκη τήρησης περιορισμών για περιοχές Natura 2000, δεν προβλέπει εξειδικευμένα μέτρα για την προστασία της Caretta caretta. Όπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη, πολλές κρίσιμες περιοχές ωοτοκίας δεν έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, ενώ αρκετές από εκείνες που έχουν ενταχθεί, παραμένουν χωρίς εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια και χωρίς τις απαιτούμενες κανονιστικές πράξεις.

«Εκ των ανωτέρω συνάγεται, ότι τα μέτρα προστασίας του είδους δεν εξειδικεύονται επαρκώς, ενώ οι δραστηριότητες αναψυχής, που αναπτύσσονται μετά την παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού – παραλίας, δύνανται να θέσουν σε μεγάλο κίνδυνο τη διατήρηση αυτού», επισημαίνει στο έγγραφό της η Ανεξάρτητη Αρχή.

Για τον λόγο αυτό ο Συνήγορος του Πολίτη πρότεινε στα συναρμόδια υπουργεία να επανεξετάσουν άμεσα το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, εισάγοντας ρητά συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους στις ΚΥΑ που εκδίδονται για την παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας. Οι όροι αυτοί θα πρέπει να είναι συμβατοί με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Caretta caretta και να ακολουθούν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη διεθνή και ενωσιακή περιβαλλοντική νομοθεσία.