Αρθρογραφία

Οι Προεδρικές εκλογές από το 1974 ως σήμερα

amna.gr 19 January, 2020 ΑΡΘΡΑ

Οι Προεδρικές εκλογές από το 1974 ως σήμερα

Όγδοος Πρόεδρος της Μεταπολιτευτικής Ελληνικής Δημοκρατίας πρόκειται να είναι η κυρία Αικατερίνη Σακελλαροπούλου -και η πρώτη γυναίκα φυσικά-. Τρεις διατελέσαντες Πρόεδροι (Κωνσταντίνος Καραμανλής, Κωστής Στεφανόπουλος και Κάρολος Παπούλιας) είχαν την ευκαιρία και μιας δεύτερης θητείας, ενώ στο σχεδόν μισό αιώνα αδιατάρακτου κοινοβουλευτικού βίου κάποιες από τις Προεδρικές εκλογές ήταν συναινετικές -όπως προδίδει και ο αριθμός των βουλευτών που ψήφισαν υπέρ του προτεινόμενου από την πλειοψηφία προσώπου-, σε κάποιες άλλες όμως αποτυπώθηκε το εκρηκτικό πολιτικό κλίμα της εποχής.

Ο πρώτος Πρόεδρος

Σε μια δύσκολη για τη χώρα συγκυρία (πτώση της 7χρονης δικτατορίας και εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο), και μετά το δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος (αβασίλευτη ή βασιλευομένη), ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, μετά από πρόταση της κυβέρνησης Καραμανλή, εκλέγεται στις 18 Δεκεμβρίου 1974 πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας, με 206 ψήφους χωρίς κάποιον αντίπαλο. Ας σημειωθεί ότι ο Μ. Στασινόπουλος είχε διατελέσει πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπως, δηλαδή, και η κυρία Σακελλαροπούλου.

Έξι μήνες μετά

Όμως, ο Μ. Στασινόπουλος ήταν προσωρινός Πρόεδρος, ως εκ τούτου ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν εκείνος που θα είχε πλήρη θητεία. Στις 19 Ιουνίου 1975 η Βουλή των Ελλήνων εκλέγει ως Πρώτο Πολίτη της χώρας τον ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Τσάτσο με 210 ψήφους (στην πρώτη ψηφοφορία). Ήταν η τελευταία φορά που ο προτεινόμενος από την πλειοψηφία υποψήφιος εκλεγόταν με περισσότερες από 200 ψήφους με τη στήριξη του πρώτου κόμματος και μόνον, απόρροια των συντριπτικών ποσοστών του Κωνσταντίνου Καραμανλή στις εθνικές εκλογές που προηγήθηκαν. Ανθυποψήφιός του ήταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ως προτεινόμενος από την Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις, και πήρε 65 ψήφους.

Πρόεδρος, ο Καραμανλής

Στην αυγή της δεκαετίας του '80, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ολοκληρώνει τον κύκλο του στην πρωθυπουργία και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας τον Απρίλιο του 1980. Εκλέγεται στην τρίτη ψηφοφορία με 183 ψήφους (στις δύο προηγούμενες είχε αποσπάσει 179 και 181 αντιστοίχως), στηριζόμενος από το κόμμα που είχε ιδρύσει. Οι περισσότεροι βουλευτές της αντιπολίτευσης, 93 συγκεκριμένα, αρνήθηκαν την ψήφο, ενώ άλλοι υποψήφιοι (Γ. Μυλωνάς, Λ. Κύρκος, Φ. Βεγλερής, Νικ. Βενιζέλος, Ηλ. Ηλιού, Στ. Παπαθεμελής, Ι. Ζίγδης) απέσπασαν μονοψήφιο αριθμό ψήφων.

Αλλαγή σελίδας, και στο Προεδρικό Μέγαρο

Με το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση πλέον, το 1985 ήταν η ώρα για αλλαγή και στο πρόσωπο του Πρώτου Πολίτη. Μετά από παρασκηνιακές διαβουλεύσεις που ο ιστορικός έχει καταγράψει και με φανερή την πικρία του Κων. Καραμανλή, η κυβέρνηση Παπανδρέου καταλήγει στην υποψηφιότητα του Χρήστου Σαρτζετάκη, αρεοπαγίτη και γνωστού στο Πανελλήνιο ως ανακριτή της υπόθεσης δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Ωστόσο, η εν λόγω Προεδρική εκλογή επρόκειτο να περάσει στην Ιστορία ως η πιο επεισοδιακή εκλογή. Το χρώμα των ψηφοδελτίων -αφού τότε η εκλογή ήταν ακόμη μυστική-, και η δυνατότητα ή μη, του προσωρινού Προέδρου της Δημοκρατίας -είχε, εν τω μεταξύ, παραιτηθεί ο Κων. Καραμανλής- και προέδρου της Βουλής, Ιωάννη Αλευρά να συμμετάσχει ή όχι στην ψηφοφορία, ήταν δύο ζητήματα που επιβάρυναν την πολιτική ατμόσφαιρα της εποχής, με αποκορύφωμα την απομάκρυνση της κάλπης από την αίθουσα, από το βουλευτή Ελευθέριο Καλογιάννη, κατά τη διάρκειας της δεύτερης ψηφοφορίας.

Η ένταση χτυπά «κόκκινο» τις ημέρες εκείνες στο Κοινοβούλιο, πάντως ο Χρ. Σαρτζετάκης αποσπά οριακά 180 ψήφους (από ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ) στην τρίτη ψηφοφορία, ενώ 112 βουλευτές αρνήθηκαν ψήφο.

Η επιστροφή του Κων. Καραμανλή

Η Συνταγματική Αναθεώρηση του 1986 «ψαλιδίζει» κάποιες από τις Προεδρικές εξουσίες, ενώ αλλάζει πλέον και τον τρόπο εκλογής Προέδρου: γίνεται στο εξής φανερός, καταργώντας έτσι την ως τότε μυστική ψηφοφορία.

Και, με κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη πλέον, στην αυγή της δεκαετίας του '90, ο Κων. Καραμανλής επιστρέφει στο Προεδρικό Μέγαρο. Στην πέμπτη και τελευταία εκλογή, ο προτεινόμενος από την ΝΔ υποψήφιος παίρνει 153 ψήφους με το βασικό του αντίπαλο, Ιω. Αλευρά, να κερδίζει την ψήφο 125 βουλευτών, ενώ ο προτεινόμενος από τον Ενιαίο Συνασπισμό Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος παίρνει 21.

Η ώρα του Κ. Στεφανόπουλου

Με το ΠΑΣΟΚ να έχει επανέλθει στην κυβέρνηση το 1993, το κυβερνών κόμμα από κοινού με την Πολιτική Άνοιξη, εκλέγουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Κωστή Στεφανόπουλο. Τον Μάρτιο του 1995, και στις τρεις ψηφοφορίες, απέσπασε 181 ψήφους, όταν ο Αθανάσιος Τσαλδάρης της ΝΔ ήλθε δεύτερος με 109.

Πέντε χρόνια μετά, ο Πατρινός πολιτικός επανεξελέγεται με ρεκόρ ψήφων (ως εκείνη τη στιγμή): 269 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ έδωσαν την ψήφο τους σε εκείνον από την πρώτη ψηφοφορία, με τον ιστορικό ηγέτη της ανανεωτικής Αριστεράς, Λεωνίδα Κύρκο, να παίρνει 10.

Ρεκόρ ψήφων για τον Κ. Παπούλια

Το ρεκόρ όμως του Κ. Στεφανόπουλου επρόκειτο να καταρριφθεί από το διάδοχό του στο Προεδρικό Μέγαρο: στον πρώτο εκλογικό γύρο 279 βουλευτές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, μετά από πρόταση του Κώστα Καραμανλή, ψηφίζουν τον Κάρολο Παπούλια. Ένα ρεκόρ που παραμένει ακατάρριπτο μέχρι σήμερα.

Πανηγυρική η επανεκλογή του Γιαννιώτη πολιτικού και το 2010: 266 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού λένε «ναι» σε μια δεύτερη θητεία του Καρ. Παπούλια, όταν 32 βουλευτές προτιμούν το «παρών».

Εκλογή του Πρ. Παυλόπουλου

Τον Δεκέμβριο του 2014 ήταν η τελευταία φορά που η κοινοβουλευτική πλειοψηφία αδυνατεί να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την προσφυγή στις κάλπες. Ο διατελέσας Επίτροπος της Κομισιόν, Σταύρος Δήμας προτείνεται από τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τον Ευάγγελο Βενιζέλο για Πρόεδρος, ωστόσο οι 168 ψήφοι των δύο κομμάτων (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ) δεν επαρκούν.

Ακολουθούν βουλευτικές εκλογές, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και, εν τέλει, η εκλογή του Προκόπη Παυλόπουλου, μετά από πρόταση του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα: 233 βουλευτές από το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τη ΝΔ, και τους Ανεξάρτητους Έλληνες εκλέγουν στην τέταρτη ψηφοφορία το σημερινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας (συνυπολογίζοντας τις τρεις προ των βουλευτικών εκλογών). Ο Νίκος Αλιβιζάτος προτιμάται από 30 βουλευτές του Ποταμιού και του ΠΑΣΟΚ, ενώ άλλοι 32 βουλευτές (ΚΚΕ και Χρυσή Αυγή) δηλώνουν «παρών».