Τοπικά νέα

Ο “Μοναχικός Γιώργος” …και τα μυστικά της μακροζωίας

mesaralive.gr 10 December, 2018 ΑΡΘΡΑ

Ο “Μοναχικός Γιώργος” …και τα μυστικά της μακροζωίας

O “Μοναχικός Γιώργος”, μια τεράστια χελώνα που έζησε στα νησιά Γκαλάπαγκος, δεν ήταν μόνο ένα «έμβλημα» για τον τομέα της Βιολογίας και την αξία της διατήρησης της βιοποικιλότητας, αλλά μπορεί να κρύβει στο dna του ορισμένα από τα πιο σημαντικά μυστικά μυστικά της μακροζωίας.

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο μελέτησαν το DNA του Lonesome George σε μια προσπάθεια να φωτίσουν το γενετικό υπόβαθρο της μακρόχρονης ζωής αλλά και της ανθρώπινης υγείας.

Τα ευρήματα δείχνουν να ανοίγουν νέους δρόμους στην έρευνα για τη γήρανση.

Ανάμεσα σε αυτούς που συμμετείχαν στη διεθνή αυτή επιστημονική έρευνα ήταν και ένας Κρητικός επιστήμονας, ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης και διευθυντής Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Νίκος Πουλακάκης, ο οποίος είχε την τύχη να επισκεφθεί τα νησιά δύο φορές και να γνωρίσει από κοντά τον “Μοναχικό Γιώργο”, ο οποίος έφυγε από την ζωή το 2012.

Τα νησιά Γκαλαπάγκος είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για τους επιστήμονες, γιατί είναι ένα τεράστιο φυσικό εργαστήριο που επιπλέον παρείχε στον Δαρβίνο το απαραίτητο πλαίσιο για να την ανάπτυξη της θεωρίας του για την εξέλιξη των ειδών.

Ο “Μοναχικός Γιώργος” ήταν ο τελευταίος αντιπρόσωπος του είδους Chelonoidis abingdonii που ζούσε στο νησί Pinta των Γκαλάπαγκος και ανακαλύφθηκε από τους επιστήμονες το 1971.

Μετά τη σύλληψή του το 1972, ο “Μοναχικός Γιώργος” έζησε για 40 χρόνια προστατευμένος στο Κέντρο Γιγάντιων Χελωνών στο νησί Santa Cruz των Γκαλάπαγκος, διεγείροντας τόσο την επιστημονική όσο και τη λαϊκή φαντασία και περιέργεια, με τους ερευνητές να προσπαθούν για πολλά χρόνια να αποφύγουν την εξαφάνιση του τελευταίου αντιπροσώπου αυτού του είδους.

“Την πρώτη φορά πήγα” -τονίζει ο κ.Πουλακάκης- “με μια αποστολή που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο του Yale, στην Αμερική. Eγώ ήμουν μεταδιδάκτορας εκείνη την εποχή σ’ αυτό το πανεπιστημιο.

Η εξερευνητική αποστολή έγινε για να μελετηθούν οι χελώνες της περιοχής και όχι μόνο ο Lonesome George. Επίσης ψάχναμε να βρούμε ταίρι για τον “Μοναχικό Τζορτζ΄” για να αναστήσουμε το είδος του που κινδύνευε με εξαφάνιση.

Η δεύτερη επίσκεψη έγινε πριν 3 χρόνια. Ο “Μοναχικός Γιώργος” είχε πεθάνει, αλλά είχαμε βρει κάποια άλλα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα από ένα συγκεκριμένο νησί των Γκαλάπαγκος και ψαξαμε να βρούμε χελώνες που είχαν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά”.

Ο κ.Μουλακάκης συμμετείχε σε όλες τις φάσεις της μελέτης, δηλαδη και στις δειγματοληψίες κατά την παραμονή του Γκαλάπαγκος και μετά στο εργαστήριο όπου έκανε τις αναλύσεις του γενετικού υλικού και την επεξεργασία των δεδομένων.

“Ο “Μοναχικός Τζορτζ” ήταν σημαντικός” -εξηγεί- “γιατί ήταν ο τελευταίος του είδους του. Όλα τα υπόλοιπα είχα εξαφανιστεί κι όταν επισκεφθήκαμε το νησί βρήκαμε αυτόν και κανέναν άλλο εκπρόσωπο του είδους. Δεν βρέθηκε κάποιο ταίρι στο είδος του για να ταιριάξει. Όταν τον βρήκαμε ήταν επίσης μεγάλος, 70 ετών κι αυτό θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του. Επίσης τώρα με τη μελέτη του γονιδιώματος διαπιστώσαμε ότι υπήρχε και κάποια γονιδιακή ανωμαλία που μπορεί να σχετίζεται με τη στειρότητα ’’ .

Η ανάλυση γενετικού υλικού από τον «Γιώργο» (που είχε ληφθεί το 2010) και από την επίσης γιγάντια και μακρόβια χελώνα «Αλντάμπρα» (Aldabrachelys gigantea) του Ινδικού Ωκεανού, οι οποίες μπορούν να ζουν περισσότερα από 100 χρόνια στην αιχμαλωσία, σε σύγκριση με το DNA άλλων ειδών χελωνών και λοιπών ζώων, έφερε στο φως ένα αριθμό από γονιδιακές παραλλαγές που οδηγούν σε καλύτερη επιδιόρθωση του DNA, αποτελεσματικότερη ρύθμιση του μεταβολισμού, καλύτερες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος και έτσι μεγαλύτερη αντίσταση στον καρκίνο.

Οι ευνοϊκοί αυτοί γενετικοί παράγοντες δεν συναντώνται στα ζώα, τα οποία ζουν λιγότερο και έχουν μικρότερο μέγεθος.

“Οι χελώνες” -αναφέρει ο κ. Πουλακάκης – “ζουν πάνω από 100-120 χρόνια, άρα ξεπερνούν κατά πολύ τη μέση ηλικία ενός ανθρώπου που είναι τα 75-80 χρόνια αυτή τη στιγμή. Αυτό που ψάξαμε να βρούμε είναι πια γονίδια σχετίζονται με τη μακροζωία των χελωνών.

Διαπιστώσαμε ότι πάρχουν κάποιες γονιδιακές περιοχές, οι οποίες σχετίζονται με τη γήρανση και τη δυνατότητα των χελώνων να μην εμφανίζουν συχνές μορφές καρκίνου που εμφανίζουν τα θηλαστικά.

Αυτά θεωρούμε ότι μπορούν να βοηθήσουν τους ερευνητές που ασχολούνται με τη γήρανση και υπάρχουν πολλοί εδώ στην Κρήτη, στο Πανεπιστήμιο και στο ΙΤΕ, όπως ο κ.Ταβερναράκης, που μπορούν να συνδράμουν στη βελτίωση της εικόνας που έχουμε και στο ερώτημα γιατί γερνάμε”.

Ανάσταση χελώνας που εξαφανίστηκε πριν 300 χρόνια

Σ’ αυτό το τεράστιο φυσικό εργαστήριο οι επιστημονες αυτή την περίοδο προσπαθούν επίσης να αναστήσουν μια χελώνα που έχει εξαφανιστεί εδώ και 300 χρόνια.

Στα Γκαλάπαγκος έχει πολλά ειδη χελωνών εχει 15-17 είδη και κάποια απ αυτά έχουν εξαφανιστεί. Ένα απ’ αυτά το εξαφάνισε ο άνθρωπος και εμείς προσπαθήσαμε και βρήκαμε με κάποιους τρόπους ό,τι μπορούμε να βρούμε, υπολείμματα του εξαφανισμένου ζώου σε κάποια σύγχρονα είδη, και με κάποιες επιλεκτικές διασταυρωσεις προσπαθούμε να αναβιώσουμε το συγκεκριμένο είδος” τονίζει ο κ. Πουλακάκης.

Εδώ και τέσερις μήνες από τον Σεπτέμβριο, ο κ.Πουλακάκης βρίσκεται στο τιμόνι του μουσείου. Κάνοντας έναν μικρό απολογισμό για το σύντομο αυτό διάστημα υπογραμμίζει:

“Το διάστημα αυτό ήταν δύσκολο γιατί είχαμε δυστυχώς την πυρκαγιά στα κτήρια του μουσείου στην Κνωσού, οπότε υπάρχει μια ταλαιπωρία μέχρι να βρεθούν καινούργιοι χώροι στους οποίους θα μεταφερθούν τα εργαστήρια, οι συλλογές κλπ. Τώρα είμαστε σε φάση μετακίνησης.

Έχουν παραχωρηθεί από το Πανεπιστήμιο κάποια κτήρια που είχε διαθέσιμα και είμαστε σε φάση διεργασιών ώστε να γίνει η επαναλειτουργία του μουσείου από τις αρχές του νέου χρόνου”.

Όσον αφορά το γεγονός ότι το μουσείο έχει δείξει μια αξιοσημείωτη εξωστρέφεια με τις εκδηλώσεις του να αγκαλιάχονται από την κοινωνία του Ηρακλείου, ο κ.Πουλακάκης τονίζει ότι αυτό θα έχει και συνέχεια.

‘’Συνεχίζουμε -καταλήγει- τις δραστηριότητες που διοργανώναμε στο παρελθόν και προσπαθούμε να φέρουμε τον κόσμο όσο πιο κοντά γίνεται στο περιβάλλον.

Την Τρίτη έχουμε την μεγάλη εκδήλωση για την Jane Gudall, που είναι μια από τις σημαντικότερες γυναίκες επιστήμονες στον 20ό και τις αρχές του 21ού αιώνα στον τομέα της Ζωολογίας.

Θα είναι μια σημαντική εκδήλωση γιατί η Gudall έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν το περιβάλλον. Συμμετέχουμε στις “Δαρβινικές Δευτέρες” όπου σημαντικοί επιστημονες μιλούν με εκλαϊκευμένο τρόπο στο κοινό για διάφορα θέματα.

Φυσικά έχουμε και διάφορα προγράμματα με σκοπό την εκπαίδευση των παιδιών κυρίως σε θέματα περιβάλλοντος.