Τοπικά νέα

Μεσαρα: Πως εξηγούσαν στις παρέες τις παλιές λαικές φράσεις

18 January, 2023 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΑΡΘΡΑ

Μεσαρα: Πως εξηγούσαν στις παρέες τις παλιές λαικές φράσεις

Όπως σε όλη τη Κρήτη, έτσι και στην Μεσαρά, οι άνθρωποι στις παρέες η στις συναναστροφές τους, συχνά μιλούσαν παραβολικά, πότε με παροιμίες και πότε με φράσεις, που μέσα τους έκρυβαν την φιλοσοφία των εποχών, μάλιστα πολλών γενεών πρίν.
Είχαμε λοιπόν ουκ ολίγες φράσεις και παροιμίες, που τις έλεγαν την κατάλληλη ώρα και στιγμή, ανάλογα την περίπτωση.
Ανάλογα τώρα το νόημα της φράσης ή της παροιμίας, το όλο συμπέρασμα θα μπορούσε να ήταν συμβουλευτικό, μπορεί όμως να ήθελαν και να σατυρίσουν μια κατάσταση, αφού θα μπορούσε να ταιριάξει γάντι με την περίπτωση!
Θεωρούσαν σοφό, τον άνθρωπο που ήξερε πότε να πει την σωστή φράση την κατάλληλη στιγμή, γιατί πίστευαν, πως τότε πραγματικά άξιζε "εφτά παράδες"!
Αντίθετα, όταν κάποιος έλεγε κάτι άστοχο που δεν ταίριαζε καν να ειπωθεί, θεωρούσαν τον άνθρωπο αυτόν κατώτερης υποστάθμης, αφού οι κουβέντες του δεν είχαν το χάζι τους.
Παρακάτω θα αναφερθούμε σε κάποιες τέτοιες φράσεις, που λεγόταν συχνά στην Μεσαρά, και θα προσπαθήσουμε να μπούμε στο πνεύμα των παλιών ανθρώπων, και πως περίπου εννοούσαν τις φράσεις αυτές.

1) "Η μια πόρτα δέξουμαι, κι η άλλη ανήμενε με"

Η φράση αυτή μπορεί να μην ήταν τόσο διαδεδομένη, ωστόσο όμως ήταν γνωστή και εκτός Μεσαράς.
Τι άλλο θα μπορούσε να σημαίνει αυτή η κουβέντα, από το να σατιρίσει κάποια γυναίκα, που από το πρωί δεν κάνει άλλη δουλειά, από το να παίρνει σβάρνα τα σπίτια, για να πιάνει κουβέντα με τις άλλες νοικοκυρές!
Τη λένε και "χοργιογύρα", γιατί δεν τη χωράει το σπίτι της, και όλη μέρα πηγαίνει από πόρτα σε πόρτα, παίρνει λόγια από το εδώ και τα μεταφέρει από κεί!
Ότι δηλαδή πληροφορίες παίρνει από το κάθε σπίτι, τις μεταφέρει στα υπόλοιπα που πάει.
Είναι η "κουτσομπόλα του χωριού", γιατί όπου κι αν πάει, θα διασπείρει μονάχα διχόνοια με τα κουτσομπολιά!
Στην ουσία δεν πολυσυμπαθεί ο κόσμος μια τέτοια γυναίκα, αλλά όμως ενδιαφέρονται για τα κουτσομπολιά της, οπότε και την ανέχονται!

2) "Του κόσμου το σιχαμερό, το κόσμο ξεσυχαίνεται"

Και αυτή η φράση έχει σκοπό να σατιρίσει τον υποτιθέμενο "καθαρό" η την υποτιθέμενη "καθαρή", που από τη μια στο σπίτι του ή της, όλα βρωμάνε, από την άλλη σε άλλα σπίτια σιχαίνεται με το παραμικρό, και το κάθε τι !
Η καθαριότητα τους είναι επιφανειακή, αρκούνται στο "όσα βλέπει η πεθερά"!
Αν όμως τραβήξεις το ψυγείο, η τη κουζίνα, θα δεις από πίσω την Άρτα και τα Γιάννενα!
Το ίδιο και κάτω από το κρεβάτι, η στην τουαλέτα.
Ο ίδιος ο νοικοκύρης, μπορεί να είναι ρακοσυλλέκτης, και να μαζεύει ότι βρει, όμως:
Αν πάει σε ξένο σπίτι, θα μιλάει συχνά πυκνά για καθαριότητα, το ποσό καθαρός είναι κλπ.
Μια μύγα να καθίσει στο πιάτο, ή μια τρίχα να δει, μια γριά να μασουλάει, δεν τρώει, θα προφασιστεί πως δεν πεινάει!
Έτσι σε ξένο σπίτι, μπορεί να μην καθίσει πολύ, γιατί δεν αντέχει το ένα, δεν αντέχει το άλλο, επειδή το ένα του μυρίζει και το άλλο του βρωμάει!

3) "Οποίος παντρεύεται, παντρεύει και το παιδί του"

Γνωστή Μεσαρίτικη φράση, που εμείς οι παλαιότεροι την είχαμε ακούσει πολλές φορές.
Πως άραγε την εννοούσαν οι πατεράδες και οι παππούδες μας;
Θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε τη φράση ως εξής:
"Όποιος παντρεύεται τον κατάλληλο άνθρωπο, θα έχει αποκτήσει τα κατάλληλα προσόντα, ώστε να έχει δυνάμεις να παντρέψει εύκολα και τα παιδιά του παιδιά αργότερα".
Εύκολα βγαίνει λοιπόν η επεξήγηση της φράσης, αν σκεφτούμε μονάχα δύο τρία πράγματα, που θα μπορούσε να είχε κατά νου κάποιος, που θα πάει να αναζητήσει νύφη.
Αν ας πούμε βρει μια όμορφη κοπέλα, αυτομάτως έχει τεράστια πιθανότητα, να βγουν και τα παιδιά του όμορφα, οπότε θα είναι και περιζήτητα στο πάντρεμα τους!
Το ίδιο θα συμβεί κι αν βρει πλούτη.
Οπότε συχνά συμβούλευαν οι γονείς τα παιδιά τους, "να ανοίξουν τα μάθια τους", και να προσέξουν τι άνθρωπο θα βάλουν στο σπίτι τους, γιατί αν καταλήξουν σε κάποιο αλκοολικό άτομο, σε τεμπέλη, σε άτομο κατώτερης υποστάθμης, σε υπέρβαρο σε άρρωστο κλπ, οι επιπτώσεις θα βαρύνουν αργότερα τα παιδιά τους.

4) "Το καλό παιδί το πράμα ήντα το θέλει, και το κακό παιδί το πράμα ήντα το θέλει"

Με δύο λόγια, το "καλό παιδί", δηλαδή το εργατικό και προκομένο, δεν χρειάζεται να βρει περιουσία, γιατί και μόνο του θα βρει τον τρόπο να αποκτήσει δική του.
Από την άλλη, το κακό παιδί, τι τη θέλει πάλι την περιουσία; αφού και να την βρει έτοιμη, εκείνο αμέσως θα την πουλήσει, οποτε και πάλι θα μείνει άφραγκος!

5) "Το παιδί σου πάντρεψες, γείτονα τον έκανες"

Αυτή είναι μια φράση, που την έλεγαν συχνά οι Μεσαρίτες, και δεν έχει να κάνει με το ότι οι γονείς μετά το γάμο του κάθε παιδιού τους, εκείνοι θα το παραμελήσουν.
Αντίθετα, έχει να κάνει στο ότι τα παιδιά παραμελούσαν πια τους γονείς τους, και τους έχουν κάνει πέρα!
Μπορεί ένας γονέας να μεγάλωνε με χίλιες δυο στερήσεις, και να παντρέψει δέκα παιδιά, εν τούτοις αυτά δεν κοιτούν μετά τους γονείς τους, όταν εκείνος είχε πια παραγεράσει.
Έγινααν δηλαδή στην ουσία σαν γείτονες, που δεν ζούσαν πια στην ίδια στέγη.
Έτσι λοιπόν αυτός ο γονέας, που πάντρευε το παιδί του, στην ουσία το έκανε... γείτονα του!
Μάλιστα έλεγαν χαρακτηριστικά, "όχι γείτονα, άλλα και παραγείτονα"!

6) "Οποίος σε εχθρεύεται δρόμο σου καθαρίζει"!

Αυτή είναι μια φράση, που δεν δίνει μόνο μια νότα αισιοδοξίας στο άτομο που συκοφαντείται άδικα, άλλα έχει και τη λογική βάση της.
Τυχαίνει λοιπόν να υπάρχουν άνθρωποι στη ζωή μας, που για διάφορους λόγους, ζήλειας ίσως, μας βρίζουν μας διαβάλουν η μας συκοφαντούν στην κοινωνία.
Έλα όμως που η κοινωνία γνωρίζει πολύ καλά εμάς, όπως πολύ καλά γνωρίζει και τους συκοφάντες που μας διαβάλουν με σκοπό να μας μειώσουν.
Στην ουσία τι γίνεται. Ποτέ η κοινωνία δεν θα πάρει στα σοβαρά, το τι λέει ο κάθε τυχάρπαστος! Αντίθετα, εμάς που ακολουθούμε για χρόνια τον ίδιο δρόμο, και δίκιο θα μας δώσει, άλλα και θα μας επαιναίσει.
Έτσι στην ουσία, ο συκοφάντης δεν θα καταφέρει τίποτα. Δεν κάνει τίποτε άλλο, από το να θάβει όλο και περισσότερο τον εαυτό του, ενώ σε εμάς ανοίγει δρόμους και νέους ορίζοντες, για να πάμε ακόμα πιο μπροστά!

7) "Δε σε κερνω για να με αγαπάς, μόνο σε κερνώ για να με κερνάς"!

Γνήσια Μεσαρίτικη φράση, που εκφράζει μια τοπική αντίληψη, που σε άλλα μέρη μπορεί και να μην ισχύει.
Εδώ, στα καφενεία της περιοχής, όποιος κι αν μπει στο καφενείο, πολλοί είναι αυτοί που θα φωνάξουν "κέρασε τονε"!
Αν είναι γνωστός, θα τον αποκαλέσουν με το όνομα του.
Έρχεται λοιπόν ο συγχωριανός σου ο Γιαννης, και φωνάζεις εσύ, "Καφετζή, κέρασε το Γιάννη"!
Δίδεις έτσι μια τιμή και αξία στον συγχωριανό σου, κι αυτός φυσικά καμαρώνει για αυτό.
Όταν όμως μπεις εσύ στο καφενείο, εκείνος δεν βγάζει άχνα!
Τότε εκείνος κατατάσσεται αυτόματα στην κατηγορία του τσιγκούνη!
Δεν σου δίνει δηλαδή αυτός ο άνθρωπος, την τιμή και την αξία που εσύ του έδωσες.
Βέβαια οι καφετζήδες όλοι, έχουν σταμπάρει αυτά τα άτομα, και πολλές φορές, τους την φυλάνε!
Για παράδειγμα, μπαίνει κάποιος, και φωνάζουν όλοι το γνωστό "κέρασε τονε", το φωνάζει και ο τσιφούτης!
Αν και το φώναξε όμως και ο τσιφούτης, όταν ο καφετζής ρώτησε τον νέο θαμώνα "ήντα θα πχείς"; Και εκείνος του λέει "ένα βαρύ γλυκό", ο τσιφούτης όμως δεν θα πει "από μένα ο καφές"!
Δεν το λέει ποτέ, μόνο για τα μάτια φωνάζει κι αυτός με το πλήθος "κέρασε τονε"!
Εκεί τώρα θα πλησιάσει ο καφετζής τον πονηρό, και θα του πει:
"Μα είπες να τον κεράσω, η μου φάνηκε";
Δεν αποκλείεται όμως και να του μιλήσει ευθέως, σε περίπτωση που δεν εννοεί να κεράσει κανέναν:
"Μα καλά, εσύ ήντα άνθρωπος είσαι;
Σε κερνούνε σε ξαναξερνουνε, εσύ δε κερνάς ποτέ σου';
Γιατί ο καφετζής, πάντα σέβεται τους φιλότιμους, και δεν θέλει να τους ξεπαραδιάζει.
Έτσι στόχος του είναι, να βάζουν το χέρι στη τσέπη, και αυτοί που είναι λιγότερο φιλότιμο!

8) "Άσκημη μου έλα να φάμε, όμορφη μου, ήντα θα φάμε";

Και εδώ πάλι δεν είναι δύσκολο να βγάλουμε συμπέρασμα, τι σημαίνει η παραπάνω φράση, που δεν ήταν από τις πιο γνωστές, όμως ήταν γνωστή από πολλούς στην περιοχή Μεσαράς.
Η φράση υπονοεί, πως για να παντρευτεί κάποιος μια άσχημη γυναίκα, σίγουρα θα έχει και κάποια οικονομική άνθιση.
Έτσι θα υπάρχει άφθονο χρήμα στις τσέπες του ζευγαριού, οπότε ένα φαγητό τουλάχιστον, θα είναι εξασφαλισμένο!
Πολύ εύκολα δηλαδή, θα πει ο άνδρας στη πλούσια άσχημη σύζυγος του, "έλα να φάμε"!
Αντίθετα, αν κάποιος άλλος παρέβλεψε τα πλούτη, και παντρεύτηκε μια πανέμορφη, πλην φτωχεια, λογικό είναι να τη ρωτήσει και κάποια στιγμή, "γυναίκα ήντα θα φάμε σήμερα";

9) "Πότες δεν μαλώνουν οι δυό; Όντε δε θέλει ο ένας"

Άλλη μια ντόπια φράση, που δηλώνει, πως οι καβγάδες σε ζευγάρια, αδέρφια κλπ, θα μπορούσαν να αποφευχθούν, αν το ήθελε πραγματικά ο ένας που ξεκίνησε πρώτος.
Για τα ζευγάρια επίσης, δεν πίστευαν πως φταίνε και οι δύο ταυτόχρονα, πίστευαν πως ο ένας είναι συνήθως η αιτία.
Αυτός λοιπόν ο "ένας" θα είναι "μπροσάφορμος", θα έχει δηλαδή μέσα του από πριν την αφορμή, λόγω χαρακτήρος του, και απλά αρέσκεται να ξεσπά στον άλλο.
Το συμπέρασμα δηλαδή είναι, πως αν ήθελε αυτός ο "ένας" που πάντα ψάχνεται, το ζευγάρι δεν θα είχε τόσο συχνά καβγάδες!

10) "Ο θεός τα ταιριάζει τα ανδρόινα"

Πολλές φορές ακούγαμε κι αυτή τη φράση στον τόπο μας, που ο κόσμος τη φράση αυτή την πίστευε ακράδαντα!
Πίστευε δηλαδή ο κόσμος σε μια ανώτερη δύναμη, που κάνει τα ζευγάρια να αγαπιούνται στη πορεία του έγγαμου βίου, ακόμα κι αν είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι σαν χαρακτήρες!
Έτσι ένας άνδρας νευρικός, κακόψυχος, ακοινόνητος και άξεστος, θα μπορούσε να ταιριάξει με μια μορφωμένη, ευαίσθητη και ήρεμη γυναίκα!
Το ίδιο και μια απλή αγαθιάρα, όπως λέμε γυναικούλα, να μπορεί να ταιριάξει με ένα που να είναι πάλι σκληρός, άγριος, μέθυσος, μπορεί και ανεπρόκοπος.
Εδώ βέβαια, αφού το ζευγάρι δοκιμάστηκε ποικιλοτρόπως, θα αρχίζουν πλέον και ο κάθε ένας να βάζει νερό στο κρασί του, και θα προσπαθήσει να προσαρμοστεί ο κάθε ένας στα θέλω του συντρόφου του.
Πράγμα που γίνεται συχνά και σήμερα, όμως ο λαός θεωρεί πως αυτό είναι απλά έργο του θεού!

Κείμενο: Γεωργιος Χουστουλακης