Αρθρογραφία

Μεγάλη Τρίτη: H παραβολή των δέκα παρθένων και το τροπάριο της Κασσιανής

30 April, 2024 ΑΡΘΡΑ

Μεγάλη Τρίτη: H παραβολή των δέκα παρθένων και το τροπάριο της Κασσιανής

Στον Όρθρο διαβάζεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (22, 15- 23, 39) η καταδίκη των Φαρισαίων. Στην Ακολουθία συνεχίζεται η ανάγνωση από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου όπου γίνεται λόγος για το Τέλος. Γι’ αυτό μιλούν και οι δύο παραβολές της ημέρας.

Η πρώτη είναι η παραβολή των δέκα παρθένων. «Πέντε εξ αυτών ήσαν φρόνιμοι» και είχαν πάρει μαζί με τα λυχνάρια τους και αρκετό λάδι, «πέντε ήσαν μωραί», τα λυχνάρια τους έσβησαν και δεν έγιναν δεκτές στο γαμήλιο δείπνο. Η άλλη παραβολή είναι των ταλάντων που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.

Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης όπου είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47) που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο, και συγχωρέθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο, ενώ ψάλλεται ένα από τα πιο γνωστά και δημοφιλή τροπάρια της θρησκευτικής υμνολογίας, το τροπάριο της Κασσιανής.

Η Κασσιανή είναι από τις σημαντικότερες υμνογράφους της Εκκλησίας μας, όπως επίσης και ποιήτρια και συνθέτρια.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά συγκεκριμένα στοιχεία για τη ζωή και το έργο της Κασσιανής.

Η Κασσιανή είναι μία από τους πρώτους μεσαιωνικούς συνθέτες τα έργα των οποίων σώζονται, αλλά και μπορούν να ερμηνευτούν από σύγχρονους ειδικούς και μουσικούς.

Το τροπάριο της Κασσιανής

«Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα Γυνή,
την σην αισθομένη Θεότητα, μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,
οδυρομένη μύρα σοι, προ του ενταφιασμού κομίζει.
Οίμοι! λέγουσα, ότι νυξ μοι, υπάρχει, οίστρος ακολασίας,
ζοφώδης τε και ασέληνος, έρως της αμαρτίας.
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,
ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ•
κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας,
ο κλίνας τους Ουρανούς, τη αφάτω σου κενώσει•
καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας,
αποσμήξω τούτους δε πάλιν, τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις•
ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν,
κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη.
Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους,
τις εξιχνιάσει ψυχοσώστα Σωτήρ μου;
Μη με την σην δούλην παρίδης, ο αμέτρητον έχων το έλεος».

Τα έθιμα της ημέρας

Όλη την Μεγάλη Εβδομάδα, στον εσπερινό της κάθε ημέρας διαβάζεται ο όρθρος της επομένης. Στον εσπερινό της Μεγάλης Τρίτης ακούγεται ένα από τα ωραιότερα τροπάρια της εκκλησιαστικής υμνογραφίας. Το τροπάριο της Κασσιανής. Όπως λέει και το όνομα του, υμνογράφος του τροπαρίου αυτού είναι η Κασσιανή. Μια μοναχή της Βυζαντινής εποχής, προικισμένη με το χάρισμα να γράφει εκπληκτικούς στίχους.

Την ημέρα αυτή συνεχίζονται οι ετοιμασίες για το Άγιο Πάσχα. Συνήθως είναι αφιερωμένη στο καθάρισμα του σπιτιού.

Σε λίγες περιοχές της Ελλάδας, την Μεγάλη Τρίτη φτιάχνονται τα πασχαλινά κουλούρια και τσουρέκια, έθιμο που συνήθως γίνεται την Μεγάλη Πέμπτη.

Στη Θάσο αναβιώνει το πανάρχαιο έθιμο «Για βρεξ’ Απρίλη μ’», όπου χορεύονται παραδοσιακοί χοροί. Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ’ αλώνι». Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν το χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821. Κατά τη διάρκεια της γιορτής μοιράζεται καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά.