Τοπικά νέα

Μάταλα: το νήμα της ιστορίας

mesaralive.gr 20 June, 2019 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣΑΡΘΡΑ

Κάποιος Γιάννης [Ζαν] έγραψε και κατέγραψε τη μοναδική εμπειρία του στα Μάταλα του ’60 – ’70:

Αυτό που μου έμαθαν οι Κρητικοί ήταν να ζω με ψυχική διάθεση αληθινού, αυθεντικού ανθρώπου, περήφανου, ειλικρινούς, γενναιόδωρου, δυνατού και βέβαια με γερή δόση τρέλας· πράγμα φυσιολογικό όταν κάποιος ζει μέσα σε τέτοια συνεχή ομορφιά, λουσμένη από το ελληνικό φως που μοιάζει ανεπηρέαστο από τον πολιτισμό. [Ζαν, 1964-65].

Ψάχνοντας να βρεις το νήμα της ιστορίας του τόπου, διαβάζεις…

Τα Μάταλα ήταν επίνειο της Φαιστού κατά τη μινωική περίοδο και της Γόρτυνας κατά τη ρωμαϊκή. Από τη θάλασσα διακρίνονται ίχνη του αρχαίου οικισμού. Εδώ ναυάγησαν τα πλοία του Μενελάου (Η λισσή αιπεία τε εις άλα πέτρη, Οδύσ. γ 293) και πιστεύεται ότι ήταν το ακρωτήριο Νύσος μεταξύ των όρμων Κομμού- Ματάλων.

Στα βενετικά έγγραφα αναφέρεται ο ναός της Παναγίας (La Madonna di Matala), στην είσοδο του οποίου υπάρχει η επιγραφή: « Πλύνετε την κεφαλήν και καθαρίσατε τους πόδας και έπειτα εισέλθητε εις τον ιερόν τούτον οίκον».

Στην απόκρημνη ακτή του χωριού υπάρχουν τεχνητοί σπηλαιώδεις χώροι (και υποβρύχια σπήλαια), λαξευμένοι στο βράχο. Λέγεται ότι ήταν τάφοι. Μερικοί όμως έχουν δωμάτια, κλίμακες, παράθυρα και προστώα. Έτσι φαίνεται ότι κάποτε χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες. Οι κλίνες μοιάζουν με τους τάφους των Ετρούσκων…

Το ψαροχώρι αυτό, σκέφτεσαι, ασκεί επάνω σου μια ιδιαίτερη μαγεία! Θέλεις ολόψυχα να ερευνήσεις την κάθε του πέτρα, το κάθε σοκάκι που ξεχύνεται στην λευκή άμμο και φτάνει ως τον βράχο που κρύβει τα μυστικά του στο Λιβυκό. Τούτος ο βράχος είναι ξεχωριστός, είναι γεμάτος λαξευτά σπήλαια που καταγράφουν μνήμες από την αρχαιότητα ως τα σήμερα. Έχεις καιρό να διαβάσεις τα σημάδια και να ταξιδέψεις με του χρόνου το άρμα; Έχεις, πιότερο από τον καιρό, τη διάθεση να το κάνεις;

Εκεί θα βρεις σύμβολα γραμμικά του πολιτισμού μας, αλλά και των επόμενων ιστορικών περιόδων, ώσπου ο νους φτάνει στις παιδικές αναμνήσεις των παλιότερων, ή τις αφηγήσεις των γονιών ή παππούδων για την μέθεξη των Ματάλων στις δεκαετίες του ’60-’70.

Η γοητεία των Ματάλων πέρασε τα σύνορα της χώρας και ταξίδεψε ως την άκρη της γης. Είναι μια λέξη σύμβολο που έλκει την επανάσταση της ψυχής, τη διάθεση απελευθέρωσής της από τα στείρα και στερεότυπα της σκοτεινής πλευράς των «πρέπει» της εκάστοτε κοινωνίας, στην εποχή που αγωνίζεται να επιβιώσει.

Ο βράχος με τα σπηλαιώδη ανοίγματά του – κατοικίες της ιστορίας – παρέμεινε άδειος – μυστήριος – για χιλιάδες χρόνια ως τη δεκαετία του ’60, τότε που συνέβαιναν τα γεγονότα παγκόσμιου ενδιαφέροντος και άνθρωποι διωγμένοι από τα καθεστώτα των χωρών τους , καλλιτέχνες και διανοούμενοι βρήκαν αυτή τη γωνιά του κόσμου , της ιστορίας, του μυστηρίου και της μέθεξης - το απάνεμο λιμάνι των ψυχών τους - για περίσκεψη, ανασυγκρότηση με διάθεση ειρηνικής έκφρασης, παγκόσμια. Όπως έκανε η Καναδέζα δημιουργός Τζόνι Μίτσελ, η οποία απαθανάτισε την εμπειρία της στο τραγούδι « Carey”.

[…] Η νύχτα έχει αστέρια στον θόλο της

και παίζουν αυτό το scratchy rock and roll

κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι των Ματάλων….

Εύα Καπελλάκη – Κοντού [Εκπαιδευτικός και αρθρογράφος Lettere Classiche dell’ Universita’ degli studi di Napoli ‘Federico II”].