Τοπικά νέα

Λιβύη: Ρηματική διακοίνωση σε ΟΗΕ – Οι διεκδικήσεις της και η ελληνική αντίδραση

13 July, 2025 ΚΟΣΜΟΣΑΡΘΡΑ

Λιβύη: Ρηματική διακοίνωση σε ΟΗΕ – Οι διεκδικήσεις της και η ελληνική αντίδραση

Με Ρηματική Διακοίνωση προς τον ΟΗΕ, η Λιβύη αμφισβητεί ευθέως τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα και βάσει της οποίας έχουν χαραχθεί τα θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νότια της Κρήτης, τα οποία έχουν προσφερθεί για αδειοδότηση ερευνών. Για πρώτη φορά αποτυπώνει επίσημα τη διεκδίκησή της εις βάρος της χώρας μας, στηριζόμενη στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.

Η Ρηματική Διακοίνωση που ανατρέπει τα δεδομένα

Στους χάρτες που συνοδεύουν τη Ρηματική Διακοίνωση της Τρίπολης αποτυπώνεται η οριοθετική γραμμή που υιοθετεί η Λιβύη ως συνέχεια του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, γραμμή που ουσιαστικά εξαφανίζει την ελληνική ΑΟΖ νότια της Κρήτης, θέτοντας υπό αμφισβήτηση ακόμη και την επήρεια της Κρήτης στις θαλάσσιες ζώνες.

Η διακοίνωση, που επιδόθηκε στις 20 Ιουνίου και δημοσιεύθηκε στις 3 Ιουλίου στον ΟΗΕ, αναφέρει ότι οι περιοχές αυτές αποτελούν «αντικείμενο άλυτης διαφοράς» μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας, αλλά ταυτόχρονα τις χαρακτηρίζει «λιβυκές θαλάσσιες περιοχές». Επισημαίνεται πως με τη χάραξη των ελληνικών οικοπέδων επιχειρούνται τετελεσμένα εις βάρος των κυριαρχικών συμφερόντων της Λιβύης, τα οποία «δεν είναι αποδεκτά».

Κατηγορίες για παραβίαση του διεθνούς δικαίου

Η Τρίπολη κατηγορεί την Ελλάδα για ενέργεια που «αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας», υπονομεύοντας τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών. Καλεί τη διεθνή κοινότητα, υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, να διαφυλάξει την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Μεσόγειο και να αποθαρρύνει ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση.

Παράλληλα, η Λιβύη ζητά αποφυγή τετελεσμένων, επικαλούμενη τα «κυριαρχικά δικαιώματα» που της αποδίδει το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, το οποίο όμως είναι αντίθετο με το Δίκαιο της Θάλασσας.

Η έκθεση της Λιβυκής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου

Στην έκθεση που συνοδεύει τη διακοίνωση, η Λιβυκή Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου κάνει λόγο για παραβίαση της «οριοθετικής γραμμής», η οποία αποτελεί προέκταση από λιβυκή πλευρά της οριοθέτησης του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Η Ελλάδα κατηγορείται ότι επιχειρεί μονομερή τετελεσμένα εις βάρος των λιβυκών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Οι συνέπειες της λιβυκής διεκδίκησης

Από το 2019, όταν υπογράφηκε το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, η Τουρκία έχει ήδη κηρύξει ΑΟΖ βάσει αυτού, θέτοντας τα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η Λιβύη, ωστόσο, δεν είχε προχωρήσει σε κήρυξη ΑΟΖ μέχρι σήμερα. Με τη Ρηματική Διακοίνωση αποτυπώνεται για πρώτη φορά επίσημα η λιβυκή διεκδίκηση, η οποία περιορίζει σημαντικά, έως και εκμηδενίζει, την ελληνική ΑΟΖ νότια της Κρήτης και την επήρειά της, συμπεριλαμβανομένων και μικρών ελληνικών νησιών.
Η διακοίνωση διαψεύδει πρόωρες εκτιμήσεις ότι η Λιβύη «σέβεται» την ελληνική μέση γραμμή, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη σοβαρής διένεξης.
Προοπτικές διαλόγου και διαπραγματεύσεων

Η Τρίπολη δηλώνει ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί μέσω εποικοδομητικού διαλόγου και διαπραγματεύσεων. Η επίσημη αναγνώριση της διαφοράς διευκολύνει την ελληνική πλευρά, η οποία έχει συστηματικά ζητήσει την έναρξη διαπραγματεύσεων, με πιθανή παραπομπή στη Χάγη σε περίπτωση αδιεξόδου, όπου θα κριθεί και η νομιμότητα του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.

Ήδη, ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχει προτείνει τη σύσταση τεχνοκρατικών ομάδων με την ανατολική λιβυκή κυβέρνηση για την έναρξη διαλόγου, ενώ αντίστοιχη πρόταση θα υποβληθεί και στην κυβέρνηση της Τρίπολης.
Η Ρηματική Διακοίνωση και το παράρτημα

Στη ρηματική διακοίνωση της 20ής Ιουνίου 2025, η Λιβύη εκφράζει τη βαθιά ανησυχία της για τον διεθνή διαγωνισμό που ανακοίνωσε η Ελλάδα στις 12 Ιουνίου 2025 για παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης.
Οι περιοχές αυτές, σύμφωνα με τη Λιβύη, εμπίπτουν σε θαλάσσιες ζώνες που παραμένουν αντικείμενο άλυτης διαφοράς και η Ελλάδα προχώρησε μονομερώς χωρίς νομική βάση ή διμερή συμφωνία, παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματά της.

Η Λιβύη επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή της στον διάλογο, απορρίπτει κάθε απόπειρα επιβολής τετελεσμένων και καλεί τη διεθνή κοινότητα να διαφυλάξει την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Μεσόγειο.

Στο παράρτημα της διακοίνωσης, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης αναφέρει ότι η Ελλάδα έχει ήδη παραχωρήσει άδειες σε περιοχές εντός των λιβυκών θαλάσσιων ζωνών σε εταιρείες όπως η Total και η ExxonMobil, με τη δεύτερη να έχει πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες και να προγραμματίζει γεωτρήσεις.

Η συνολική έκταση των περιοχών «Κρήτη 1» και «Κρήτη 2» που περιλαμβάνονται στον ελληνικό διαγωνισμό ανέρχεται σε 23.300 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με πάνω από το 85% να βρίσκεται νότια της λιβυκής οριοθετικής γραμμής.

Η Ρηματική Διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ σηματοδοτεί μια κρίσιμη κλιμάκωση στις ελληνολιβυκές σχέσεις, με σοβαρές επιπτώσεις στην ενεργειακή πολιτική και τη γεωπολιτική σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η ελληνική αντίδραση

Οπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών «Η Ρηματική Διακοίνωση της 20ής Ιουνίου της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης προς τον ΟΗΕ, σχετικά με την προκήρυξη οικοπέδων από την Ελλάδα, νοτίως της Κρήτης, ⁠δεν προσθέτει κάτι στην ήδη διατυπωθείσα επιχειρηματολογία. Θα υπάρξει επίσημη απάντηση στον ΟΗΕ εκ μέρους της Ελλάδας.

Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, χωρίς κανένα έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Όσον αφορά το εκκρεμές διμερές θέμα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τη Λιβύη, η Ελλάδα, ως γνήσια γειτονική χώρα, έχει εκδηλώσει την ετοιμότητά της για συνέχιση των συζητήσεων, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όπως άλλωστε συνομολογεί και η λυβική πλευρά, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.

Καμία αντίδραση δεν πρόκειται να αποθαρρύνει την ελληνική κυβέρνηση από το να ασκεί, με υπευθυνότητα και έμπρακτα, τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας».

Η Λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ και το παράρτημα με την έκθεση της NOC είναι η εξής:

«Ρηματική διακοίνωση με ημερομηνία 20 Ιουνίου 2025 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών προς τον Γενικό Γραμματέα.

Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών έχει την τιμή να εκφράσει τη βαθιά ανησυχία της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Κυβέρνηση έλαβε γνώση, με βαθιά δυσαρέσκεια, του περιεχομένου του Τεύχους αριθ. 3335 της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ημερομηνία 12 Ιουνίου 2025 (βλέπε Παράρτημα ΙΙ),* το οποίο αναφέρει ότι η Ελληνική Δημοκρατία ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της νήσου Κρήτης.

Οι περιοχές αυτές εμπίπτουν σε θαλάσσιες ζώνες που παραμένουν αντικείμενο άλυτης διαφοράς μεταξύ της Λιβύης και της Ελλάδας.

Η Κυβέρνηση του Κράτους της Λιβύης θεωρεί την εν λόγω ενέργεια ως σαφή παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και ως μονομερή ενέργεια χωρίς καμία νομική βάση ή διμερή συμφωνία. Αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και υπονομεύει τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών.

Κατά συνέπεια, η Λιβύη καταγράφει επίσημα και κατηγορηματικά την αντίθεσή της στην εν λόγω πρωτοβουλία και καλεί σε αυστηρή προσήλωση στις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στα συναφή διεθνή νομικά κείμενα που διέπουν την ειρηνική επίλυση θαλάσσιων διαφορών.

Η Λιβύη επαναβεβαιώνει τη σταθερή της δέσμευση στον εποικοδομητικό διάλογο και τη διαπραγμάτευση, και απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε απόπειρα επιβολής τετελεσμένων σε περιοχές όπου δεν έχει επιτευχθεί νομική συμφωνία.

Η Κυβέρνηση καλεί τη διεθνή κοινότητα – υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών – να εκπληρώσει την ευθύνη της για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Μεσογείου και να αποθαρρύνει οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει άδειες εξερεύνησης σε περιοχές εντός των θαλάσσιων ορίων της Λιβύης. Προηγούμενες άδειες παραχωρήθηκαν στη γαλλική εταιρεία Total και την αμερικανική ExxonMobil. Η τελευταία εξαγόρασε εν συνεχεία το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας (2D) το 2022 και τρισδιάστατης (3D) το 2024, ακολουθούμενες από ανακοίνωση πρόθεσης για γεώτρηση ερευνητικής γεώτρησης.

Υπό το φως των ανωτέρω, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον ΟΗΕ ζητά με σεβασμό την κυκλοφορία της παρούσας ρηματικής διακοίνωσης και των παραρτημάτων της ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης.

Παράρτημα Ι στη ρηματική διακοίνωση της 20ής Ιουνίου 2025 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης στον ΟΗΕ προς τον Γενικό Γραμματέα

Έκθεση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (National Oil Corporation) σχετικά με την προσφορά της Ελλάδας για ερευνητικά οικόπεδα σε βυθισμένα ύδατα της Λιβύης

17 Ιουνίου 2025

Στις 13 Ιουνίου 2025, η Κυβέρνηση της Ελλάδας ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε συγκεκριμένες υπεράκτιες περιοχές νότια της Πελοποννήσου και της νήσου Κρήτης. Αυτό σημαίνει ότι ξεκίνησε από την ημερομηνία αυτή η προθεσμία 90 ημερών για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών.

Η ανακοίνωση αυτή έρχεται μετά από έκφραση ενδιαφέροντος από την εταιρεία Chevron τον Μάρτιο του 2025, για διεξαγωγή εξερεύνησης υδρογονανθράκων σε υπεράκτιες περιοχές νότια των Κρήτη 1 και Κρήτη 2 (χάρτης 1),* εντός των περιοχών που είχαν καθοριστεί στον διεθνή διαγωνισμό του 2014.
Δύο από τις ανακοινωθείσες περιοχές, Κρήτη 1 και Κρήτη 2, βρίσκονται γεωγραφικά εντός των λιβυκών θαλάσσιων περιοχών (επί των οποίων οι δύο χώρες διατηρούν διαφορετικές διεκδικήσεις). Η συνολική έκταση των δύο περιοχών είναι 23.300 km² και πάνω από το 85% αυτής της έκτασης βρίσκεται νότια της γραμμής οριοθέτησης που χωρίζει τη Λιβύη από τη γειτονική της, την Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει δύο οικόπεδα εντός των λιβυκών θαλάσσιων συνόρων στις εταιρείες Total και ExxonMobil (χάρτης 2).* Η ExxonMobil στη συνέχεια εξαγόρασε το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, περιλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας το 2022 και τρισδιάστατης το 2024, ενώ ανακοίνωσε πρόθεση για διεξαγωγή ερευνητικής γεώτρησης.