Κάλπες στα κατεχόμενα: Μάχη Τατάρ -Ερχιουρμάν και η Τουρκία μετράει την επιρροή της

ήμερα, διεξάγονται στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου παράνομες «προεδρικές εκλογές». Η συμμετοχή αφορά 217.056 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους, με βάση τα μητρώα μέχρι τέλους Ιουλίου. Η αναμέτρηση όπως όλα δείχνουν θα είναι οριακή: Δημοσκόπηση του CMIRS έδειξε τον Τουφάν Ερχιουρμάν να προηγείται με 47,6% έναντι 43% του Ερσίν Τατάρ, ενώ νεότερη μέτρηση στις 2 Οκτωβρίου τον εμφάνισε περίπου δέκα μονάδες μπροστά. Άλλες μετρήσεις, αντίθετα, έχουν καταγράψει μικρό προβάδισμα Τατάρ, υπογραμμίζοντας το ρευστό κλίμα. Το πιθανότερο είναι να χρειαστεί και δεύτερος γύρος καθώς κανείς δεν θα ξεπεράσει το 50%, χωρίς όμως να αποκλείεται εντελώς.

Στην διαδικασία μετέχουν και οι Τούρκοι έποικοι στους οποίους έχει παραχωρηθεί η λεγόμενη «τουρκοκυπριακή υπηκοότητα».
Οι επίσημες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας εκτιμούν εδώ και χρόνια ότι οι έποικοι και οι απόγονοί τους υπερβαίνουν τις 160.000, ενώ άλλες πηγές και αναλύσεις περιγράφουν συνολικά πληθυσμιακά μεγέθη που αφορούν σημαντικά μεγαλύτερους αριθμούς και αμφισβητούνται. Η ουσία είναι ότι το «εκλογικό σώμα» δεν αποτυπώνει μόνο τους Τουρκοκύπριους, αλλά και ένα μεγάλο τμήμα πολιτών με καταγωγή από την Τουρκία, γεγονός με σαφείς πολιτικές συνέπειες.
 

Τι λένε οι δύο βασικοί μονομάχοι

Ο Ερσίν Τατάρ, ο απερχόμενος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, έχει μετατρέψει την θέση για λύση δύο κρατών με κυριαρχική ισότητα στη Κύπρο σε προεκλογική σημαία. «Η ομοσπονδία είναι εκτός τραπεζιού», επανέλαβε λίγο πριν ανοίξουν οι κάλπες, τονίζοντας ότι συμφωνία μπορεί να υπάρξει μόνο «στη βάση της ίσης κυριαρχίας δύο ξεχωριστών κρατών». Σε πρόσφατες δηλώσεις στη Νέα Υόρκη υπογράμμισε πως «δεν θα συμβιβαστούμε στην κυριαρχία μας». Η θέση του συντονίζεται πλήρως με την Άγκυρα, που δημοσίως διακηρύσσει «απόλυτη στήριξη» στο μοντέλο δύο κρατών.

Ο Τουφάν Ερχιουρμάν, αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος, αντιπροτείνει επιστροφή σε διαπραγμάτευση στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, με στόχο επανένωση και αποσυμπίεση της εξάρτησης από την Τουρκία. «Οι Τουρκοκύπριοι είμαστε ίσοι μόνο στο τραπέζι των συνομιλιών. Εκτός αυτού, ο ένας ηγέτης εκπροσωπεί αναγνωρισμένο κράτος και ο άλλος όχι», είπε πριν λίγες μέρες, προειδοποιώντας ότι το σενάριο δύο κρατών «αφαιρεί δικαιώματα και διεθνή υπόσταση» από την τουρκοκυπριακή κοινότητά. Έχει επίσης χαρακτηρίσει τα τελευταία χρόνια «χαμένα» για την προώθηση μέτρων εμπιστοσύνης και επανέναρξη διαλόγου.

Στην κούρσα συμμετέχουν και άλλοι υποψήφιοι (όπως ο Μεχμέτ Χασγκιουλέρ, ο Αρίφ Σαλίχ Κιρντάγ, ο Οσμάν Ζόρμπα), χωρίς όμως να επηρεάζουν ουσιωδώς το βασικό δίπολο Τατάρ - Ερχιουρμάν, παρά κυρίως ως δεξαμενές ψήφων σε ενδεχόμενο δεύτερο γύρο.
 

Το βαρύ αποτύπωμα της Τουρκίας

Δημοσιεύματα του τουρκοκυπριακού Τύπου καταγράφουν καθημερινώς την πόλωση της εκλογικής μάχης με την Άγκυρα και τον Ερντογάν να δείχνουν σαφή προτίμηση στον Τατάρ, ο οποίος λειτουργεί ως «νομάρχης» της Τουρκίας. Η τουρκική ανάμειξη καταγγέλθηκε ανοικτά το 2020, όταν η Άγκυρα «άνοιξε» τμήματα της περίκλειστης πόλης Βαρωσίων μέσα στην προεκλογική περίοδο, κίνηση που χαρακτηρίστηκε ευρέως ως προεκλογικό τρικ υπέρ Τατάρ και προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις. Η συζήτηση αυτή αναβιώνει και φέτος, με αναλυτές να μιλούν για βαρύ αποτύπωμα της Άγκυρας στη διαμόρφωση κλίματος και ατζέντας.

Αν επανεκλεγεί ο Τατάρ, η επίσημη γραμμή της τουρκοκυπριακής πλευράς θα παραμείνει σκληρά προσανατολισμένη στην «αναγνώριση δύο κρατών». Αυτό σημαίνει ότι κάθε προοπτική ουσιαστικών συνομιλιών στη βάση του συμφωνημένου εδώ και δεκαετίες πλαισίου του ΟΗΕ θα συνεχίσει να συναντά εμπόδια, ενώ η εξάρτηση από την Τουρκία θα βαθαίνει, θεσμικά, οικονομικά και πολιτικά. Η Άγκυρα, που έχει ήδη ευθυγραμμιστεί με τη ρητορική Τατάρ, θα θεωρήσει τυχόν νίκη του ως εντολή συνέχισης της ίδιας πορείας. Για την τουρκοκυπριακή κοινωνία, αυτό προμηνύει μεν βραχυπρόθεσμη «σταθερότητα» υπό την ομπρέλα της Τουρκίας, αλλά και περαιτέρω απομάκρυνση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα οφέλη που συνεπάγονται η εναρμόνιση και η διασύνδεση με την ευρωπαϊκή αγορά.

Αν εκλεγεί ο Ερχιουρμάν, το πρώτο μήνυμα θα είναι πολιτικό. Επανέρχεται στο τραπέζι το κοινό λεξιλόγιο με τα Ηνωμένα Έθνη για ομοσπονδιακή λύση και μπορούν να κινηθούν πιο γρήγορα τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (διευκολύνσεις διακίνησης, πρακτικές ρυθμίσεις, τεχνικές επιτροπές κλπ). Η σχέση με την Τουρκία δεν ανατρέπεται, καθώς η οικονομική εξάρτηση είναι δομική, όμως δημιουργούνται περιθώρια για μεγαλύτερη διαπραγματευτική αυτονομία. Σε εσωτερικό επίπεδο, μια τέτοια εξέλιξη θα αναζωπυρώσει προσδοκίες για άρση της απομόνωσης μέσω πρακτικών διευθετήσεων και καλύτερη εικόνα στις Βρυξέλλες και διεθνώς.
 

Διαδικασία παρανομίας

Οι λεγόμενες «προεδρικές εκλογές» στο ψευδοκράτος. δεν αναγνωρίζονται διεθνώς και αυτός που θα προκύψει ως νικητής αναγνωρίζεται μόνο ως ηγέτης της τουρκοκυπριακής πλευράς στις συνομιλίες και όχι ως αρχηγός «κράτους» το οποίο δεν υφίσταται. Παραμονή του Τατάρ στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας, παραμένει η σύγκρουση με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ περί ομοσπονδίας, ενώ με τον Ερχιουρμάν αναθερμαίνεται η διπλωματική δυνατότητα να ξανανοίξει ο διάλογος. Στο παρασκήνιο, η Άγκυρα θα μετρήσει το αποτέλεσμα ως τεστ επιρροής και θα προσαρμόσει ανάλογα το εύρος των κινήσεών της στην Αμμόχωστο, την Ενέργεια και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
 

Από τον Ντενκτάς στον Τατάρ

Από την κυριαρχία του Ραούφ Ντενκτάς μετά το 1974 και τη μονομερή ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983, η λεγόμενη «προεδρία» πέρασε από 40 κύματα με την στάση της τουρκοκυπριακής πλευράς πότε να προσεγγίζει και πότε να απορρίπτει οποιαδήποτε λύση του κυπριακού. Ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ έδωσε ώθηση στην ομοσπονδιακή λογική το 2005, ο Ντερβίς Έρογλου επανέφερε τη σκληρή γραμμή το 2010, ο Μουσταφά Ακιντζί το 2015 αναζωπύρωσε ελπίδες που δεν ευοδώθηκαν, και το 2020 ο Ερσίν Τατάρ κέρδισε οριακά με ανοικτή στήριξη από την Άγκυρα και από τότε η ατζέντα δύο κρατών έγινε η επίσημη σημαία.

Δείτε επίσης

Δεν υπάρχουν καταχωρήσεις