Πολιτισμός

Η Ιστορία των Βώρων.

Μέλη Πολιτιστικού Συλλόγου Βώρων. 15 April, 2015 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

φωτο: αρχείο mesaralive.gr

Τη συγγραφή του παρόντος ανέλαβε μια μικρή συντακτική ομάδα από μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Βώρων.

Η προσπάθεια έγινε με κύριο κριτήριο την αντικειμενικότητα, ώστε να μεταφερθούν τα πιο ενδιαφέροντα γεγονότα τα οποία υποστηρίζονται από ιστορικά ντοκουμέντα και πηγές και όχι ίδιες γνώμες και απόψεις.

Αυτή η προσέγγιση είναι μια πρώτη καταγραφή γεγονότων που είναι πιθανόν να επιδέχονται και άλλες ερμηνείες.

Ως κύρια πηγή χρησιμοποιήθηκε το βιβλίο του καθηγητή Μιχάλη Μ. Νικολιδάκη, "ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΥΡΓΙΩΤΙΣΣΑΣ. ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΒΩΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ" σε έκδοση του 1985.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Οι Βώροι είναι ένα από τα ωραιότερα και αρχαιότερα χωριά της επαρχίας Πυργιωτίσης της Κρήτης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 60 μέτρων, στην περιοχή της πεδιάδας της κάτω Μεσαράς και απέχει 62 χλμ νοτιοδυτικά του Ηρακλείου.

Το χωριό ήταν ανέκαθεν πλούσιο και αρχοντικό.

Η γονιμότητα της γης του κάμπου και η εργατικότητα των κατοίκων του συντελούν στον πλούτο της παραγωγής του.

Παράγει κυρίως λάδι, σταφίδα, κρασί και παλαιότερα ρύζι. Τα τελευταία χρόνια παράγονται άφθονα πρώιμα οπωροκηπευτικά άριστης ποιότητας που τροφοδοτούν όλες τις μεγάλες αγορές της Ελλάδας.

Παλαιότερα το χωριό διακρινόταν σε μικροσυνοικισμούς οι οποίοι πήραν το όνομά τους από τα οικογενειακά επώνυμα των κατοίκων όπως Χατζηδιανά, Μπαρμπεριανά, Ψαρουλιανά, Μπαγιαρθιανά, Αργυρακιανά. Όλοι αυτοί οι συνοικισμοί αποτελούσαν το Κατωχώρι.

Σε αυτούς τους συνοικισμούς πρέπει να προστεθεί και ο σχετικά νεώτερος οικισμός το Πανωχώρι στα Βόρειο-Δυτικά του χωριού.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Η προέλευση της ονομασίας του χωριού είναι μάλλον αδιευκρίνιστη και έχουν αναπτυχθεί διάφορες απόψεις και εκδοχές. Εξ ου και η εμφάνιση του ονόματος με διαφορετικούς τρόπους γραφής.

Επικρατέστερη εκδοχή φαίνεται να είναι αυτή που προέρχεται από το μυθικό Βώρο τον γιο του βασιλιά της Φαιστού Ροδάμανθυ και πατέρα του Φαίστου, τον οποίο σκότωσε ο Ιδομενέας όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα.

Άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι η ονομασία έχει γεωγραφική προέλευση και προέρχεται από το Βόρειοι λόγω του ότι βρίσκεται στα Βόρεια της Φαιστού. Και τέλος άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι η ονομασία προέρχεται από το επίθετο Εύορος που σημαίνει ο έχων ωραία θέα.

ΠΑΛΑΙΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ

Το Κατωχώρι ως παλαιός οικισμός του χωριού είναι ακόμη και σήμερα μάρτυρας της ιστορικής καταβολής του.

Επιφανειακές τοπογραφικές έρευνες που έγιναν τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα το 1977 – 78 σε διάφορα σημεία του αρχικού οικισμού καθώς και επιφανειακές αρόσεις έφεραν στο φως αρκετά στοιχεία τα οποία πιστοποιούν την κατοίκηση της περιοχής από ανθρώπους από τα πολύ παλιά χρόνια.

Η εγκατάσταση κατοίκων ήταν συνεχής και αδιάλειπτη και κατά τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση, την Τουρκοκρατία έως και σήμερα.

Η διαχρονική κατοίκηση της περιοχής, ως ένα βαθμό τουλάχιστον πέρα από την ιδιαίτερα ευνοϊκή θέση από κλιματολογικής άποψης, εξηγείται και από τα άφθονα νερά του ποταμού ΚΟΥΤΣΟΥΛΙΤΗ, ο οποίος διασχίζει από την νότια πλευρά εφαπτόμενος τον αρχαίο οικισμό και του οποίου οι όχθες προσφέρονται για την εγκατάσταση ανθρώπων.

Ο Κουτσουλίτης

Υπάρχει μεγάλος αριθμός στοιχείων που τεκμηριώνουν την εδραίωση του μικρού οικισμού από την 5η χιλιετία πχ , δηλαδή πριν από 7.000 χρόνια.

Αποτελεί λοιπόν μια εξαιρετικά σπάνια περίπτωση τόσο για τα ελληνικά δεδομένα αλλά και για τα ευρωπαϊκά.

Παρατηρείται επίσης ότι σε καμία ιστορική του φάση δεν μειώθηκε ή αυξήθηκε πολεοδομικά και επομένως και δημογραφικά.

Υπήρξε όμως ένα σημαντικό κοινωνικό κέντρο που προέρχεται από την δυναμική και πολιτισμική υπεροχή των κατοίκων του.

Από τον 11ο αιώνα μΧ οι Βώροι έγιναν πρωτεύουσα της επαρχίας Πυργιωτίσσης έως τα μέσα του 20ου αιώνα.

Στη διάρκεια της μακράς κατοχής της Κρήτης από τους Ενετούς (1204 – 1645 μΧ) και στη συνέχεια από τους Οθωμανούς (1645 – 1898) , ο Έλληνας τοποτηρητής της επαρχίας Πυργιωτίσσης υπήρξε πάντα κάτοικος Βώρων.

Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Τα παλαιότερα τεκμήρια ανθρώπινης εγκατάστασης χρονολογούνται από την 5η χιλιετία ΠΧ, στη δεξιά όχθη του παραπόταμου του μεγάλου ποταμού Γεροπόταμου που διασχίζει την πεδιάδα της Μεσσαράς. Αποτελούνται από μικρά λίθινα εργαλεία της καθημερινότητας των κατοίκων.

ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Χρονολογείται στην 2η χιλιετία π.Χ. και εκτείνεται κάτω από το ήμισυ περίπου της σημερινής συνοικίας Κατωχώρι, στη βόρεια όχθη του ποταμού, με μικρά σπίτια λιθόστρωτους δρόμους και αυλές.

Κατοικείτο από τα πρωτομινωικά χρόνια όπως αυτό προκύπτει από ανασκαφές που έχουν γίνει από την αρχαιολογική υπηρεσία και έφεραν στο φως διάφορα χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας τα οποία φυλάσσονται στο Μουσείο Ηρακλείου.

Επίσης στην τοποθεσία Φαλαγκάρι βρέθηκε πολύ μεγάλη συλλογή νομισμάτων από διάφορες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας η οποία επίσης φυλάσσεται στο Μουσείο Ηρακλείου σε περίοπτη θέση.

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Η κατοίκηση συνεχίζεται σε όλη την διάρκεια της αρχαιότητας και επεκτείνεται προς δυσμάς. Από τον μεσαίωνα και ύστερα, διάφορα θρησκευτικά μνημεία που σώζονται, σηματοδοτούν την κοινωνική και οικονομική εξέλιξη του χωριού.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Τα μνημεία αυτά είναι περιορισμένων διαστάσεων και σεμνά, όπως όλης της Κρήτης που υπέστη την 1η χιλιετία μ.Χ. μια σκληρή Αραβική κατοχή και την 2η χιλιετία μΧ 694 χρόνια Ενετικής και Τουρκικής κατοχής με συνεχείς επαναστάσεις .

Παρά τις αντιξοότητες αυτές οι Βώροι αριθμούν τα περισσότερα μνημεία από κάθε άλλο επαρχιακό οικισμό της Μεσαράς και πιθανόν και της Κρήτης.

ΕΝΟΡΙΑΚΟΙ ΝΑΟΙ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Ναός Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, στο κατωχώρι κοντά στην όχθη του Κουτσουλίτη.

Χρονολογείται στα τέλη του 11ου αιώνα μ.Χ.

Σπάνιος ενοριακός μεσαιωνικός ναός σε όλη τη Μεσαρά. Έχει κατά καιρούς υποστεί πολλές παρεμβάσεις.

Στις αρχές του 20ου αιώνα βρέθηκε στην αυλή του θησαυρός Βυζαντινών νομισμάτων του 13ου αιώνα.

Ναός της Αγίας Πελαγίας, από την εποχή της Αναγέννησης (1599 μΧ), στη δυτική επέκταση του οικισμού.

Ο ναός δεν έχει τοιχογραφίες, επειδή στην Κρήτη μετά την άλωση από τους Τούρκους σε ένδειξη πένθους, παύουν να τοιχογραφούνται οι εκκλησίες και κοσμούνται μόνο με φορητές εικόνες.

Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Παραμένει ο ενοριακός ναός του χωριού από το 1881 ως σήμερα.

Το ξύλινο τέμπλο είναι ιδιαίτερα διακοσμημένο στα Βυζαντινά πρότυπα της θρησκευτικής ξυλογλυπτικής.

ΕΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΗ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Άγιος Γεώργιος ο Κονταράς,

11ο με 12ο αιώνα μΧ, κτισμένος σε ύψωμα δυτικά του οικισμού σε απόσταση 500 περίπου μέτρων στο δρόμο προς το Τυμπάκι.

Οι τοιχογραφίες του φέρουν εμφανή τα σημάδια βανδαλισμού από την εποχή των κρητικών επαναστάσεων.

Αγία Παρασκευή ,

του 15ου αιώνα μΧ. Βρίσκεται στην νότια πλευρά του Βωριανού λόφου, ακριβώς απέναντι από το μινωικό ανάκτορο της Φαιστού.

Αγία Φωτεινή,

χτισμένη τον 15ο αιώνα μΧ. Βρίσκεται στη βόρεια πλαγιά του λόφου της Φαιστού ακριβώς απέναντι από την Αγία Παρασκευή.

Μονής Παναγίας Καρδιώτισσας

Καθολικό της Μονής Παναγίας Καρδιώτισσας.

Μεγάλος δίκλιτος βυζαντινός ναός σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου βόρεια του οικισμού πλησίον μικρής πηγής.

Χρονολογείται στον 15ο αιώνα μΧ .

ΟΙ ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ ΕΥΓΕΝΩΝ

Αποτελούσαν προνόμιο των Ενετών προς Κρήτες Ευγενείς για αμυντικούς λόγους ενόψει της επικείμενης Τουρκικής εισβολής στην Κρήτη. Οι πύργοι αυτοί συναντιώνται μόνο σε 9 χωριά της Δυτικής Μεσαράς, στους Βώρους σώζονται 3 από αυτούς και χρονολογούνται μεταξύ του 16ου και 17ου αιώνα.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Η αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία του ονόματος του χωριού ως Βώροι γίνεται σε έγγραφο του Δουκικού αρχείου του Χάνδακα το 1394, επί Ενετοκρατίας και αναφέρεται σε δραστηριότητα της καθημερινής ζωής της περιοχής.

Επίσης ο F. Barozzi, αναφέρει το χωριό με το όνομα Βώροι σε έγγραφο περιήγησής του στην Κρήτη.

Το 1583 ο Πέτρος Καστροφύλακας αναφέρει το χωριό Βώροι με 312 κατοίκους.

Πρώτη αναφορά επί τουρκοκρατίας γίνεται στην πρώτη απογραφή πλυθησμού το 1671, δυο μόλις χρόνια μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους.

Στην απογραφή οι Βώροι φέρονται με 55 κατοίκους (36 πλούσιοι, 10 μέσης τάξης και 9 φτωχοί εργαζόμενοι).

Το 1685 υπάρχει απόφαση δικαστηρίου για κτηματική διαφορά μεταξύ του Νικολάου, γιου του Μαναρή κατοίκου Βώρων και του Τούρκου Βελή Μπεσέν.

Σε απογραφή επί Αιγυπτιακής κατοχής στην δεκαετία του 1830 – 1840 οι Βώροι φέρονται με 25 οικογένειες Χριστιανών και 5 Μουσουλμάνων.

Πολυχρονάκης Κωσταντίνος ή Κουμής

Κατά την μεγάλη Κρητική επανάσταση του 1866 – 1869 οι Βώροι έπεξαν πρωταγωνιστικό ρόλο με τους Καπελαντώνη και Πολυχρονάκη Κωνσταντίνο και πολλούς γεναίους πολεμιστές.

Έδωσαν σκληρές μάχες σε όλη την κρίσιμη περίοδο των συνεχών εξεγέρσεων μέχρι την ποθητή ένωση με την Ελλάδα.

Ο Πολυχρονάκης Κωνσταντίνος ή Κουμής, (σύμφωνα με ιστορικό έγγραφο που φυλάσσεται στο μουσείου Ηρακλείου) προάγεται τον Ιούλιο του 1867 από την επαναστατική επιτροπή και τον ίδιο τον Μιχάλη Κόρακα στο βαθμό του Χιλίαρχου και του ανατίθενται τα καθήκοντα του οπλαρχηγού Πυργιωτίσσης.

Οι Βώροι για τη δράση τους αυτή υπέστησαν πολλούς διωγμούς και λεηλασίες περιουσιών, όπως αναφέρονται σε έκθεση ωμοτήτων του 1867.

Το χωριό έλαβε μέρος με πολλούς κατοίκους του και στην ιστορική επανάσταση στο Θέρισο το 1905.

Στην επαναστατική συνέλευση που συντόνιζε τον αγώνα συμμετείχε και ο βωριανός Μιχαήλ Α. Πολυχρονάκης, ο οποίος διατέλεσε πληρεξούσιος της επαρχίας Πυργιωτίσσης καθ' όλη τη διάρκεια του αγώνα, σύμφωνα με σωζόμενο έγγραφο του προεδρείου της επανάστασης.

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΒΩΡΩΝ ΑΠΟ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο

Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά την κατάληψη της Κρήτης από τα ναζιστικά στρατεύματα τον Μάιο του 1941, οι κάτοικοι των Βώρων με κίνδυνο της ζωής τους και με πλήρη μυστικότητα, περιέθαλψαν και φυγάδευσαν αξιωματικούς και οπλίτες Βρετανούς, Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς, ώστε να μην αιχμαλωτισθούν από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.

Για την παραπάνω δράση ο Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας απένειμε στην κοινότητα Βώρων Τιμητικό Δίπλωμα με ευχαριστίες προς τους κατοίκους για την τόλμη και τη φιλοξενία στα εξαιρετικά δύσκολα αυτά χρόνια.

Επίσης οι Βώροι προσέφεραν βαρύ φόρο αίματος σε όλους τους αγώνες της πατρίδας με 18 πεσόντες Αξιωματικούς και οπλίτες.

Προς τιμή αυτών των ηρώων υπάρχει μνημείο στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας.

ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΩΝ ΒΩΡΩΝ

Οικία Στεφανίδη

Στο κατωχώρι στη σημερινή του μορφή σώζονται οικοδομές που χρονολογούνται από το 16ο έως το 18ο αιώνα σε σχετικά καλή κατάσταση.

Από αυτές τις οικοδομές μπορούμε να αναφέρουμε το παλιό συγκρότημα Στεφανίδη, του Πιθάρη, το καφενείο του Σχολείου (δωρεά του δικηγόρου και βουλευτή Κωνσταντίνου Πολυχρονάκη) και την Φαμπρικα Τζαγκαράκη.

Τα κτίρια αυτά δίνουν πολύτιμα στοιχεία για την έρευνα, την λαογραφία και την αισθητική του λαού μας.

Σύμφωνα με πληροφορίες το οίκημα του Στεφανίδη και συγκεκριμένα η παλαιά πτέρυγα εκτίσθη το 1727 από τον Εμμ. Του Τζώρτζη της οικογένειας Αργυράκη. Η νεώτερη πτέρυγα εκτίσθη το 1873.

Το μεγαλύτερο μέρος του οικοπέδου δωρήθηκε από τους σημερινούς ιδιοκτήτες, Δημοσθένη και Αριστείδη Στεφανίδη για τη ανέγερση του Εθνολογικού Μουσείου.

Το 1992 το Εθνολογικό μουσείο Βώρων διακρίθηκε ως το καλύτερο Ευρωπαϊκό Μουσείο από το συμβούλιο της Ερώπης.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΒΩΡΩΝ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

Δημοσθένης Στεφανίδης

Δύο αδελφοί της οικογένειας Στεφανίδη διέπρεψαν κατά το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα, ο Δημοσθένης Στεφανίδης υπήρξε διευθυντής της Γραμματείας της Βουλής των Ελλήνων και προσωπικός γραμματέας του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου τον οποίο και ακολούθησε σε όλες τις μετακινήσεις του στο εξωτερικό.

Ο Χαρίλαος Στεφανίδης φαρμακοποιός στο επάγγελμα στενός φίλος του Νίκου Καζαντζάκη από τα γυμνασιακά χρόνια. Φιλοξένησε πολλές φορές το μεγάλο συγγραφέα στην κατοικία του στους Βώρους και είχε συνεχή αλληλογραφία μαζί του. Από την αλληλογραφία αυτή ένα μέρος μόνο έχει βρεθεί και δημοσιευθεί.

Κωνσταντίνος Α. Πολυχρονάκης

Άλλη εξέχουσα προσωπικότητα του χωριού ήταν ο Κωνσταντίνος Α. Πολυχρονάκης, δικηγόρος και Βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Διατέλεσε μέλος της οργάνωσης του Αντιστασιακού αγώνα στο νομό Ηρακλείου κατά την Γερμανική κατοχή.

Μανώλης Α. Πολυχρονάκης

Πολυχρονάκης Μανώλης, ο δραστήριος πρόεδρος της κοινότητας επί σειρά ετών.

Κατόπιν ενεργειών του ιδρύθηκε το δημοτικό σχολείο Βώρων (το 1929), αλλά και ο γεωργικός συνεταιρισμός.

Μεγάλος δωρητής με δύο από τις πιο σημαντικές προσφορές του στην περιοχή να είναι η δωρεά του οικοπέδου στον Κόκκινο Πύργο, όπου η Μονή Καλυβιανής έχει τώρα τις εγκαταστάσεις της για τα ορφανά, καθώς και η δωρεά του οικοπέδου στους Βώρους, όπου εγκαταστάθηκε ο γεωργικός συνεταιρισμός με το ελαιουργείο, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η γεωργική έκθεση Βώρων.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΤΩΝ ΒΩΡΩΝ

Οι Βώροι είναι πατρίδα πολλών αξιόλογων καλλιτεχνών που έχουν διακριθεί σε πολλούς τομείς της τέχνης.

Ο Αριστόδημος Παπαδάκης στον τομέα της ζωγραφικής, καταξιωμένος με πανελλήνια αναγνώριση.

Ο Θεόφιλος Γκερεδάκης στη μοντέρνα ζωγραφική με πλούσια καλλιτεχνική δραστηριότητα κυρίως στο εξωτερικό (Γαλλία)

Ο Γιώργος Παπαδάκης στον τομέα της αγγειοπλαστικής αυτοδίδακτος καλλιτέχνης.

Ο Σταυράκης Κιουμουρτζάκης στην παραδοσιακή κρητική μουσική. Αυτοδίδακτος παρών σε κάθε γλέντι του χωριού.

Ο Σπύρος Σηφογιωργάκης στην παραδοσιακή κρητική μουσική από τους πρωτομάστορες της παραδοσιακής κρητικής μουσικής σε όλη την Κρήτη, την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ο Αλέκος Πολυχρονάκης στην παραδοσιακή Κρητική μουσική με πλούσια δισκογραφία γνωστός στην Κρήτη και στην Αθήνα και

Ο Γιώργος Γκερεδάκης στην παραδοσιακή έντεχνη μουσική.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ – ΧΩΡΟΙ ΑΘΛΗΣΗΣ

Στους Βώρους εκτός από τα ιστορικά κτίρια υπάρχουν και αξιόλογα μεταγενέστερα τα οποία εξυπηρετούν πολιτιστικές και κοινωνικές ανάγκες των κατοίκων του χωριού όπως:

Το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας, με πλούσιο υλικό αντιπροσωπευτικά δείγματα της καθημερινότητας των κατοίκων του χωριού.

Το Κέντρο Ερευνών του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας το οποίο αποτελεί κόσμημα για την ευρύτερη περιοχή της Μεσαράς.

Το Παλιό σχολείο Βώρων, από το 1880. Σήμερα χρησιμοποιείται για διάφορες εκδηλώσεις πολιτιστικών φορέων του χωριού.

Το νεόκτιστο κτίριο του Πολιτιστικού Συλλόγου Βώρων όπου στεγάζονται οι διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες όλων των φορέων του χωριού.

Το Νηπιαγωγείο.

Το Δημοτικό σχολείο με υπαίθριο θέατρο στην αυλή του. Ανεγέρθη το 1929 σε οικόπεδο που δωρίθηκε από την οικογένεια Στεφανίδη με χρήματα του Βωριανού στην καταγωγή Ιωάννη Γερωνυμάκη ομογενή εξ Αιγύπτου. Ο ίδιος έχει αφήσει κληρονομιά στο όνομα του Δημοτικού Σχολείου Βώρων σεβαστό ποσό από χρυσά νομίσματα.

Ως χώροι άθλησης υπάρχουν στο χωριό γήπεδο ποδοσφαίρου και γήπεδο μπάσκετ.

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕΣΑΡΑΣ

Στους βώρους από το 1982 κάθε χρόνο διοργανώνεται η Γεωργική Έκθεση Μεσαράς σε ειδικό διαμορφωμένο χώρο του πρώην Γεωργικού Συνεταιρισμού Βώρων, δωρεά της οικογένειας Πολυχρονάκη.

Η ΓΕΜ αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και προώθησης των προϊόντων όλων των γεωργών και επαγγελματιών της περιοχής.

Η κοινότητα Βώρων από το 1995 έχει αδελφοποιηθεί με τις κοινότητες CABLANES MEYNAC της Γαλλίας με συνεχή ανταλλαγή επισκέψεων κατοίκων και από τις δύο πλευρές.

ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ

Το χωριό, είχε την τύχη πολλοί κάτοικοί του είτε μόνιμοι, είτε εξωτερικού, να διέπονται από το ευγενικό χάρισμα της ευεργεσίας.

Έτσι πρέπει να αναφέρουμε ως ευεργέτες του χωριού μας τους αδελφούς Στεφανίδη (Δημοσθένη, Αλέξανδρο, Αριστείδη), τον Ιωάννη Γερωνυμάκη, τους αδελφούς Πολυχρονάκη (Εμμανουήλ , Ιωάννη, Γεώργιο και Κωνσταντίνο) Τους υιούς Γεωργίου Στεφανίδη και πρόσφατα την Ευαγγελία Πολυουδάκη για την δωρεά του οικοπέδου της προς τον ΠΣΒ.

Πηγή:phestos.blogspot.gr