Αρθρογραφία

H επόμενη μέρα για τον τουρισμό στην Κρήτη

neakriti.gr 26 April, 2020 ΑΡΘΡΑ

H επόμενη μέρα για τον τουρισμό στην Κρήτη

Πώς θα πρέπει να υποδέχεται η Κρήτη τους τουρίστες - Τα “υγειονομικού τύπου” διαβατήρια

Γράφει η Γεωργία Μηλάκη

Ήρθε άραγε η στιγμή να βγει ο τουρισμός από τη ΜΕΘ και να αποσωληνωθεί ή μήπως η αποθεραπεία του κλάδου θα καθυστερήσει;

Σίγουρα αυτή η διαδικασία αναμένεται να είναι δύσκολη και ίσως απαιτήσει αρκετό χρόνο. Δυστυχώς, η πανδημία του νέου κορωνοϊού (COVID-19) δύναται να επιφέρει σημαντικό πλήγμα στον ελληνικό τουρισμό και κατ' επέκταση στην ελληνική οικονομία, με οτιδήποτε αυτό συνεπάγεται. Η πανδημία αυτή πλήττει όχι μόνο την προσφορά και τη ζήτηση της τουριστικής βιομηχανίας, αλλά και την αξιοπιστία των παγκόσμιων συστημάτων υγείας. Δύο τουλάχιστον είναι τα πιθανά σενάρια, με τα μέχρι σήμερα δεδομένα.

Στο πρώτο σενάριο, η χρονιά αυτή θεωρείται ήδη χαμένη και, λαμβάνοντας υπόψη τα χαμηλά αναμενόμενα ποσοστά πληρότητας των τουριστικών καταλυμάτων, αλλά και την πιθανότητα κάποιο από αυτά να αναγκαστεί να κλείσει αν υπάρξει επιβεβαιωμένο κρούσμα κορωνοϊού, ίσως να ήταν καλύτερο να μη δεχτούμε επισκέπτες. Αυτό άλλωστε πρότεινε έμμεσα και η επίτροπος της Ε.Ε., που συνέστησε στους Ευρωπαίους πολίτες να μην προγραμματίζουν διακοπές για αυτό το καλοκαίρι.

Ακόμη όμως και αν θεωρήσουμε δεδομένο ότι έως τον Αύγουστο δε θα υπάρξει μετακίνηση τουριστών, σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, αργά ή γρήγορα θα κληθούμε να διαχειριστούμε την άφιξη ξένων επισκεπτών στη χώρα μας, είτε για αναψυχή, είτε με επαγγελματικό σκοπό.

Η θεραπεία της νόσου του νέου κορωνοϊού και η ανάπτυξη αποτελεσματικού εμβολίου φαίνεται να μην είναι πολύ κοντινή και όλοι εμείς καλούμαστε να ζήσουμε, να δουλέψουμε, να ταξιδέψουμε και να διασκεδάσουμε τροποποιώντας τις καθημερινές μας συνήθειες και αλλάζοντας από σήμερα, και ίσως για πάντα, την αντίληψή μας για τα μέτρα αυτοπροστασίας και ατομικής ευθύνης.

Αποτελεί λοιπόν επιτακτική ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τους κανόνες και να αναπτύξουμε πρωτόκολλα υγιεινής και ασφάλειας για να προστατεύσουμε τη χώρα μας και τους επισκέπτες αυτής και να συνεχίσουμε να αποτελούμε παράδειγμα προς μίμηση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.

Ο κρατικός μηχανισμός φαίνεται να δρα άμεσα και αποτελεσματικά. Οι κρατικές επιτροπές θα δώσουν τις κατευθυντήριες οδηγίες, όπως οφείλουν. Το νησί μας αποτελεί από τους πιο σημαντικούς και δημοφιλείς προορισμούς παγκοσμίως και αυτό οφείλεται στη σχέση εμπιστοσύνης και εντιμότητας μεταξύ των φορέων του τουρισμού και των επισκεπτών μας, μια σχέση-πρότυπο. Η επισκεψιμότητα της Κρήτης θα αποτελέσει έναν ισχυρότατο δείκτη πρόβλεψης για τον τουρισμό σε πανελλήνιο επίπεδο.

Ήρθε λοιπόν η στιγμή για το νησί μας να πρωτοστατήσει ξανά ως ένας από τους πιο ασφαλείς και ελκυστικούς προορισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η Κρήτη είναι υπερήφανη όχι μόνο για τη φυσική της ομορφιά, τον πολιτισμό και τη γαστρονομία της, αλλά και για τα πανεπιστημιακά και νοσηλευτικά της ιδρύματα που μπορούν να διαχειριστούν ακόμη και τόσο σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία όπως ο COVID-19.

Πέρα λοιπόν από τη διασφάλιση της υγείας των κατοίκων του νησιού, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να εξασφαλίσουμε και την υγεία των επισκεπτών αυτού του τόπου.

Το σύστημα διαχείρισης και η εκτίμηση κινδύνου

Η στρατηγική του συστήματος διαχείρισης της επικινδυνότητας του COVID-19 για τον τουρισμό θα πρέπει να βασίζεται σε τρεις άξονες:

1) Πλάνο αποφυγής κρούσματος (οδηγίες και μέτρα πρόληψης).

2) Πλάνο διαχείρισης ύποπτου κρούσματος (οδηγίες δειγματοληψίας, εργαστηριακής ανάλυσης, απομονωμένης περίθαλψης κ.ά.).

3) Διαδικασίες κατόπιν επιβεβαιωμένου κρούσματος (ιχνηλάτηση και απομόνωση των επαφών στα καταλύματα, οδηγίες ΕΟΔΥ, καραντίνα, αναστολή λειτουργίας κ.λπ.).

Προκειμένου να υλοποιηθούν οι παραπάνω στρατηγικές, χρειάζεται η συνεργασία των επιστημόνων του νησιού με όλους τους φορείς του τουρισμού (ξενοδόχοι, εργαζόμενοι, ξεναγοί, οδηγοί, tour operators, πάροχοι ιατρικών υπηρεσιών κ.λπ.).

Η ορθολογική διαχείριση της επικινδυνότητας, με στόχο τα ξενοδοχεία να ανοίξουν με μέγιστη επιχειρηματική ασφάλεια, απαιτεί την εκπόνηση γραπτής μελέτης κινδύνων η οποία καταλήγει σε οδηγίες και μέτρα πρόληψης που πρέπει να εφαρμοστούν. Δυστυχώς η επαγγελματική επικινδυνότητα ενός ξενοδοχείου αποτελεί "νόμισμα με δύο όψεις". Πηγή μετάδοσης του COVID-19 δύνανται να είναι είτε οι επισκέπτες του καταλύματος είτε οι εργαζόμενοι σ' αυτό. Κατά συνέπεια η γραπτή μελέτη επικινδυνότητας θα πρέπει να πραγματοποιηθεί για κάθε εμπλεκόμενο φορέα ή επιχείρηση που μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο σημείο διάδοσης του κορωνοϊού.

Για παράδειγμα, η μεταφορά των επισκεπτών στα καταλύματα που έχουν επιλέξει για τη διαμονή τους, όπως επίσης και η μεταφορά τους σε άλλους επισκέψιμους προορισμούς, θα πρέπει να εκτελείται με ασφάλεια, επαναξιολογώντας τις συνθήκες υγιεινής και πληρότητας των μέσων μεταφοράς (λεωφορεία, ταξί, mini-bus). Επίσης θα πρέπει να τονίσουμε την ανάγκη εκπαίδευσης του προσωπικού των ξενοδοχείων στις νέες απαιτήσεις υγιεινής και τήρησης πρωτοκόλλων σε κάθε μορφή παροχής υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα κρίνονται επιτακτικής ανάγκης:

α) Η εκτίμηση του κινδύνου που αφορά τους πελάτες/τουρίστες για:

* Παραμονή σε αεροδρόμια,

* Μετακίνηση-ξενάγηση με λεωφορεία,

* Υποδοχή και check in,

* Υπηρεσίες εστίασης (πρωινό-μπουφέ, room-service, bar),

* Πισίνες, pool-bar, οργανωμένες παραλίες,

* Αnimation και εκδηλώσεις ξενοδοχείων.

β) Η εκτίμηση κινδύνου που αφορά τους εργαζόμενους των ξενοδοχείων για:

* Πρόσθετες οδηγίες καθαριότητας δωματίων,

* Απολύμανση κοινόχρηστων χώρων,

* Ασφαλείς διαδικασίες στην κουζίνα,

* Εξυγίανση της πισίνας και των υδάτων,

* Συντήρηση των συστημάτων κλιματισμού,

* Ασφάλεια και υγιεινή των εγκαταστάσεων,

* Πρόσθετες οδηγίες για check in και front office,

* Ειδικά μέτρα για οδηγούς, προμηθευτές, εξωτερικούς συνεργάτες κ.ά.

γ) Η δημιουργία ενός Οδηγού (toolbox) που θα περιέχει:

Οδηγίες πρόληψης και προστασίας των πελατών,
Οδηγίες πρόληψης και προστασίας των εργαζομένων,
Διαδικασίες ασφαλούς διαχείρισης ύποπτου κρούσματος,
Παρεμβάσεις κατόπιν επιβεβαιωμένου κρούσματος.

Οι επιδημιολογικές μελέτες και επιστημονικές έρευνες έγκυρης ανίχνευσης θετικών κρουσμάτων που έχουν ήδη ανακοινωθεί από την κυβέρνηση έχουν ως στόχο τον έλεγχο του κινδύνου και την επιτήρηση της πανδημίας σε βάθος χρόνου, καθώς και την ομαλή επάνοδο της κοινότητας στην κοινωνική και οικονομική κανονικότητα, συνυπολογίζοντας φυσικά και τον τουριστικό κλάδο.

Η συλλογή αξιόπιστων επιδημιολογικών στοιχείων με μοριακά διαγνωστικά τεστ για την παρουσία αντισωμάτων εναντίον του ιού θα αποκαλύψει την πραγματική διασπορά και ταχύτητα εξάπλωσης του κορωνοϊού στη χώρα μας, καθώς και το ποσοστό των ατόμων που πραγματικά εκτέθηκαν στον ιό SARS-CoV-2, με ή χωρίς συμπτώματα.

Από την άλλη, τα διαγνωστικά τεστ εντοπισμού αντιγόνων, τα οποία ανιχνεύουν γενετικό υλικό ή πρωτεΐνες που παράγει ο ιός, είναι χρήσιμα μόνο για την ταυτοποίηση των ενεργών φορέων της νόσου, παρέχοντας την πληροφορία για το εάν κάποιος νοσεί τη στιγμή της δειγματοληψίας.

Η πρόταση για την εφαρμογή των παραπάνω τεστ στον τομέα του τουρισμού, είτε πρόκειται γι' αυτά των αντισωμάτων είτε των αντιγόνων, χρήζει επιπρόσθετης διαβούλευσης και ορθολογικής αξιολόγησης. Στην περίπτωση εφαρμογής των τεστ αντισωμάτων για τον ιό SARS-CoV-2, δεν είναι ακόμα σαφές το χρονικό διάστημα ανίχνευσής τους, φαίνεται ωστόσο να κυμαίνεται μεταξύ 6 και 25 ημερών από την αρχική μόλυνση, αφήνοντας ένα σημαντικό παράθυρο ψευδώς αρνητικού αποτελέσματος και την πιθανότητα ο ασθενής να ταξιδέψει στη φάση επώασης. Τα τεστ αντιγόνων του COVID-19 δύνανται με τη σειρά τους να δώσουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, στις περιπτώσεις με χαμηλό ιικό φορτίο στο σώμα του ασθενούς. Ακόμη και στην περίπτωση του αληθώς αρνητικού αποτελέσματος ελλοχεύει ο κοινωνικός κίνδυνος του λανθασμένου εφησυχασμού, καθώς ο εξεταζόμενος, ανά πάσα στιγμή στο μέλλον, δύναται να μολυνθεί από τον ιό.

Η πιθανότητα ένας φορέας του ιού να διαφύγει των τεστ και να ταξιδέψει δεν είναι μηδαμινή, ενώ ταυτόχρονα όντας ασυμπτωματικός μπορεί να διαφύγει και από τις υπέρυθρες κάμερες ανίχνευσης πυρετού που ίσως είναι εγκατεστημένες στον σταθμό επιβίβασης. Δυστυχώς, όσα μέτρα και να λάβουμε, ο κίνδυνος ποτέ δε μηδενίζεται.

Από τις αεροπορικές εταιρείες, τις κυβερνήσεις των κρατών, καθώς και τα κέντρα ελέγχου λοιμώξεων, συζητείται το ενδεχόμενο για την έκδοση συγκεκριμένων ταξιδιωτικών εγγράφων τα οποία είναι πιθανόν να περιλαμβάνουν ιατρικές πληροφορίες και διαγνωστικές εξετάσεις. Τα "υγειονομικού τύπου" διαβατήρια, που βρίσκονται υπό συζήτηση, για τους ταξιδιώτες με ανοσία στον COVID-19, αφορούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, το οποίο κυμαίνεται από 5 έως 10% την τρέχουσα αυτή τουριστική περίοδο. Αξίζει, όμως, να αντιπαραθέσουμε το όφελος από τον μικρό αυτό αριθμό ταξιδιωτών με τον κίνδυνο μιας νέας "ιατροκοινωνικής" διάκρισης; Θα είναι η πρώτη φορά για την ανθρωπότητα, που η έκδοση μιας ταξιδιωτικής άδειας θα βασίζεται και σε ιατρικά κριτήρια. Επιπρόσθετα, οι ατομικές ιατρικές πληροφορίες αποτελούν εξ ορισμού τα πιο ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, τα οποία μόνο οι ιατροί πρέπει να διαχειρίζονται.

Παρά τις επερχόμενες αυτές δυσκολίες, το επιστημονικό δυναμικό του νησιού μας, που ήταν έως τώρα πρωτοπόρο στη διαχείριση αυτής της κρίσης, τόσο στα νοσοκομεία, όσο στα πανεπιστημιακά και ερευνητικά μας ιδρύματα, μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο, εφόσον στηριχτεί από τους επίσημους φορείς. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία να αναδείξουμε την προσφορά της επιστήμης στην κοινωνία των πολιτών. Από την άλλη πλευρά, η ενίσχυση των δημόσιων υποδομών υγείας για τους πολίτες και επισκέπτες αυξάνει το αίσθημα ασφάλειας και ενεργοποιεί την τουριστική ζήτηση.

Όπως και σε άλλους τομείς, η έγκυρη κινητοποίηση για την αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19 μπορεί να αποδειχτεί ευκαιρία για να θεμελιώσουμε με τον σωστό τρόπο, τους κατάλληλους μηχανισμούς που θα εξυπηρετούν τον τουρισμό και μετά την κρίση. Μια διαρκώς ενεργή Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων, με αναθεωρημένη Εθνική Στρατηγική για τον Τουρισμό και αποτελεσματικό μηχανισμό συντονισμού, δίνοντας έμφαση στο θέμα της υγείας και της ασφάλειας των επισκεπτών μετά το τέλος της κρίσης, όποτε και να συμβεί αυτό.

* Η Γεωργία Μηλάκη είναι παθολόγος ογκολόγος, MD, γραμματέας Περιφερειακού Συμβουλίου, εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος Εθελοντισμού Περιφέρειας Κρήτης, εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος Τουρισμού Π.Ε. Ηρακλείου.