Τοπικά νέα

Γεροπόταμος Μεσαράς Κρήτης: 240 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τόνους , θα “κατεβάσει” σε μία κακοκαιρία

11 October, 2023 ΑΡΘΡΑΓΝΩΜΕΣ

Γεροπόταμος Μεσαράς Κρήτης: 240 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τόνους , θα “κατεβάσει” σε μία κακοκαιρία

Θωμάς
Παπαλάσκαρης
Π.Ε. Πολιτικός Μηχανικός MSc.

Σημαντικός είναι ο ρόλος του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”» για την αξιοποίηση των υδάτινων πόρων της περιοχής. Ο «”Γεροπόταμος” “Μεσαράς” “Κρήτης”» είναι, στο σύνολό του, ένα ρέμα «4ης Τάξης», (κατά την μέθοδο “Strahler” κατάταξης των ρεμάτων), με συνολικό μήκος ρεμάτων «1ης Τάξης», «L1STR=212.350,00 μ.μ.» («62 ρέματα») («ως επί το πλείστον, ορεινά πηγαία ρέματα, απομακρυσμένα από την θάλασσα»), με συνολικό μήκος ρεμάτων «2ης Τάξης», «L2STR=65.455,50 μ.μ.», («31 ρέματα») με συνολικό μήκος ρεμάτων «3ης Τάξης», «L3STR=60.997,40 μ.μ.» («27 ρέματα») και με συνολικό μήκος ρεμάτων «4ης Τάξης», «L4STR=6.703,51 μ.μ.» («4 ρέματα») («ως επί το πλείστον, πεδινά ρέματα, κοντά στην θάλασσα»), δηλαδή με συνολικό μήκος ρεμάτων, («Ανεξάρτητα Τάξης»), ίσο με «LTOTAL=345.506,41 μ.μ.» (ή αλλιώς «L(1+2+3+4)TOTAL=345,507 χιλιόμετρα») («124 ρέματα»). Το συνολικό εμβαδόν της «λεκάνης απορροής» του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”» είναι ίσο με «600.474,00 στρέμματα» [(«600,47 τετραγωνικά χιλιόμετρα» (km2)] (ενώ, ειδικότερα, καταλαμβάνει το «44,14%» του εμβαδού της επιφάνειας του «Δήμου Φαιστού», το «4,84%» του εμβαδού της επιφάνειας του «Δήμου Ανωγείων», το «0,15%» του εμβαδού της επιφάνειας του «Δήμου Αμαρίου» και το «50,61%» του εμβαδού της επιφάνειας του «Δήμου Γόρτυνας») (3,4,9).

Η καμένη επιφάνεια της προαναφερθείσας λεκάνης απορροής έχει εμβαδόν ίσο με «13.620,40 στρέμματα» (ή αλλιώς είναι ίσο με το «2,27%», (κατά την διάρκεια πυρκαγιών που συνέβησαν κατά τα χρονικά διαστήματα «17-20/07/2003», «01/01/2005», «16/07/2011», «27/07/2013» και «04/09/2013»), του εμβαδού της προαναφερθείσας «λεκάνης απορροής») [1,2,3,4,9].

Εικόνα 1. Η έκταση που καταλαμβάνει η “λεκάνη απορροής” του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”» σε σχέση με την συνολική έκταση του κάθε “Δήμου”, [«Δήμος Φαιστού» (44,14%), «Δήμος Γόρτυνας» (50,61%), «Δήμος Ανωγείων» (4,84%) και «Δήμος Αμαρίου» (0,15%)] , τις εκτάσεις των οποίων διαρρέει [3,4,9].

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεδομένου ότι ο «συντελεστής απορροής πλημμύρας» «C» («runoff coefficient»), για παράδειγμα, σε περιοχές με «δάση» («woodlands»), (όπως ενδεχόμενα αυτά μπορούν να χαρακτηριστούν πριν την έναρξη της πυρκαγιάς), κυμαίνεται, (σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία), μεταξύ των τιμών «C=0,05-0,25» ενώ των «γυμνών συμπυκνωμένων/συμπιεσμένων εδαφών με ανώμαλη υφή» («bare packed soil with rough texture»), (όπως ενδεχόμενα αυτά μπορούν να χαρακτηριστούν μετά το πέρας της πυρκαγιάς, αν και στην συγκεκριμένη περίπτωση εν υφίστανται μεγάλες εκτάσεις καμένων επιφανειών), κυμαίνεται μεταξύ των τιμών «C=0,20-0,50» γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι από την αύξηση του συγκεκριμένου και μόνο παράγοντα/συντελεστή έως και, περίπου, κατά «1.000%» («από C=0,05 σε C=0,50»), σε ανάλογο βαθμό, κατά προσέγγιση, μπορούν να αυξηθούν και οι αναμενόμενες ποσότητες υδάτων που θα μεταφέρει, «μετά την ενδεχόμενη εκδήλωση πυρκαγιών», ο «”Γεροπόταμος” “Μεσαράς” “Κρήτης”» σε συνάρτηση πάντοτε με την ένταση και την διάρκεια της εκάστοτε βροχόπτωσης, (ωστόσο, για τον ακριβή καθορισμό του «συντελεστή απορροής πλημμύρας» απαιτείται αναλυτικός και ακριβής καθορισμός των χρήσεων γης, εκτίμηση της υγρασίας και της γεωλογικής κατάταξης του εδάφους, αποτύπωση των κλίσεων του εδάφους κλπ.) [5,6].

Στην Ελλάδα, στις μελέτες οριοθέτησης ρεμάτων, υδραυλικές μελέτες κλπ. χρησιμοποιείται, (μεταξύ άλλων), και η «Ορθολογική Μέθοδος Υπολογισμού Πλημμυρικών Παροχών» [«Προεδρικό Διάταγμα υπ’αριθ. 696/1974, (Φ.Ε.Κ.:301/08-10-1974), Άρθρα 186, 187, 188»] όπου η «μέγιστη πλημμυρική παροχή» («maxQ») είναι συνάρτηση του «εμβαδού της λεκάνης απορροής» «F», της «μέσης έντασης βροχόπτωσης διάρκειας ίσης προς τον χρόνο συρροής των υδάτων από την επιφάνεια “F” μέχρι της εξεταζόμενης διατομής του ρέματος» «i» και του «συντελεστή απορροής πλημμύρας» «C».

Εικόνα 2. Η απεικόνιση, της «καμένης επιφάνειας» («καφέ» απόχρωση), της «λεκάνης απορροής» («ανοιχτή πράσινη» απόχρωση) (του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”»), του «υδρογραφικού (γραμμικού) δικτύου» («έντονη μπλε» απόχρωση) και των «οικισμών του “Δήμου Φαιστού”», των «οικισμών του Δήμου Γόρτυνας» και των «οικισμών του Δήμου Ανωγείων» (κουκίδες με «μαύρη» απόχρωση και ονομασίες, επίσης, με «μαύρη» απόχρωση), όπως απεικονίζονται στο «ελεύθερο διαδικτυακά λογισμικό» «Q.G.I.S.» [9], μέσω των σχετικών αρχείων που ανακτήθηκαν τόσο από την σχετική διαδικτυακή «πλατφόρμα» («Copernicus») όσο και από την σχετική διαδικτυακή «πλατφόρμα» («ΕΛ.ΣΤΑΤ.»). Το «υδρογραφικό (γραμμικό) δίκτυο» («έντονη μπλε» απόχρωση) αναπαρίσταται με γραμμές πάχους ανάλογα με την «Τάξη» του κάθε ρέματος δηλαδή οι λεπτότερες γραμμές αντιστοιχούν στα ρέματα «1ης Τάξης» ενώ οι γραμμές με το μεγαλύτερο πάχος αντιστοιχούν στα ρέματα «4ης Τάξης», με ανάλογη βαθμιαία διαβάθμιση για τα ρέματα των ενδιάμεσων «Τάξεων» [1,3,4,9].

Στο παρόν άρθρο αναλύθηκαν δύο διαφορετικά επεισόδια βροχοπτώσεων, (ένα “προσομοιωμένο ρεαλιστικό” με “466,00 mm” και ένα “υποθετικό” με “1.000 mm”), των οποίων τα αποτελέσματα αναφέρονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα [7,8]:

Πίνακας 1. Τα στοιχεία των δύο (2) διαφορετικών, (“προσομοιωμένο ρεαλιστικό” ίσο με “466,00 mm” και “υποθετικό” ίσο με “1.000 mm”), αθροιστικών επεισοδίων βροχόπτωσης, (ημερομηνία, διάρκεια και συνολικό ύψος βροχόπτωσης), οι αντίστοιχες παροχές αιχμής νερού και οι αντίστοιχες, εκτιμηθείσες, συνολικές ποσότητες νερού, στην εκβολή του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”», εκφραζόμενες σε “χιλιοστόμετρα ύψους νερού”, σε “κυβικά μέτρα νερού” και “τόννους νερού” [7,8].

Επιπλέον, αρχικά, στην παρακάτω εικόνα απεικονίζεται το, “προσομοιωμένο ρεαλιστικό”, «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, “04-08/09/2023” (“466,00 mm”), (το οποίο και «θα απέδιδε» την, φυσιολογικά, μικρότερη, “προσομοιωμένη ρεαλιστική”, παροχή αιχμής νερού και συγκεκριμένα «1.510,10 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο» ή αλλιώς «1.510,10 m3/sec»), (το οποίο και «θα απέδιδε», λόγω του ακραίου μετεωρολογικού φαινομένου με την κωδική ονομασία «Daniel», την, φυσιολογικά, μικρότερη, “προσομοιωμένη ρεαλιστική”, συνολική ποσότητα νερού και συγκεκριμένα «99.299.600 κυβικά μέτρα (τόννους νερού)» ή αλλιώς «236.796.000 m3 (τόννους νερού)»), και το αντίστοιχο, “προσομοιωμένο ρεαλιστικό”, «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο, “προσομοιωμένο ρεαλιστικό”, επεισόδιο βροχόπτωσης, (λόγω του ακραίου μετεωρολογικού φαινομένου με την κωδική ονομασία «Daniel») [7,8].

Εικόνα 3. Το, “προσομοιωμένο ρεαλιστικό”, «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, “04-08/09/2023” (“466,00 mm”), (το οποίο και «έδωσε» την, φυσιολογικά, μικρότερη, “ρεαλιστική”, παροχή αιχμής νερού και συγκεκριμένα «1.510,10 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο» ή αλλιώς «1.510,10 m3/sec»), (το οποίο και «θα απέδιδε», λόγω του ακραίου μετεωρολογικού φαινομένου με την κωδική ονομασία «Daniel», την, φυσιολογικά, μικρότερη συνολική ποσότητα νερού και συγκεκριμένα «236.796.000 κυβικά μέτρα (τόνους νερού)» ή αλλιώς «236.796.000 m3 (tons νερού)»), (στην εκβολή του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”»), και το αντίστοιχο, “προσομοιωμένο ρεαλιστικό”, «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο, “προσομοιωμένο ρεαλιστικό”, επεισόδιο βροχόπτωσης, (λόγω του ακραίου μετεωρολογικού φαινομένου με την κωδική ονομασία «Daniel») [7,8].

Τέλος, στην παρακάτω εικόνα απεικονίζεται το, “υποθετικό”, «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, “04-08/01/2023” (“1.000,00 mm”), (το οποίο και «απέδωσε» την, φυσιολογικά, μεγαλύτερη, “υποθετική”, παροχή αιχμής νερού και συγκεκριμένα «1.726,60 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο» ή αλλιώς «1.726,60 m3/sec»), και το αντίστοιχο, υποθετικό, «υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο, “υποθετικό”, επεισόδιο βροχόπτωσης, (το οποίο και «απέδωσε», λόγω του, “υποθετικού”, ακραίου μετεωρολογικού φαινομένου την, φυσιολογικά, μεγαλύτερη, “υποθετική”, συνολική ποσότητα νερού και συγκεκριμένα «790.394.600 κυβικά μέτρα (τόνους νερού)» ή αλλιώς «790.394.600 m3 (tons νερού)») [7,8].

Εικόνα 4. Το, “υποθετικό”, «ιστόγραμμα βροχόπτωσης» του χρονικού διαστήματος, “04-08/09/2023” (“1.000,00 mm”), (το οποίο και «έδωσε» την, φυσιολογικά, μεγαλύτερη, “ προσομοιωμένη υποθετική”, παροχή αιχμής νερού και συγκεκριμένα «1.726,60 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο» ή αλλιώς «1.726,60 m3/sec»), (το οποίο και «θα απέδιδε», λόγω του προσωμειομένου υποτιθέμενου ακραίου μετεωρολογικού φαινομένου την, φυσιολογικά, μεγαλύτερη συνολική ποσότητα νερού και συγκεκριμένα «790.394.600 κυβικά μέτρα (τόνους νερού)» ή αλλιώς «790.394.600 m3 (tons νερού)»), (στην εκβολή του «”Γεροπόταμου” “Μεσαράς” “Κρήτης”»), και το αντίστοιχο, “ προσομοιωμένο υποθετικό”, «προσομοιωμένο υποθετικό υδρογράφημα πλημμύρας» που προκύπτει από το συγκεκριμένο, “ προσομοιωμένο υποθετικό”, επεισόδιο βροχόπτωσης [7,8].

Αξίζει να σημειωθεί, (όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα), ότι σύμφωνα με την μέθοδο «Fuller» (όπως αυτή περιγράφεται στο «Φ.Ε.Κ. Α’ 301, 08/10/1974, Άρθρο 188, Παράγραφος 1»), η “πλημμυρική (μέγιστη) παροχή”, στην “έξοδο της λεκάνης απορροής” του «“Γεροπόταμος” “Μεσαράς” “Κρήτης”», είναι ίση με «1.128,12 m3/sec» [για “περίοδο επαναφοράς ίση με 50 έτη”, είναι ίση με «1.253,95 m3/sec» [για “περίοδο επαναφοράς ίση με 100 έτη”, (“Τ=100”)], είναι ίση με «1.546,10 m3/sec» [για “περίοδο επαναφοράς ίση με 500 έτη”, (“Τ=500”)] και τέλος είναι ίση με «1.671,93 m3/sec» [για “περίοδο επαναφοράς ίση με 1.000 έτη”, (“Τ=1.000”)]:

Εικόνα 5. Οι μέγιστες τιμές της “πλημμυρικής παροχής στην έξοδο της λεκάνης απόρροής” του «“Γεροπόταμος” “Μεσαράς” “Κρήτης”» για περίοδο επαναφοράς “T=50 έτη” (“1.128,12 m3/sec”), “T=100 έτη” (“1.253,95 m3/sec”), “T=500 έτη” (“1.546,10 m3/sec”) και “T=1.000 έτη” (“1.671,93 m3/sec”), [σύμφωνα με την μέθοδο «Fuller» (όπως αυτή περιγράφεται στο «Φ.Ε.Κ. Α’ 301, 08/10/1974, Άρθρο 188, Παράγραφος 1»)].