Έλληνες και πολιτική: Απογοήτευση στο ζενίθ, ενδιαφέρον στο ναδίρ – Πανευρωπαϊκή έρευνα

01 December, 2024 ΑΡΘΡΑ

Έλληνες και πολιτική: Απογοήτευση στο ζενίθ, ενδιαφέρον στο ναδίρ – Πανευρωπαϊκή έρευνα

Απογοητευμένοι με την κυβέρνηση και τους πολιτικούς, καχύποπτοι προς τους θεσμούς και με χαμηλό ενδιαφέρον για την πολιτική εμφανίζονται οι Έλληνες, στην Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα που δημοσιοποίησε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ).

Τα πορίσματα του νέου κύκλου της έρευνας δόθηκαν αυτή την εβδομάδα στη δημοσιότητα, με στοιχεία για 24 χώρες, ενώ εντός του Δεκεμβρίου αναμένεται η επίσημη παρουσίαση των αποτελεσμάτων από το ΕΚΚΕ.

Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα (Εuropean Social Survey) είναι μία από τις πλέον έγκριτες διεπιστημονικές έρευνες κοινής γνώμης, με τη συμμετοχή κορυφαίων ακαδημαϊκών ινστιτούτων από όλη την Ευρώπη – με την Ελλάδα να εκπροσωπείται από το ΕΚΚΕ. Διεξάγεται κάθε δύο χρόνια από το 2001, ενώ τελεί υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας της Κομισιόν (Εuropean Research Infrastructure Consortium – ERIC)

Σε ένα γύρο με περισσότερες από 200 ερωτήσεις, που καλύπτουν μια ευρύτατη γκάμα θεμάτων, από την πολιτική, την ευημερία, την υγεία, μέχρι τις αντιλήψεις για το φύλο, τα ΜΜΕ και την κλιματική αλλαγή, δίνεται η «ακτινογραφία» των κοινωνιών της Ευρώπης.

Έλλειμμα δημοκρατίας

Σε αναμονή του σχολιασμού της έρευνας από τους Έλληνες επιστήμονες του ΕΚΚΕ, απομονώσαμε τις ερωτήσεις που αφορούν την πολιτική, οι οποίες απαντήθηκαν μέσω προσωπικών συνεντεύξεων – από ένα πανελλαδικά σταθμισμένο δείγμα από περισσότερα από 2.700 νοικοκυριά από όλη την Ελλάδα. Οι συνεντεύξεις διεξήχθησαν το πρώτο εξάμηνο του 2024 και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων απαντήσεις και για την εκλογική συμπεριφορά.

Η χρησιμότητα της έρευνας είναι διαφορετική από τις σφυγμομετρήσεις κοινής γνώμης που λειτουργούν ως «φωτογραφία της στιγμής», καθώς επιτρέπει διαχρονικές όσο και πανευρωπαϊκές συγκρίσεις σε βαθύτερα αξιακά ζητήματα.

Αυτό που διακρίνει κανείς με την πρώτη ματιά – στα οπτικοποιημένα διαγράμματα της παρουσίασης του ESS, είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον «πάτο» της πανευρωπαϊκής κατάταξης σε θέματα ενδιαφέροντος για την πολιτική, εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα, τα κόμματα και τη βουλή. Το αντιφατικό όμως εύρημα είναι η Ελλάδα βρίσκεται στις χώρες με υψηλή συμμετοχή στις εκλογές. Πάνω από το 79% των ερωτηθέντων απάντησε ότι ψήφισε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του 2023 – το τρίτο υψηλότερο ποσοστό μετά την Πολωνία και τη Σουηδία.

Στην πολιτική κλίμακα Αριστεράς-Δεξιάς, το 40% των Ελλήνων τοποθετείται πέραν του κέντρου

Κλίνατε επί δεξιά

Μια άλλη τάση που καταγράφει η έρευνα είναι η μετατόπιση του πληθυσμού στα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Με βάση το μέσο όρο των απαντήσεων, βρισκόμαστε στην τρίτη θέση πανευρωπαϊκά– μαζί με τη Λιθουανία – των χωρών που κλίνουν πιο έντονα προς τα δεξιά. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Πολωνία και στη δεύτερη ισοβαθμούν η Ουγγαρία και η Φινλανδία. Τέλος, το πιο προβληματικό στοιχείο είναι ότι είμαστε οι λιγότερο ικανοποιημένοι από τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία– μετά τους Σέρβους, με την πλειονότητα να βαθμολογεί την χώρα μας κάτω από τη βάση.

Οι 7 στους 10 Έλληνες ενδιαφέρονται από λίγο ως καθόλου για την πολιτική.

Αδιαφορία και απογοήτευση

Οι απαντήσεις των Ελλήνων που συμμετείχαν στην Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα, συγκλίνουν με τα ευρήματα των πρόσφατων δημοσκοπήσεων που θέλουν πρώτο το «κόμμα του κανένα».

Στο ερώτημα «πόσο ενδιαφέρεστε για την πολιτική», σε μια κλίμακα από το 0 (ενδιαφέρομαι πολύ) ως το 4 (δεν ενδιαφέρομαι καθόλου), ο μέσος όρος των απαντήσεων στην Ελλάδα είναι το 3, που σημαίνει «ενδιαφέρομαι ελάχιστα». Αυτό μας τοποθετεί στις χώρες με το χαμηλότερο ενδιαφέρον για την πολιτική, μαζί με την Κύπρο, την Ιταλία και τη Σερβία. Οι μόνοι που μας ξεπερνάνε σε αδιαφορία – πάντα με βάση το μέσο όρο – είναι οι Κροάτες.

Σε ποσοστά, το 35,1% των Ελλήνων δηλώνουν πλήρως αδιάφοροι για την πολιτική, το 32,6 ενδιαφέρονται ελάχιστα, το 25,5% ενδιαφέρεται αρκετά και μόλις το 6,9% ενδιαφέρεται πολύ.

Γερμανοί, Φινλανδοί και Σουηδοί εμφανίζονται στην κορυφή της κατάταξης, με τα ποσοστά όσων ενδιαφέρονται για την πολιτική αρκετά ως πολύ να κινούνται από 59% ως 69%.

Το 72% των Ελλήνων δεν εμπιστεύεται τη Βουλή – το υψηλότερο ποσοστό μετά τους Κροάτες

Κάτω από τη βάση σε Βουλή και πολιτικούς

Η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στη Βουλή είναι η δεύτερη χαμηλότερη στην ΕΕ, μετά την Κροατία. Σε μια κλίμακα από το 0 ως το 10, το 71,9% βαθμολογεί τη Βουλή με κάτω από τη βάση, σε θέματα εμπιστοσύνης. Την υψηλότερη εμπιστοσύνη στους κοινοβουλευτικούς θεσμούς έχουν οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης: Ισλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Ελβετία και Νορβηγία βρίσκονται στην πρώτη πεντάδα.

Επίσης έχουμε την τρίτη χαμηλότερη εμπιστοσύνη στους πολιτικούς, μετά την Κύπρο και την Κροατία, και από τα πιο χαμηλά ποσοστά εμπιστοσύνης στα πολιτικά κόμματα γενικά.

Αρκετά μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από ό,τι στην πολιτική και τους πολιτικούς δείχνουν οι Έλληνες στη δικαιοσύνη, αλλά και πάλι ο μέσος όρος είναι λίγο πάνω από τη βάση (5,4).

Ο μέσος όρος εμπιστοσύνης των Ελλήνων στην αστυνομία σε μια κλίμακα από 0 ως 10 είναι 6, επίδοση θετική μεν, πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρώπης δε (είμαστε 7οι από το τέλος σε 24 χώρες).

Μαζί με τους Κύπριους είμαστε οι πιο δυσαρεστημένοι πολίτες της Ευρώπης

Οι πιο δυσαρεστημένοι της Ευρώπης

Στο ερώτημα «πόσο ικανοποιημένοι είστε με τη ζωή σας γενικά;» σε μια κλίμακα από 0 (εξαιρετικά δυσαρεστημένος) ως το 10 (εξαιρετικά ικανοποιημένος), οι Έλληνες βρίσκονται στη χαμηλότερη θέση μαζί με τους Κύπριους (μέσος όρος 6,4). Πάνω από ένας στους τρεις (35,6%) βαθμολογεί τον εαυτό του από τη βάση και κάτω, ποσοστό που σχετίζεται και με τα υψηλά ποσοστά δυσαρέσκειας και απογοήτευσης από το σύστημα και τους θεσμούς.

Είμαστε επίσης οι πλέον δυσαρεστημένοι με το εθνικό σύστημα υγείας. Η συντριπτική πλειονότητα θεωρούμε ότι η κατάσταση των υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας είναι από πολύ κακή ως μέτρια – ενώ μόλις 13,5% το βαθμολογούν πάνω από τη βάση.

Είμαστε οι πιο δυσαρεστημένοι από την οικονομία, ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, με τη μόνη χώρα που μας ξεπερνάει στην Ευρώπη να είναι η Βρετανία.

Είμαστε οι τέταρτοι πιο δυσαρεστημένοι με την κυβέρνηση (μετά τους Πορτογάλους, τους Κροάτες και τους Βρετανούς), μολονότι το 47% (σε δείγμα 855 ερωτηθέντων) δήλωσε ότι ψήφισε το κυβερνών κόμμα.

Δείτε όλη την έρευνα εδώ