Αρθρογραφία

Εκλογές: Τα σενάρια και οι εκτιμήσεις των δημοσκόπων

07 April, 2023 ΑΡΘΡΑ

Εκλογές: Τα σενάρια και οι εκτιμήσεις των δημοσκόπων

Σε μια κρίσιμη συγκυρία, 40 ημέρες μετά τα Τέμπη, μια ανάσα πριν το «διάλειμμα» του Πάσχα και στην τελική ευθεία για τις κάλπες 2023, ο Κωστής Παναγόπουλος της Alco, ο Γιώργος Αράπογλου της Pulse RC και ο Θωμάς Γεράκης της Marc εξηγούν πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή. Πόσο έπληξε τα μεγάλα κόμματα η τραγωδία των Τεμπών, πού διοχετεύτηκε η οργή για την τραγωδία, ποια κόμματα ενισχύονται, πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο κυβέρνησης αυτοδυναμίας στις δεύτερες κάλπες.

Απαντούν επίσης σε φωνές αμφισβήτησης των μεθοδολογικών εργαλείων των δημοσκοπήσεων. Σημειώνεται ότι οι δημοσκόποι που συνεργάζονται με τους τηλεοπτικούς σταθμούς πανελλαδικής εμβέλειας είχαν χθες Τετάρτη μια ακόμη τηλεδιάσκεψη προετοιμασίας για το ένα και μοναδικό, κοινό exit poll που θα παρουσιάσουν στις 19:00 ακριβώς το βράδυ της 21ης Μαΐου. Εκεί θα αποτυπωθούν οι τάσεις και η εκτίμηση του αποτελέσματος σε ένα ικανοποιητικό δείγμα. Ωστόσο όπως σημειώνει ο κ. Παναγόπουλος «θα περιμένουμε να επιβεβαιωθεί από τις κάλπες γιατί και το exit poll δεν παύει να είναι μια δημοσκόπηση. Χωρίς αναποφάσιστους προφανώς, είναι μια προσομοίωση της εκλογικής διαδικασίας αλλά και αυτό έχει περιθώρια σφάλματος».

Φέτος, λόγω της τεχνολογίας, τα αποτελέσματα αναμένεται να βγουν πολύ νωρίτερα από το ΥΠΕΣ και την Singular – κατά τις 20:00-21:00 το βράδυ - ενώ υπάρχουν εκτιμήσεις ότι και η αγωνία των υποψηφίων θα μειωθεί κατά πολύ καθώς κοντά στα μεσάνυχτα αναμένονται και τα αποτελέσματα της σταυροδοσίας. Όπως λέει ο Θωμάς Γεράκης «θα είναι μια βραδιά με γοητεία, αλλά η αγωνία μικραίνει για όλους».

Ο διευθύνων σύμβουλος της ALCO Κώστας Παναγόπουλος

Στην τελική ευθεία προς τις εκλογές, λίγο πριν το Πάσχα, ποιο είναι το τοπίο δημοσκοπικά;

Έχουμε στοιχεία πολλαπλών καταγραφών, από όλες τις εταιρείες που διερευνούμε τις τάσεις της κοινωνίας, που δείχνουν ότι η τραγωδία στα Τέμπη υπήρξε ένα σημείο τομής και καμπής στην εξέλιξη των τάσεων. Η τραγωδία των Τεμπών φαίνεται να άλλαξε και τον συναισθηματικό μας χάρτη και την αντίληψή μας για την κοινωνία και την πολιτική, αλλά και τις επιλογές μας. Το ζητούμενο συνεπώς είναι εάν και πόσο οι αλλαγές αυτές αποδειχθούν προσωρινές ή εάν σιγά-σιγά, ως κοινωνία, θα τείνουμε να επιστρέψουμε στις προτεραιότητες, τις αντιλήψεις που είχαμε πριν το δυστύχημα. Επιτρέψτε μου να πω ότι αυτό θα συμβεί, διότι η ζωή έχει τις δικές της προτεραιότητες, οι οποίες επιβάλλονται των συναισθημάτων. Αυτό που δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή είναι σε ποιο βαθμό θα υπάρξει αυτή η επιστροφή.

Άρα άλλαξε η ψήφος κάποιων ή κατευθύνθηκε σε αδιευκρίνιστη δεξαμενή;

Τα Τέμπη οδήγησαν σε μία ένταση συναισθημάτων που δεν τα βλέπαμε τους προηγούμενους μήνες ή και χρόνια με κυρίαρχο την οργή, άλλαξε τον τρόπο που προτεραιοποιούσαμε τις επιλογές, οδήγησε σε αυξημένη ένταση τη διάθεση για ψήφο διαμαρτυρίας, απαξίωσαν το κομματικό πλαίσιο σε μεγάλο βαθμό και βεβαίως οδήγησαν σε μεταβολές στην εκλογική επιρροή. Είδαμε πτώση ποσοστών κυρίως της ΝΔ, άνοδο των λεγόμενων μικρότερων ή αντισυστημικών κομμάτων και σε ενίσχυση της αδιευκρίνιστης ψήφου. Οι καταγραφές αυτές είναι σχεδόν βέβαιο – κατά την δική μου εκτίμηση τουλάχιστον – ότι θα επανέλθουν σε μεγάλο βαθμό, βδομάδα την βδομάδα σε προγενέστερο επίπεδο. Ο βαθμός είναι το ζητούμενο.

Όλες οι προηγούμενες δημοσκοπήσεις δημιουργούσαν δεδομένα που επέτρεπαν την εκτίμηση ότι στις δεύτερης εκλογές η αυτοδυναμία της ΝΔ είναι εφικτή. Τίθεται εν αμφιβόλω αυτό ή εξακολουθεί να υπάρχει ως ενδεχόμενο;
Είναι αλήθεια ότι πριν τα Τέμπη είχε επικρατήσει – νωρίς καθώς δεν είχε ακόμη προσδιοριστεί επακριβώς η ημερομηνία των εκλογών – ένα κλίμα πόλωσης το οποίο οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ θα έχουν υψηλά ποσοστά και ο δικομματισμός θα είναι ενισχυμένος. Αυτό το κλίμα ανεκόπη μετά τα Τέμπη. Και όπως είπα και πριν, το κρίσιμο είναι σε ποιο βαθμό θα επανέλθει. Η αυτοδυναμία, σε ενδεχόμενη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, ήταν αρκετά σύνθετη υπόθεση και πριν τα Τέμπη. Είναι ακόμη πιο σύνθετη και πιο δύσκολη μετά τα Τέμπη, επαναλαμβάνω όμως ότι δεν γνωρίζουμε τον βαθμό που θα επανέλθει το πολωτικό κλίμα. Και λέω θα επανέλθει γιατί έχουμε δει κάποιες καταγραφές πρόσφατες, που δείχνουν ότι όντως ξεκίνησε αυτή η επάνοδος. Εκτιμώ όμως ότι μια καθαρότερη εικόνα μετά το Πάσχα. Γιατί το Πάσχα, δεν είναι μόνο ένα χρονικό ορόσημο. Ο χαρακτήρας του λειτουργεί, επιτρέψτε μου να πω, ψυχοθεραπευτικά σε πολλά επίπεδα.

Εάν και εφόσον τελικά το αρμόδιο τμήμα του Αρείου Πάγου απαγορεύσει την κάθοδο στο κόμμα «Έλληνες» του καταδικασμένου Ηλία Κασιδιάρη, που αναμένετε να κατευθυνθούν;
Η ερώτησή σας είναι εξαιρετική, δεν έχω εξίσου καλή απάντηση να σας δώσω. Αυτό που είναι βέβαιο, είναι ότι το συγκεκριμένο κόμμα εμφανίζει σταθερά ανοδικές τάσεις εδώ και πάνω από ένα χρόνο, έχοντας φτάσει – μετά τα Τέμπη – στα υψηλότερα δημοσκοπικά ποσοστά του. Πράγματι είναι πολύ μεγάλο το ερώτημα τι θα πράξουν οι πολίτες αυτοί οι οποίοι φαίνεται να έχουν πολλές επιλογές: Την αποχή, την επιλογή ενός άλλου κόμματος. Μιλούμε για την κατ’ εξοχήν αντισυστημική ψήφο η οποία μπορεί να κατευθυνθεί εξίσου εύκολα σε οποιοδήποτε κόμμα θεωρούν οι πολίτες αυτοί ότι πολεμά το σύστημα.

Από ποια δεξαμενή προέρχονται αυτοί οι πολίτες;

Βασικός πυρήνας είναι πολίτες που στο παρελθόν – και στις εκλογές του 2019 – είχαν επιλέξει Χρυσή Αυγή. Η μετακίνηση από όσους επέλεξαν ΝΔ το 2019 προς αυτό τον χώρο είναι της τάξης του 1%, δεν είναι ιδιαίτερη απώλεια προς τα εκεί.

Ο ΣΥΡΙΖΑ διατείνεται ότι είναι πρώτο κόμμα. Σε τι φάση βρίσκεται μετά τα Τέμπη; Έχει αυξηθεί το ποσοστό του, έχει μειωθεί, είναι στάσιμο;
Εφόσον δεν είχαμε ανατροπή δημοσκοπικών δεδομένων σε βαθμό αντιστροφής της σειράς των κομμάτων αμέσως μετά τα Τέμπη, εκτιμώ ότι πολύ δύσκολα μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο από εδώ και πέρα. Βεβαίως πάντα μπορούν να συμβούν απρόβλεπτα, στην Ελλάδα ο πολιτικός χρόνος είναι πυκνός και 4 ή 5 εβδομάδες μπορεί να αποδειχθούν αιώνας. Με αφορμή την ερώτησή σας να πω και το εξής: Προφανώς είναι και θεμιτό και αντιληπτό τα κόμματα να ισχυρίζονται ό,τι νομίζουν σε σχέση με τις διαθέσεις του εκλογικού σώματος. Θα μου επιτρέψετε όμως να θυμίσω ότι μετά την κοινωνική ανατροπή του 2015 αλλά ακόμη και τότε που ήρθαν τα πάνω-κάτω στην ελληνική κοινωνία, οι δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα, στα τελευταία 25 χρόνια ποτέ δεν έχουν δώσει λάθος εικόνα για το πρώτο κόμμα. Ποτέ.

Πρόβλεψη για το εάν θα είναι εξακομματική ή επτακομματική Βουλή μπορείτε να κάνετε σήμερα;

Όχι, το θεωρώ και τελείως λάθος να το επιχειρήσει κανείς. Αν σε μία δημοσκόπηση με δείγμα 1.000, 1.500 άτομα έχουμε μια καταγραφή για ένα κόμμα της τάξεως του 2,5% ή του 3,5% δεν μπορεί να εκτιμήσει κανείς αν θα είναι στην επόμενη Βουλή, διότι το περιθώριο σφάλματος είναι περίπου 1 μονάδα. Άρα 3% μπορεί να σημαίνει εξίσου 2% ή 4%.

Θα μετρήσετε και ονόματα (και με ποια κριτήρια;) σε πιθανό ερώτημα για τον πρωθυπουργό «άγνωστο Χ» που προτείνει ο Νίκος Ανδρουλάκης;
Δεν έχουμε διαμορφώσει ακόμη το ερωτηματολόγιο της επόμενης δημοσκόπησης για την τηλεόραση του Alpha η οποία θα διενεργηθεί μετά το Πάσχα. Είναι ένα ενδεχόμενο, αλλά θα εξαρτηθεί από το κλίμα των ημερών. Εκτός από τις τάσεις οι μετρήσεις καταγράφουν και την επικαιρότητα. Ως προς τα κριτήρια, εάν και εφόσον επιλέξει κάποιος να θέσει τέτοιο ερώτημα, η προσέγγισή μου είναι απλή: Δεν δίνεις ονόματα. Η απάντηση είναι ανοικτή, ο πολίτης να μπορεί να πει όποιον θέλει – ή και κανέναν.

Το ΠΑΣΟΚ δείχνει να «τσιμπάει» κάτι το τελευταίο διάστημα;

Θα μιλήσω για τις έρευνες της ALCO. Η αλήθεια είναι ότι η πορεία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ τους τελευταίους μήνες ήταν σταθερά καθοδική. Δεν μπορώ να γνωρίζω εάν αυτό θα συνεχιστεί και τις εβδομάδες που έρχονται ή εάν ανακάμψει ή θα σταθεροποιηθεί. Επισημαίνω την πορεία ως τώρα, απομένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί μετά το Πάσχα.

Γιώργος Αράπογλου - Διευθύνων σύμβουλος Pulce RC

Η οργή και η θλίψη των Τεμπών έκανε πολίτες να αλλάξουν την ψήφο τους; Ή απλώς μετατοπίστηκαν προς αποχή-λευκό;
Την όποια ποιοτική επίδραση του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη, την παρακολουθούμε και την μελετάμε... Ποσοτικά, όπως δείχνουν τα αριθμητικά δεδομένα, φαίνεται ότι οι απώλειες του κυβερνώντος κόμματος κατευθύνθηκαν προς τη «Γκρίζα ζώνη», που αυξήθηκε αντίστοιχα. Τα ποσοστά της αντιπολίτευσης δεν έδειξαν να ενισχύονται σημαντικά. Η εικόνα αυτή υποδεικνύει ότι το σοκ και η απογοήτευση οδήγησαν κάποιους ψηφοφόρους σε αποστασιοποίηση που δεν έφθασε -μέχρι σήμερα- στην επιλογή άλλου κόμματος σε σημαντικά ποσοστά. Η πρόσφατη καταγραφή επιστροφής τμήματος των ψηφοφόρων που απομακρύνθηκαν, μάλλον επιβεβαιώνει την αίσθηση αυτή.

Η ΝΔ εμφανίζεται παντού πρώτο κόμμα και στην παράσταση νίκης, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατηρεί τα πρωτεία στην καταλληλότητα για πρωθυπουργός. Μπορεί αυτό το προβάδισμα να αμφισβητηθεί;
Αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί ποτέ κάτι, μοιάζει αρκετά δύσκολο. Αυτή η άποψη ενισχύεται και από τη μεγάλη διαφορά στην «Παράσταση Νίκης» υπέρ της Νέας Δημοκρατίας (που ενισχύθηκε) αλλά και από την αδυναμία της αντιπολίτευσης να καρπωθεί έστω τμήμα των απωλειών του κυβερνώντος κόμματος. Επιπρόσθετα, η συσπείρωση των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας γύρω από το πρόσωπο του πρωθυπουργού (π.χ. στο ερώτημα για την καλύτερη επιλογή για πρωθυπουργό) σήμερα, είναι υψηλότερη από τη συσπείρωση στο κόμμα τους (στην «Πρόθεση Ψήφου»), αφήνοντας μεγαλύτερα περιθώρια.

Η δεξαμενή της «γκρίζας ζώνης» όσο οδεύουμε προς τις εκλογές προς όφελος ποιου αδειάζει;
Αυτή την περίοδο η «Γκρίζα ζώνη» έχει ενισχυθεί με ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας. Όμως, δεν υπάρχει κάποιος απόλυτος κανόνας και η σημερινή «Γκρίζα ζώνη» παρουσιάζει ιδιαιτερότητες όσον αφορά σύσταση, διαθέσεις…

Είναι εφικτή η αυτοδυναμία στις δεύτερες κάλπες;

Η αρχική υποχώρηση των δημοσκοπικών ποσοστών του πρώτου κόμματος έμοιαζε να αποδυναμώνει την πιθανότητά του για επίτευξη αυτοδυναμίας. Η επανάκαμψη όμως μέρους των ψηφοφόρων του, όπως έδειξε και η τελευταία μας έρευνα για το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ, επαναφέρει -σε κάποιο βαθμό- τη συζήτηση και την πιθανότητα. Οι συνθήκες και τα δεδομένα δεν μας επιτρέπουν να την αποκλείσουμε.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ εισπράττουν τη δυσαρέσκεια προς την κυβέρνηση;

Αν και υπάρχουν κάποια ποιοτικά στοιχεία υπέρ των δύο, αν και οι αρχηγοί τους διαθέτουν απήχηση στα ίδια επίπεδα -ή και λίγο υψηλότερα- από αυτά των κομμάτων τους, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚ καταγράφουν κέρδη στην «Πρόθεση Ψήφου».

Οι πολίτες προτιμούν δεύτερες κάλπες ή θέλουν κυβέρνηση πάση θυσία από τις πρώτες εκλογές;
Μόνο ένας στους πέντε (22%) επιθυμεί κυβέρνηση συνεργασίας «πάση θυσία», αν δεν επιτευχθεί αυτοδυναμία μετά από τις ερχόμενες εκλογές (κάτι πολύ δύσκολο με απλή αναλογική), σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας μας δημοσκόπησης. Αντίθετα, τo 33% θα προτιμούσε νέες εκλογές, το συντομότερο δυνατό! Επίσης, το 36% δεν θα είχε αντίρρηση για προσφυγή εκ νέου στις κάλπες, αν υπάρξει πρώτα προσπάθεια για κυβέρνηση συνεργασίας που δεν θα αποδώσει.

Θωμάς Γεράκης -Διευθύνων σύμβουλος Marc

Στην τελική ευθεία προς τις εκλογές, λίγο πριν το Πάσχα, ποιο είναι το τοπίο δημοσκοπικά;
Έχουμε συνεχείς μεταβολές. Αυτό που βλέπουμε ένα μήνα μετά το τραγικό δυστύχημα της τραγωδίας των Τεμπών και με δεδομένη την ημερομηνία των εκλογών, είναι μια επανασυσπείρωση της ΝΔ, δηλαδή φαίνεται να κερδίζει τις μισές από τις απώλειες που είχε, μείωση της γκρίζας ζώνης η οποία είχε αυξηθεί σημαντικά αμέσως μετά τα Τέμπη και μια συνέχεια της τάσης αύξησης των μικρότερων λεγόμενων αντισυστημικών κομμάτων.

Η οργή και η θλίψη των Τεμπών έκανε πολίτες να αλλάξουν την ψήφο τους; Ή απλώς μετατοπίστηκαν προσωρινά σε αποχή-λευκό;
Κυρίως φαίνεται ότι υπήρξε διεύρυνση της γκρίζας ζώνης εις βάρος κατά μείζονα λόγο της συσπείρωσης των ψηφοφόρων, κυρίως της ΝΔ και όχι μετακινήσεις από το ένα κόμμα στο άλλο. Δευτερευόντως είδαμε ενίσχυση των αντισυστημικών κομμάτων.

Από τα μικρότερα κόμματα ποιος φαίνεται να κερδίζει περισσότερο;

Το ΜέΡΑ 25, όπου βλέπουμε μικρή αλλά σταδιακή αύξηση των ποσοστών του, οι Έλληνες για την Πατρίδα -αυτό το ερωτηματικό κατά πόσο θα συμμετέχει στις εκλογές ή όχι και το ΚΚΕ. Επίσης στην τελευταία δημοσκόπησή μας είδαμε για πρώτη φορά πάνω από το 1% την Πλεύση Ελευθερίας.

Το προηγούμενο διάστημα οι μετρήσεις έδειχναν ότι η ΝΔ συγκεντρώνει ισχυρές πιθανότητες σχηματισμού αυτοδυναμίας. Άλλαξε κάτι μετά τα Τέμπη;
Είναι προφανές ότι η ΝΔ μπαίνει στην εκλογική μάχη με ένα σαφές πλεονέκτημα. Όντως έχει ένα προβάδισμα στατιστικά σημαντικό στην πρόθεση ψήφου, την παράσταση νίκης με το μέρος της, ενώ όσον αφορά στην δημοφιλία των πολιτικών αρχηγών έχει ένα προβάδισμα ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Τώρα όσον αφορά στην αυτοδυναμία είναι δύσκολο αλλά ταυτόχρονα είναι και ένα υπαρκτό ενδεχόμενο. Θα εξαρτηθεί βέβαια, μεταξύ των άλλων και από τα ποσοστά που θα καταγράψουν τα δύο κόμματα και κυρίως η ΝΔ στην πρώτη κάλπη.

Από την φθορά της κυβερνητικής τετραετίας της ΝΔ, δείχνουν να εισπράττουν κάτι ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ ή και τα δύο αυτά κόμματα;
Οι μετακινήσεις μεταξύ κομμάτων, είναι μικρές και είναι δύο κατευθύνσεων. Ένα μικρό ποσοστό ψηφοφόρων ΝΔ δηλώνει ότι θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ και ταυτόχρονα ένα επίσης μικρό ποσοστό από τον ΣΥΡΙΖΑ λέει θα ψηφίσει ΝΔ. Δηλαδή το ένα ισοφαρίζει το άλλο. Το μεγαλύτερο κομμάτι που λείπει από την συσπείρωση της ΝΔ είναι στην «γκρίζα ζώνη.

Τι απαντάτε σε όσους αμφισβητούν την μεθοδολογία και την αξιοπιστία του δείγματος των δημοσκοπήσεων, λέγοντας ότι διενεργούνται με τα ίδια εργαλεία του χθες;
Κατ’ αρχάς δεν γίνονται με τα εργαλεία του χθες. Γινόμαστε όλο και πιο σοφοί κι εμείς και η τεχνολογία μας δίνει τα εργαλεία για να μπορέσουμε να βελτιώνουμε τις τεχνικές συλλογής πληροφοριών. Πλέον όλες οι εταιρείες - τουλάχιστον αυτές του ΣΕΔΕΑ - χρησιμοποιούν μεικτές μεθοδολογίες και τα σταθερά και τα κινητά τηλέφωνα αλλά και εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο και υπ’ αυτή την έννοια έχουμε πρόσβαση σε όλα τα κοινά.