Αρθρογραφία

Έχει ήδη ξεκινήσει ο Τρίτος Παγκόσμιος; – Τι εκτιμούν αναλυτές

11 March, 2022 ΑΡΘΡΑ

Έχει ήδη ξεκινήσει ο Τρίτος Παγκόσμιος; – Τι εκτιμούν αναλυτές

Η Δύση και η Ρωσία βρίσκονται ήδη σε πόλεμο σχεδόν σε όλους τους τομείς εκτός από τις πραγματικές μάχες. Πόσο αναπόφευκτη, όμως, είναι η κλιμάκωση σε μια ένοπλη σύγκρουση που θα καθορίσει την εποχή μας;

Σε αυτό, καθώς και σε άλλα ερωτήματα, απαντούν στο βρετανικό δίκτυο ενημέρωσης SkyNews ειδικοί με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.

Έχει ήδη ξεκινήσει ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος;

Κάποιοι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας το πιστεύουν, άλλοι λένε ότι είναι μόνο θέμα χρόνου έως ότου η εισβολή της Ρωσίας πυροδοτήσει τη σπίθα που θα οδηγήσει στην καταστροφική για την ανθρωπότητα παγκόσμια σύγκρουση.

Η πραγματικότητα είναι ότι μία τέτοια καταστροφή μπορεί ακόμη να αποφευχθεί ή τουλάχιστον να καθυστερήσει. Αλλά αυτή τη στιγμή, με τη βία να μαίνεται σε ολόκληρη την Ουκρανία και τις εχθροπραξίες να εντείνονται μεταξύ της Μόσχας και των δυτικών συμμάχων, ο κίνδυνος να ξεκινήσει ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερος.

Και δεδομένης της προόδου στα όπλα -συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών κεφαλών- από το 1945, οι πιθανές συνέπειες για ολόκληρο τον πλανήτη δεν θα μπορούσαν να είναι σοβαρότερες.

Γιατί η Ουκρανία δεν είναι -ίσως- το τέλος

Αξίζει να εξεταστεί πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν τα γεγονότα και γιατί είναι επικίνδυνο να υποθέσουμε ότι η τραγωδία και τα δεινά που εξαπολύθηκαν στην Ουκρανία θα περιοριστούν εντός των συνόρων της.

Πρώτα απ’ όλα -όπως παρατήρησε ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ – ο πόλεμος είναι επικίνδυνος. Είναι επίσης απρόβλεπτος.

Το πιο κρίσιμο είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει γίνει πεδίο μάχης δι’ αντιπροσώπου σε μια πολύ ευρύτερη διαμάχη μεταξύ των δυτικών, φιλελεύθερων δημοκρατιών και των απολυταρχικών καθεστώτων του κόσμου.

Η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία επικεντρώνεται γύρω από την επιθυμία να αντιστρέψει μια επέκταση της συμμαχίας του ΝΑΤΟ ανατολικά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και να επαναφέρει την ισορροπία ασφάλειας και επιρροής στην περιοχή πιο ευνοϊκά για τον ίδιο και τη χώρα του.

Σημαίνει ότι το αποτέλεσμα των πράξεών του θα μπορούσε να διαμορφώσει τη μοίρα ολόκληρης της Ευρώπης. Το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο. Η εισβολή της Ρωσίας είναι καταστροφή για μια ολόκληρη γενιά Ουκρανών, που μάχονται για την επιβίωσή τους ή αναγκάζονται να φύγουν.

Όμως τα ωστικά κύματα της επίθεσης είχαν επίσης βαθιά επίδραση στο διεθνές σύστημα, με τους οικονομικούς, χρηματοοικονομικούς, εμπορικούς, πολιτιστικούς, ταξιδιωτικούς, ειδησεογραφικούς και αθλητικούς δεσμούς μεταξύ Ρωσίας και Δύσης να έχουν διακοπεί. Ο Πρόεδρος πούτιν περιέγραψε το Σάββατο την απόφαση της Δύσης να επιβάλει κυρώσεις χωρίς προηγούμενο κατά του καθεστώτος του ως «παρόμοια με την κήρυξη πολέμου».

Ο Γ’ Παγκόσμιος έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά όχι στο πεδίο της μάχης

Ισχύει. Οι δύο πλευρές βρίσκονται εγκλωβισμένες σε έναν οικονομικό και πολιτικό πόλεμο. Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι απάντησαν μόνο με τον πιο σκληρό δυνατό τρόπο, εκτός από τη στρατιωτική αντιπαράθεση στην επιθετικότητα του Ρώσου ηγέτη στην Ουκρανία.

Το βασικό ερώτημα είναι εάν οι δύο πλευρές έχουν την αυτοσυγκράτηση και/ή την επιθυμία να διατηρήσουν αυτή την ευρύτερη σύγκρουση πριν μετατραπεί σε πλήρη και ανεξέλεγκτη στρατιωτική σύγκρουση.

Είναι μια λεπτή εξίσωση και υπογραμμίζει την ευθραυστότητα και τη γκρίζα γραμμή μεταξύ αυτού που θεωρείται συμβατικά ως ειρήνη και πόλεμος.

Πώς θα μπορούσε να ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Δύσης

Τα πιθανά σημεία ανάφλεξης που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον κόσμο σε ένοπλη σύγκρουση είναι πολλά. Για παράδειγμα, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία για να βοηθήσουν τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να αμυνθούν.

Μια τέτοια κίνηση θα ισοδυναμούσε ουσιαστικά με κήρυξη πολέμου για τη Ρωσία από τη στιγμή που οι δύο πλευρές αρχίσουν να αλληλοσκοτώνονται σε άμεση μάχη. Το ίδιο επιχείρημα έχει χρησιμοποιηθεί από τη Δύση για να απορρίψει τις ολοένα και πιο αγωνιώδεις εκκλήσεις του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και της κυβέρνησής του να επιβάλουν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τον ουρανό της Ουκρανίας.

Το ΝΑΤΟ είπε ότι μια τέτοια κίνηση – η οποία αναμφίβολα θα μείωνε την ικανότητα της Ρωσίας να εξαπολύει αεροπορικές επιδρομές εναντίον πόλεων και πόλεων, σώζοντας ζωές αμάχων – θα περιλάμβανε δυτικά πολεμικά αεροσκάφη να πολεμήσουν με ρωσικά αεροσκάφη, μια κίνηση που θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει έναν ευρύτερο πόλεμο.

Αντίθετα, μεμονωμένοι σύμμαχοι, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, ακόμη και -από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας- η προηγουμένως ειρηνική Γερμανία, προσπαθούν να εντοπίσουν μια μέση λύση μεταξύ της άμεσης επέμβασης και της αδράνειας.

Αυτό περιλαμβάνει την αποστολή όπλων και πυρομαχικών για την ενίσχυση της ικανότητας της Ουκρανίας να αμυνθεί. «Κάθε φλεγόμενο τανκ είναι αυτό που μας κρατά να συνεχίσουμε», είπε ένας δυτικός αξιωματούχος.

Οι συνεισφορές περιλαμβάνουν πυραύλους εδάφους-αέρος και θα περιλάβουν και πολεμικά αεροσκάφη. Το τελικό αποτέλεσμα δε θα είναι τόσο αποτελεσματικό όσο εάν το ΝΑΤΟ προστάτευε άμεσα τον εναέριο χώρο της Ουκρανίας, αλλά σαφώς βοηθά την Ουκρανία να κάνει το ίδιο πράγμα. Η Ρωσία θα εκτιμήσει τη διάκριση, ελπίζει η Δύση. Αλλά και αυτό είναι θέμα επιλογής και μαζί με αυτό έρχεται και ο κίνδυνος.

Τι θα συμβεί αν η Μόσχα αποφασίσει να δει την κατάρριψη ενός από τα αεροσκάφη της από έναν πύραυλο που δώρισε η Αμερική στους Ουκρανούς σαν να το έχουν καταρρίψει απευθείας οι ΗΠΑ; Το αποτέλεσμα – ο ολοκληρωτικός πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Δύσης – θα ήταν το ίδιο.

Αλλά η εναλλακτική λύση για τους δυτικούς συμμάχους να μην κάνουν τίποτα για να υποστηρίξουν στρατιωτικά την Ουκρανία απλώς θα καθιστούσε αναπόφευκτη την ήττα της Ουκρανίας, επιτρέποντας στη Ρωσία να κερδίσει το έπαθλο να «κλειδώσει» τη γείτονά της απέναντι στην Ανατολή και όχι στη Δύση. Αυτό θα ήταν ένα καταστροφικό πλήγμα για την Ουκρανία.

Η ρωσική νίκη θα μπορούσε να προκαλέσει «ντόμινο»

Θα είχε, επίσης, βαθύ αντίκτυπο στην ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη και θα μπορούσε τελικά να τροφοδοτήσει την όρεξη άλλων αυταρχικών καθεστώτων -κυρίως της Κίνας- να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική βία για να επιβάλουν τη θέλησή τους σε άλλα έθνη.

Αυτή είναι μια ανατριχιαστική αλλά πολύ πραγματική προοπτική. Ένας άλλος παράγοντας που θα μπορούσε να κάνει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να μετατραπεί σε έναν ευρύτερο πόλεμο είναι τυχαία.

Όσο περισσότερο συνεχίζεται η σύγκρουση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ένας αδέσποτος ρωσικός πύραυλος ή ρουκέτα να χτυπήσει μια από τις χώρες του ΝΑΤΟ που συνορεύουν με την Ουκρανία ή να καταληφθεί ένα συμμαχικό πολεμικό πλοίο ή αεροσκάφος που λειτουργεί κοντά.

Οι σύμμαχοι ενίσχυσαν την άμυνά τους κατά μήκος της ανατολικής πλευράς τους ως απάντηση στις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει πολύ περισσότερο στρατιωτικό υλικό και προσωπικό στην περιοχή, αυξάνοντας τον κίνδυνο λάθους.

Υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών για την αποκλιμάκωση των στρατιωτικών κινήσεων και για την εκτόνωση της κρίσης σε περίπτωση που συμβεί κάτι ακούσιο. Αλλά αυτό δεν είναι εγγυημένο.

Τέλος, υπάρχει η πιθανότητα λανθασμένου υπολογισμού από τη Ρωσία που θα πυροδοτήσει μια αλυσίδα γεγονότων και θα προκαλέσει παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό μπορεί κάλλιστα να έχει ήδη συμβεί με την απόφαση του Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία.

Τι γίνεται, όμως, αν η Μόσχα αποφασίσει να προχωρήσει παραπέρα, όπως να στοχεύσει τη Μολδαβία ή να δοκιμάσει άμεσα την ενότητα του ΝΑΤΟ επιτιθέμενη απευθείας σε ένα μέλος της συμμαχίας; Η ικανότητα του κόσμου να απορροφά τέτοιους κραδασμούς χωρίς διακοπή της ασφάλειας είναι πεπερασμένη και ήδη δοκιμάζεται oριακά.