Τοπικά νέα

Δημόσιο: Τα νέα εφάπαξ για 402.846 υπαλλήλους – Στο… φως η “μυστική” αναλογιστική μελέτη

03 March, 2024 OIKONOMIAΑΡΘΡΑ

Το πρώτο μεγάλο κύμα εξόδου από το Δημόσιο αλλά και από το σύνολο των ταμείων που προέρχεται από συνταξιοδοτήσεις παλαιών ασφαλισμένων, φαίνεται να ολοκληρώνεται έως το τέλος της τρέχουσας 10ετίας. Στη λήξη του πρώτου κύματος θα έρθει το δεύτερο προκαλώντας νέα πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα.

Μελέτη

Η επερχόμενη μεγάλη έξοδος από τον στενό δημόσιο τομέα έχει ήδη καταγραφεί σε αναλογιστική μελέτη που είχε γίνει το φθινόπωρο του 2022 εν όψει της κατάργησης της πρόσθετης εισφοράς 1% για τον κλάδο εφάπαξ που πλήρωναν 402.846 δημόσιοι υπάλληλοι μετά το 2011. Το βασικό συμπέρασμα αυτής της μελέτης -που φέρνει στη δημοσιότητα ο «Ε.Τ.» της Κυριακής- είναι ότι αν διατηρούνταν τελικά η εισφορά και μετατρεπόταν σε ανταποδοτική, δηλαδή να συνυπολογίζεται στο τελικό ποσό του εφάπαξ, τότε θα προέκυπτε μια αύξηση της τάξης του 25% στο εφάπαξ στα επόμενα χρόνια.

Με την κατάργηση όμως της εισφοράς η εικόνα αλλάζει καθώς σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, προκύπτουν ελλείμματα στο εφάπαξ. Το ποσό δεν μειώνεται αλλά θα εξαρτάται από τις εισφορές και τα έτη ασφάλισης. Όσο για το έλλειμμα αυτό θα καλυφθεί από την περιουσία του φορέα, που από τα 3,3 δισ. ευρώ θα υποχωρήσει στα 2 δισ. ευρώ σε μια 15ετία ελλειμμάτων στο εφάπαξ.

Το έλλειμμα προέρχεται από τον συνδυασμό δυο παραγόντων:

Της μείωσης των εσόδων για το εφάπαξ εξαιτίας της κατάργησης της πρόσθετης μη ανταποδοτικής εισφοράς.
Της διπλάσιας ροής εξόδου των δημόσιων υπαλλήλων προς τη συνταξιοδότηση, η οποία στους πίνακες της μελέτης ξεκινά από το 2030 και διαρκεί έως και το 2045!

Από τους δυο παράγοντες τη μεγαλύτερη «ζημιά» στο εφάπαξ φαίνεται να προκαλεί η μεγάλη ροή συνταξιοδοτήσεων που θα εκδηλωθεί με το κύμα εξόδου των 55άρηδων οι οποίοι ανάλογα με την ηλικία που προσλήφθηκαν θα αρχίσουν να συνταξιοδοτούνται από το 2028 και κυρίως από το 2030 και μετά.

Η μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής παραγγέλθηκε από το υπουργείο Εργασίας τον Σεπτέμβριο του 2022 για να εξεταστεί τι θα συμβεί στο εφάπαξ (παροχές, έσοδα, αποτέλεσμα και εξέλιξη περιουσίας) αν καταργηθεί η πρόσθετη εισφορά και αν μείνει και μετατραπεί σε ανταποδοτική ώστε να συνυπολογίζεται και να αυξάνει το τελικό ποσό εφάπαξ.

Στα δυο σενάρια (κατάργηση ή διατήρηση της εισφοράς 1%) το κλειδί είναι στη ροή εξόδου των δημοσίων υπαλλήλων καθώς αυτό που καταγράφει η μελέτη είναι ο διπλασιασμός των συνταξιοδοτήσεων στα επόμενα έτη ανεξαρτήτως από το αν έμενε ή όχι η εισφορά 1%.
Σύμφωνα με τον σχετικό πίνακα, από τους 9.291 συνταξιούχους με εφάπαξ το 2024, η μελέτη εκτιμά ότι οι δικαιούχοι εφάπαξ λόγω συνταξιοδότησης θα αυξηθούν στους 14.681 έως το 2030 και στους 17.809 έως το 2035, για να υποχωρήσουν οριακά στους 16.018 το 2040 και πιο κάτω, στους 12.443 το 2045. Επιστροφή στα σημερνά επίπεδα συνταξιοδοτήσεων προβλέπεται κατά τους συντάκτες της μελέτης, το 2050, με περίπου 9.000 δικαιούχους εφάπαξ.

Στη 15ετία 2030-2045 η έξοδος από το Δημόσιο θα είναι μαζική και ενδεχομένως να επεκταθεί και στον ιδιωτικό τομέα καθώς από το 2030 αρχίζουν να ωριμάζουν οι ηλικίες συνταξιοδότησης των σημερινών ασφαλισμένων μεταξύ 52 και 55 ετών.

Στα έτη της μεγάλης πίεσης και του κύματος φυγής από το Δημόσιο, τα σενάρια της μελέτης δείχνουν ότι ο τομέας εφάπαξ του Δημοσίου, από πλεονασματικός που είναι σήμερα, θα καταλήξει να είναι ελλειμματικός και μάλιστα για μία συνεχόμενη 15ετία, από το 2030 έως και το 2045.

Η διαφορά με το αν έμενε η πρόσθετη εισφορά 1% που καταργήθηκε από το 2023, είναι ότι με την υφιστάμενη κατάσταση, δηλαδή με την κατάργηση της εισφοράς, τα ελλείμματα εμφανίζονται το 2030 και υποχωρούν μετά το 2045!

Σύμφωνα με τον σχετικό πίνακα (υφιστάμενη κατάσταση) το έλλειμμα στο εφάπαξ του Δημοσίου ξεκινά με 25 εκατ. ευρώ το 2030, μεγαλώνει στα 172 εκατ. ευρώ το 2035, ξεπερνά τα 202 εκατ. το 2040 ενώ το 2045 ο τομέας παραμένει ελλειμματικός κατά 92 εκατ. ευρώ και έως το 2050 ξαναγίνεται πλεονασματικός κατά 165 εκατ. ευρώ.

Η περιουσία θα κλείσει την τρύπα του ελλείμματος

Για να μη μειωθεί το εφάπαξ εξαιτίας των ελλειμμάτων (που ήταν η συνταγή των μνημονίων), στη μελέτη καταγράφεται η αναπλήρωσή του από την περιουσία του τομέα πρόνοιας του ΕΦΚΑ. Η περιουσία του τομέα εφάπαξ αποτελείται κατά βάση από ρευστά διαθέσιμα, δηλαδή από εισφορές δημόσιων υπαλλήλων. Η περιουσία σήμερα ανέρχεται στα 3,3 δισ. ευρώ και την πρώτη χρονιά του ελλείμματος (2030) θα έχει διαμορφωθεί στα 3,6 δισ. ευρώ. Από το 2030 και μετά αρχίζει η μείωση της περιουσίας καθώς θα καλύπτει το έλλειμμα στο εφάπαξ που θα πυροδοτήσει η αθρόα έξοδος των δημόσιων υπαλλήλων προς τη σύνταξη.

Έτσι, σύμφωνα με τον πίνακα της μελέτης, η περιουσία του τομέα πρόνοιας του ΕΦΚΑ εμφανίζεται να υποχωρεί από 3,6 δισ. ευρώ το 2030 στα 3,3 δισ. ευρώ το 2035, στα 2,5 δισ. ευρώ το 2040 και στα 2 δισ. ευρώ το 2045 για να αρχίσει να ανακάμπτει από το 2050, φτάνοντας τότε στα 2,17 δισ. ευρώ, δηλαδή θα είναι πιο κάτω από σήμερα. Η περιουσία αυξάνεται μετά το 2050 και έως το 2055 προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 4,8 δισ. ευρώ καθώς θα έχουν μηδενιστεί ελλείμματα επειδή θα έχει υποχωρήσει το κύμα συνταξιοδοτήσεων από το Δημόσιο, μέχρι να έρθει το επόμενο.

Το εφάπαξ του Δημοσίου θα ήταν πάλι ελλειμματικό, αν και για μικρότερο χρονικό διάστημα, ακόμη και αν διατηρούνταν η πρόσθεση εισφορά 1% ως συμπληρωματική παροχή στο εφάπαξ (μετατροπή σε ανταποδοτική εισφορά).

Με τη διατήρηση της εισφοράς το έλλειμμα θα εμφανιζόταν το 2035 με υψηλό ποσό της τάξης των 102 εκατ. ευρώ που θα μεγάλωνε περισσότερο στα 132 εκατ. ευρώ το 2040, ενώ θα μηδενιζόταν το 2045. Στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας θα θυσιάζονταν περίπου 500 εκατ. ευρώ από την περιουσία για την κάλυψη των ελλειμμάτων στο εφάπαξ.

Θα είχαν αύξηση έως 25% στο εφάπαξ παρά τα ελλείμματα!

Αν έμενε η εισφορά 1% και συνυπολογιζόταν ως συμπληρωματική παροχή, τότε, παρά τα ελλείμματα που θα καλύπτονταν από την περιουσία, θα προέκυπταν αυξήσεις έως και 25% στο εφάπαξ για τους μελλοντικούς συνταξιούχους του Δημοσίου.

Σύμφωνα με τον σχετικό πίνακα της μελέτης τα οφέλη αυξάνονται σταδιακά. Για παράδειγμα:

Το μέσο εφάπαξ για το 2024 με 31,4 έτη ασφάλισης στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίου εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 29.544 ευρώ, ενώ αν συνυπολογιζόταν για ένα έτος και η εισφορά 1% που καταργήθηκε από το 2023, το εφάπαξ θα ήταν 29.772 ευρώ.
Το μέσο εφάπαξ το 2025 με 29,9 έτη ασφάλισης στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίου εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 28.966 ευρώ, ενώ αν συνυπολογιζόταν για δυο έτη και η εισφορά 1% που καταργήθηκε από το 2023, το εφάπαξ θα ήταν 29.530 ευρώ.
Το μέσο εφάπαξ στο Δημόσιο το 2030 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 34.263 ευρώ, ενώ αν συνυπολογιζόταν για 7 έτη και η εισφορά 1% που καταργήθηκε από το 2023, το εφάπαξ θα ήταν 36.720 ευρώ (αύξηση 7%).
Έως το 2050 το μέσο εφάπαξ στο Δημόσιο χωρίς την εισφορά θα φτάσει στα 81.849 ευρώ, ενώ αν συνυπολογιζόταν και η εισφορά 1% που καταργήθηκε, το εφάπαξ θα έφτανε μια ανάσα από τα 100.000 ευρώ, με αύξηση άνω του 20%, ενώ στα επόμενα έτη η αύξηση θα ξεπερνούσε το 25%.