Αρθρογραφία

Δημογραφικό: Πότε θα γεννηθεί ο τελευταίος Ελληνας – Οι δραματικές προβλέψεις

27 June, 2025 ΑΡΘΡΑ

Δημογραφικό: Πότε θα γεννηθεί ο τελευταίος Ελληνας – Οι δραματικές προβλέψεις

Το δημογραφικό εξελίσσεται ως η σοβαρότερη κρίση της σύγχρονης ιστορίας μας - Η χώρα θα χάσει τη δυνατότητα φυσικής αναπαραγωγής και θα εισέλθει σε φάση μη αντιστρέψιμης παρακμής σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου

Εντός των επόμενων 110 ετών θα γεννηθεί ο τελευταίος Ελληνας, δηλαδή με άλλα λόγια η χώρα θα χάσει τη δυνατότητα φυσικής αναπαραγωγής και το σύστημα θα εισέλθει σε φάση μη αντιστρέψιμης παρακμής.

Στη δραματική αυτή διαπίστωση, γύρω από τη σοβαρότερη κρίση της σύγχρονης ιστορίας της χώρας μας – του δημογραφικού προβλήματος –, καταλήγει μελέτη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία διεξήχθη υπό την επιστημονική εποπτεία του καθηγητή κ. Π. Ε. Τζαβάρα.

Οι διαπιστώσεις της μελέτης τελούν υπό την αίρεση ότι δεν θα ληφθεί κανένα μέτρο ανάσχεσης του προβλήματος ή ότι τα μέτρα που θα ληφθούν θα κριθούν αναποτελεσματικά.

Η προβολή

Σύμφωνα με τα πληθυσμιακά μοντέλα φθίνοντος ρυθμού (exponential decay), ο συνολικός πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί κάτω από τα έξι εκατομμύρια άτομα έως το 2100, κάτω από τρία εκατομμύρια το 2150 και πιθανώς κάτω από 1,5 εκατομμύρια το 2200, με βάση την προβολή της Eurostat.

Οπως δείχνει η εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων γεννητικότητας, οι ετήσιες γεννήσεις στην Ελλάδα θα μειωθούν σε περίπου 22.000 το 2100, σε 1.000 το 2135 και θα αγγίξουν μηδενικά επίπεδα πριν το 2150, αν δεν υπάρξει μεταστροφή. Σύμφωνα με τη μελέτη η τελευταία γενιά Ελλήνων, δηλαδή η τελευταία γενιά που θα γεννηθεί προτού η χώρα χάσει τη δυνατότητα φυσικής αναπαραγωγής, θα γεννηθεί γύρω στο 2110-2120 (αν υπολογίσει κανείς τη διάρκεια των γενεών στα περίπου 30 χρόνια πριν το τέλος).

Από τη χρονολογία αυτή και πέρα, το σύστημα θα έχει εισέλθει σε φάση μη αντιστρέψιμης παρακμής. Με βάση αυτό, η τελευταία φυσική γέννηση προβλέπεται μεταξύ 2135 και 2148.

Τα στοιχεία

Το δημογραφικό πρόβλημα συνίσταται στην εκτεταμένη χαμηλή γονιμότητα, την ταχεία πληθυσμιακή γήρανση, τις σημαντικές εσωτερικές και εξωτερικές μεταναστευτικές ροές, καθώς και στην απουσία διαχρονικών και αποτελεσματικών δημογραφικών πολιτικών. Η μελέτη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου επιχειρεί να προσδιορίσει το χρονικό σημείο κατά το οποίο, υπό ρεαλιστικά ή απαισιόδοξα σενάρια, θα μπορούσε να σημειωθεί η τελευταία φυσική γέννηση έλληνα υπηκόου.

Η ανάλυση βασίζεται σε επίσημα δημογραφικά δεδομένα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), τη Eurostat, καθώς και σε ευρήματα από διεθνείς επιστημονικές δημοσιεύσεις, εφαρμόζοντας παράλληλα προηγμένα εκθετικά μοντέλα πρόβλεψης.

Η πραγματικότητα

Η ελληνική κοινωνία γερνά με ραγδαίους ρυθμούς, και αυτή η διαπίστωση αποτελεί μια σκληρή δημογραφική πραγματικότητα. Η επίμονη υπογεννητικότητα, οι μαζικές μεταναστευτικές εκροές (ιδιαίτερα του νεανικού και επιστημονικού δυναμικού), η εργασιακή επισφάλεια που αποτρέπει τη δημιουργία οικογένειας, και η χρόνια απουσία ουσιαστικής και ολιστικής στήριξης της οικογένειας, οδηγούν αμετάκλητα σε μια μαθηματικά προβλέψιμη – αλλά κοινωνικά αδιανόητη και ανησυχητική – πραγματικότητα: την πληθυσμιακή εξάντληση της χώρας.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος: ο συνολικός δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα έχει πέσει μόλις στο 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το απαραίτητο επίπεδο αναπλήρωσης του 2,1.

Ο αριθμός των γεννήσεων έχει μειωθεί δραματικά, πέφτοντας κάτω από 85.000 το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

Το φυσικό ισοζύγιο, δηλαδή η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων, είναι αρνητικό από το 2011, πράγμα που σημαίνει ότι ο πληθυσμός μειώνεται φυσικά κάθε χρόνο. Παράλληλα, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών έχει ξεπεράσει πλέον το 23% του συνολικού πληθυσμού, ενδεικτικό της ραγδαίας γήρανσης.

Οι συνέπειες

Αυτή η δημογραφική κατάρρευση δεν αφορά μόνο στατιστικά μεγέθη. Αντιθέτως, πρόκειται για την απόλυτη διάλυση του κοινωνικού ιστού: εκατοντάδες σχολεία έχουν κλείσει σε ημιαστικές και αγροτικές περιοχές, το σύστημα υγείας πιέζεται για να εξυπηρετήσει έναν συνεχώς γηράσκοντα πληθυσμό και η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους πέφτει συνεχώς.

Οι συνέπειες αγγίζουν το ασφαλιστικό σύστημα (το οποίο καταρρέει κάτω από την αναλογία ενός εργαζόμενου για κάθε 1,5 συνταξιούχους), την αγορά κατοικίας, την εθνική άμυνα και τη γεωπολιτική σταθερότητα σε περιοχές με οριακή πληθυσμιακή παρουσία.

Η μελέτη αφήνει μια αχτίδα αισιοδοξίας για την αντιμετώπιση του προβλήματος εφόσον ακολουθηθούν συγκεκριμένες πολιτικές παρεμβάσεις. Τον δρόμο αυτό υποδεικνύει η Ευρώπη, η οποία έχει δείξει ότι η δημογραφική ανάσχεση είναι εφικτή.

Η Γαλλία διατηρεί δείκτη γονιμότητας κοντά στο 1,9 με επιδόματα τέκνων, κρατικούς παιδικούς σταθμούς και ισχυρή γονική άδεια. Η Σουηδία εφαρμόζει ευέλικτες εργασιακές πολιτικές και επενδύει στην ισότητα.

Αντιθέτως, η Ελλάδα, πάσχει σε θέματα στρατηγικής συνέπειας. Οι πολιτικές της είναι αποσπασματικές, βραχύβιες και αλλάζουν με κάθε κυβέρνηση. Συνεπώς εφεξής το δίλημμα είναι κατά πόσο η κοινωνία και η πολιτεία θα επιλέξουν να δράσουν έγκαιρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος ή θα παραμείνουν αδρανείς απέναντι σε ένα ζήτημα που (ακόμη) είναι αναστρέψιμο.