Chat Control: Tο νομοσχέδιο για την παιδική προστασία στο διαδίκτυο που διχάζει την Ευρώπη
Τι είναι το chat control και γιατί διχάζει την Ευρώπη; Mπορεί τα ελληνικά ΜΜΕ να μην του έδωσαν μεγάλη σημασία, όμως όσοι χρησιμοποιούν πλατφόρμες ανταλλαγής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων (telegram, signal, whatsapp) , σιγουρα θα έχουν δει τις σχετικές καταγγελίες για το επικείμενο «τέλος του ελεύθερου ίντερνετ», αν ψηφιστεί η σχετική ευρωπαϊκή νoμοθετική πρόταση. Επισήμως ονομάζεται «Σχέδιο Κανονισμού για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών» (Child Sexual Abuse Regulation – CSAR). Aνεπισήμως όμως είναι γνωστό ως σχέδιο «chat control». Το chat control προτείνει τη σάρωση όλων των ιδιωτικών συνομιλιών στο διαδίκτυο από εργαλεία ψηφιακού ελέγχου, για τον εντοπισμό πιθανού υλικού παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης (Child Sexual Abuse Material – CSAM). Ο στόχος είναι η προστασία των παιδιών από τους επίδοξους «οnline groomers», εκείνους που καραδοκούν στα σοκάκια του διαδικτύου προς άγραν ανηλίκων.
Παιδική προστασία ή Μεγάλος Αδελφός;
Οι επικριτές του νομοσχεδίου υποστηρίζουν ότι με πρόσχημα την παιδική προστασία, εγείρονται σοβαροί κίνδυνοι παραβίασης της ιδιωτικότητας, της ασφάλειας και του απορρήτου των επικοινωνιών, ενώ θέτουν ζήτημα ασυμβατότητας με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.
H πρόταση νόμου έχει κατατεθεί από το 2022, όμως έκτοτε έχει περάσει από τα χίλια κύματα, αφού οι χώρες της ΕΕ δεν καταλήγουν σε μια κοινή συμφωνία. Η τελευταία προσπάθεια για να περάσει μια νέα αναθεωρημένη πρόταση ναυάγησε, μετά από βέτο της Γερμανίας. Η πρόταση επρόκειτο να ψηφιστεί τον Οκτώβριο από τους υπουργούς δικαιοσύνης της ΕΕ. Όμως η Δανία που προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ, δεν πρόκειται να θέσει καν το θέμα προς συζήτηση, αφού εκτός από τη Γερμανία, έχουν εκφράσει σοβαρές ενστάσεις και άλλες εννέα χώρες.
Καμπάνιες διαμαρτυρίας
Εδώ και μήνες, ομάδες πίεσης (lobbying), πρωτοβουλίες για τα ατομικά δικαιώματα, αλλά και οι ίδιες οι ψηφιακές πλατφόρμες – όπως το Χ και το Signal, ηγούνται εκστρατειών ενάντια στoν κανονισμό αντί-CSAM ή chat control όπως τον αποκαλούν. Υπολογιζεται ότι τα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία ευρωβουλευτών και άλλων αξιωματούχων «πλημμύρισαν» από εκατομμύρια επιστολές διαμαρτυρίας, που στάλθηκαν μαζικά από ευρωπαίους πολίτες, με τη βοήθεια της ιστοσελίδας «Fight Chat Control».
Εμπειρογνώμονες σε θέματα κυβερνοασφάλειας, νομικοί επιστήμονες και στελέχη από τον χώρο της τεχνολογίας, υποστηρίζουν ότι τα προτεινόμενα μέτρα της ΕΕ θα μπορούσαν να θέσουν εκτός νόμου την τεχνολογία κρυπτογράφησης και να ανοίξουν τον δρόμο για μαζική παρακολούθηση.
Η πλέον ανησυχητική είναι η προειδοποίηση της οργάνωσης για τα Ευρωπαϊκά Ψηψιακά Δικαιώματα (European Digital Rights (EDRI), η οποία δήλωσε ότι η εφαρμογή του Chat Control θα σήμαινε «την εγκατάσταση εξατομικευμένου λογισμικού υποκλοπής σε εκατομμύρια συσκευές».
Τι υποστηρίζει η Europol
Η τεχνολογία κρυπτογράφησης, που κάποτε θεωρούσαμε «προνόμιο» των κατασκόπων του ψυχρού πολέμου, είναι η βασική τεχνολογία προστασίας των επικοινωνιών στο διαδίκτυο. Υποστηρίζει τα πάντα, από τις ψηφιακές τραπεζικές συναλλαγές έως τις μεταφορές ευαίσθητων δεδομένων.
Τα τελευταία χρόνια, οι διαδικτυακές πλατφόρμες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων προχώρησαν στη χρήση κρυπτογράφησης από άκρο σε άκρο (end to end encryption) ως προεπιλεγμένη ρύθμιση ασφαλείας για τις εφαρμογές τους — συμπεριλαμβανομένων των iMessage της Apple, Messenger της Meta, WhatsApp, Signal και πολλών άλλων. Η κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο σημαίνει ότι το περιεχόμενο των μηνυμάτων είναι προσβάσιμο μόνο στον αποστολέα και στον παραλήπτη.
Η εξέλιξη αυτή έχει απογοητεύσει τις αρχές επιβολής του νόμου. «Χωρίς νόμιμη πρόσβαση σε κρυπτογραφημένες επικοινωνίες, οι αρχές επιβολής του νόμου καταπολεμούν το έγκλημα με δεμένα μάτια», είχε δηλώσει ο εκπρόσωπος της Europol, στο Politico, τον περασμένο Απρίλιο, εν όψει τη συζήτησης για το CSAM.
Η ΕΕ πίστευε ότι μπορούσε να το διορθώσει
Στο Συμβούλιο της ΕΕ, οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει επανειλημμένα να βρουν κοινό έδαφος μεταξύ της κρυπτογράφησης και της καταπολέμησης του περιεχομένου CSAM.
Όταν η Δανία ανέλαβε την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τον Ιούλιο, πρότεινε μια νέα έκδοση της νομοθεσίας.
Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με μια έκδοση της νομοθεσίας προτού ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Κοινοβούλιο συμφώνησε σε μια πιο φιλική προς την ιδιωτική ζωή έκδοση του νομοσχεδίου το 2023.
Τι ακριβώς θα κάνει ο νόμος CSAM;
Μια πρώτη αμφιλεγόμενη διάταξη αφορά την υποχρεωτική σάρωση. Αυτό σημαίνει ότι η αστυνομία θα μπορεί να υποχρεώσει τις υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων να σαρώσουν για εικόνες CSAM, αντί να τους επιτρέπει να το κάνουν μόνο εθελοντικά.
Το προτεινόμενο σχέδιο της Δανίας επανέφερε την υποχρέωση υποχρεωτικής σάρωσης. Η διαδικασία αυτή θα πραγματοποιείται μέσω των λεγόμενων εντολών ανίχνευσης, οι οποίες θα εκδίδονται από δικαστή ή ανεξάρτητη αρχή.
Ένα δεύτερο ερώτημα είναι εάν οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων θα πρέπει επίσης να ανιχνεύουν την «προετοιμασία». Τη διαδικασία κατά την οποία οι δράστες προσεγγίζουν παιδιά μέσω διαδικτυακών συνομιλιών για να μοιραστούν φωτογραφίες ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο. Η αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα επέτρεπε τη σάρωση κειμένου ή ήχου ως προσπάθεια εντοπισμού περιπτώσεων «προετοιμασίας», αλλά η έκδοση της Δανίας εξαιρεί το κείμενο και τον ήχο από το πεδίο εφαρμογής.
Ποιοι είναι υπέρ, ποιοι είναι κατά;
Οι χώρες της ΕΕ χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Η μία πλευρά υποστηρίζει γενικά τα μέτρα του νομοσχεδίου ως τρόπο για να σταματήσουν οι δράστες να μοιράζονται παράνομο περιεχόμενο με παιδιά, ενώ η άλλη πλευρά λέει ότι θα δημιουργούσε ένα κράτος παρακολούθησης και θα ήταν αναποτελεσματικό.
Αυτοί που προτιμούν αυστηρότερα μέτρα είναι η Δανία και η Σουηδία, όπου η χρήση των κοινωνικών μέσων από τα παιδιά είναι ένα καυτό θέμα, Τη πρόταση της Δανίας φαίνεται να υποστηρίζουν επίσης η Ισπανία και η Γαλλία.
Η Γερμανία είναι παραδοσιακά η πιο δυνατή φωνή στο αντίθετο στρατόπεδο. Άλλοι σημαντικοί αντίπαλοι του chat control είναι η Πολωνία, η οποία κατά τη διάρκεια της προεδρίας της στο Συμβούλιο της ΕΕ πίεσε να διατηρηθεί η σάρωση ως εθελοντικό μέτρο και όχι για υπηρεσίες με κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο. Ενάντια στο chat control έχει τοποθετηθεί και η Ολλανδία, ενώ αντιρρήσεις έχουν εκφράσει επίσης η Αυστρία και η Φινλανδία
Σε πρόσφατη δήλωσή της η γερμανίδα υπουργός Δικαιοσύνης και Προστασίας των Καταναλωτών Stefanie Hubig δήλωσε ότι ο έλεγχος των συνομιλιών «πρέπει να αποτελεί ταμπού σε ένα κράτος που διέπεται από το κράτος δικαίου».
«Η ιδιωτική επικοινωνία δεν πρέπει ποτέ να υπόκειται σε γενική υποψία», είπε, προσθέτοντας ότι «το κράτος δεν πρέπει επίσης να υποχρεώνει τους αποστολείς μηνυμάτων να σαρώνουν μαζικά τα μηνύματα για ύποπτο περιεχόμενο πριν τα στείλουν».
Τι ισχύει τώρα
Ελλείψει συμφωνίας, ισχύουν προσωρινές διατάξεις που απορρέουν από την υφιστάμενη οδηγία για την ηλεκτρονική ιδιωτικότητα (ΕU Privacy Rules). Οι διατάξεις επιτρέπουν στους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικής ανταλλαγής μηνυμάτων να χρησιμοποιούν εθελοντικά συγκεκριμένες τεχνολογίες για τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου υλικού. Οι νομοθέτες και οι κυβερνήσεις της ΕΕ συμφώνησαν πέρυσι να παρατείνουν τη διάρκειά τους έως τις 3 Απριλίου 2026.
Ακόμη και αν επιτευχθεί συμφωνία, το θέμα θα πρέπει να υποβληθεί σε διαθεσμικές διαπραγματεύσεις: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία προτού η ρύθμιση καταστεί νόμος. Αυτό ενδέχεται να καθυστερήσει περαιτέρω τη διαδικασία.
Δείτε επίσης
- Συμφωνία Πλέυρη-Αρναουτάκη για δύο μόνιμες δομές στην Κρήτη και μόνιμη γραμμή μεταφοράς μεταναστών
- Μεγάλη αγορά για την άμυνα της ετοιμάζει η Ελλάδα: Drones – φρουροί σε όλο Αιγαίο
- Μακαρονοτυρόπιτα χωρίς φύλλο
- Δημοσκόπηση: Προβάδισμα για τη Ν.Δ-Τι λένε οι πολίτες για τα θέματα της επικαιρότητας
- Νέα ώθηση στην πρωτοβουλία για την επανασύσταση του Δήμου Τυμπακίου
