Αρθρογραφία

«Άστεγοι» και με άδεια πορτοφόλια οι φοιτητές στην Κρήτη

04 October, 2018 ΑΡΘΡΑ

«Άστεγοι» και με άδεια πορτοφόλια οι φοιτητές στην Κρήτη

Ενδιαφέροντα τα αποτελέσματα ηλεκτρονικής έρευνας για το βιοτικό επίπεδο των φοιτητών σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο

Τα προβλήματα, τα παράπονα και τις τάσεις των φοιτητών φέρνει στο φως διαδικτυακή έρευνα σχετικά με το βιοτικό επίπεδο και την ποιότητα ζωής φοιτητών-τριών του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο.

Προβλήματα τα οποία παραμένουν άλυτα εδώ και πολλά χρόνια, με πρώτο και βασικότερο όλων αυτό της στέγασης των φοιτητών και στις δύο πόλεις, το οποίο αποτελεί βασικό πρόβλημα της φοίτησης στο Π.Κ., αφού ο αριθμός των εισακτέων συνεχώς αυξάνεται, χωρίς αντίστοιχα να υπάρχει ανάλογη αύξηση της φοιτητικής κατοικίας και των υποδομών φοίτησης.

Τα δωμάτια των φοιτητικών εστιών είναι ελάχιστα συγκριτικά με τον αριθμό αυτών που χρειάζονται δωρεάν στέγαση (233 δωμάτια, εκ των οποίων 60 στο Ηράκλειο, όπου συνολικά στεγάζονται περίπου 400 φοιτητές). Επίσης τα ενοικιαζόμενα δωμάτια είναι λίγα και σχετικά ακριβά, λόγω έλλειψης οικοδομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια και της σύγχρονης μορφής ενοικίασης τύπου AirBnB. Μάλιστα το πρόβλημα στέγασης διογκώθηκε ακόμα περισσότερο μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου στις φοιτητικές εστίες της λεωφόρου Κνωσού στο Ηράκλειο. Την ίδια ώρα, από τα σχόλια των φοιτητών που μένουν στις εστίες, υπάρχουν πολλά παράπονα, ιδίως στο Ηράκλειο, για τα ακατάλληλα κτήρια και τις κακές συνθήκες διαβίωσης (πριν την ολοσχερή καταστροφή τους από την πρόσφατη πυρκαγιά).

Και όλα αυτά την ώρα που στην Ελλάδα του 2018 το πολιτικό ενδιαφέρον και η πολιτική τοποθέτηση των φοιτητών μειώνεται συνεχώς, καθώς, σύμφωνα με όσους απάντησαν στην έρευνα, μόνο το 30,6% ενδιαφέρεται για την πολιτική και λίγο περισσότερο στο Ρέθυμνο, ίσως λόγω των εκεί κοινωνικών επιστημών.

Η διαδικτυακή αυτή έρευνα “φιλοξενήθηκε” στην ιστοσελίδας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών (ΣΚΕ, www.soc.uoc.gr) το χρονικό διάστημα από Μάρτιο μέχρι Οκτώβριο 2017, και απευθύνθηκε στους προπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες του Πανεπιστημίου Κρήτης που μένουν στις δύο πόλεις, Ηρακλείου και Ρεθύμνου. Στόχος της έρευνας ήταν να διερευνήσει τις απόψεις των φοιτητών και των φοιτητριών για τις συνθήκες διαβίωσης και την ποιότητα ζωής τους κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Π.Κ.) και να επισημάνει τα κυριότερα προβλήματα διαβίωσης και τις διαφορές στις δύο αυτές πόλεις. Στην έρευνα απάντησαν ανώνυμα και ολοκληρωμένα 1.011 φοιτητές, 335 άνδρες (33,1%) και 676 γυναίκες (67,6%). Από αυτούς, 722 (71,4%) είχαν πόλη διαμονής τους το Ρέθυμνο και 289 (28,6%) το Ηράκλειο.

Η οικονομική κατάσταση των φοιτητών

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, το ποσοστό των φοιτητών που μένουν μόνοι τόσο στο Ηράκλειο όσο και στο Ρέθυμνο είναι υψηλό και στις δύο πόλεις, ποσοστό που δε σημαίνει ότι όλοι αυτοί έχουν οικονομική άνεση να πληρώνουν τα σχετικά ακριβά ενοίκια. Μάλιστα, σε ποσοστό 50% οι φοιτητές που δήλωσαν κακή οικονομική οικογενειακή κατάσταση μένουν μόνοι τους (περισσότεροι στο Ρέθυμνο) σε μονόχωρα δωμάτια σε παλαιά σπίτια. Συγκεκριμένα, η μεγάλη πλειοψηφία όσων απάντησαν μένουν μόνοι τους (71%). Το 17% μένει μαζί με συγκάτοικο, περίπου σε ίδιο ποσοστό και στις δύο πόλεις, ενώ 7% μένει μαζί με τους γονείς - περισσότερο άνδρες στο Ηράκλειο. Στις φοιτητικές κατοικίες (εστίες) του Πανεπιστημίου μένει μόνο το 5% από όσους απάντησαν - περισσότερο φοιτητές από οικονομικά αδύναμες οικογένειες. Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας αυτών που απάντησαν δεν ήταν καλή συνολικά για το 75% (σε στρογγυλοποιημένα ποσοστά), ήταν κακή για το 18% και μέτρια για το 57%, ενώ ικανοποιητική ήταν μόνο για το 25%.

Σύμφωνα με τις απαντήσεις που έδωσαν οι φοιτητές, με βάση την οικονομική κατάσταση της οικογένειας, συμπεραίνεται ότι από σχετικά εύπορες οικογένειες, και άρα με μεγαλύτερη καταναλωτική δύναμη - παράγοντας που άμεσα επηρεάζει το βιοτικό τους επίπεδο - ήταν μόνο το 25%, σε μέτρια κατάσταση ήταν το 57%, και σε κακή, δηλαδή οι άποροι, το 18%. Έτσι συνολικά το 75% όσων απάντησαν (σε στρογγυλοποιημένα ποσοστά) προέρχεται από γονείς χωρίς καλή οικονομική κατάσταση, ποσοστό που είναι μεγαλύτερο αν προστεθεί και αυτό των απόρων που απουσιάζουν.

Εργαζόμενοι φοιτητές και φοιτήτριες

Με βάση όσους απάντησαν, στις δύο πόλεις δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά στο ποσοστό των εργαζόμενων φοιτητών και φοιτητριών. Όμως πιστεύεται ότι το ποσοστό αυτών που εργάζονται στον τόπο μόνιμης κατοικίας και αδυνατούν να μένουν στον τόπο σπουδών αφορά πολύ περισσότερο φοιτητές και φοιτήτριες από τις σχολές του Ρεθύμνου, όπου δε χρειάζεται φυσική παρουσία στα μαθήματα, και αυτοί δεν έχουν απαντήσει στην εν λόγω έρευνα. Το μεγάλο ποσοστό όσων εργάζονται, που εκφράζει δυσαρέσκεια για το μισθό του (40,6%), καθώς και το 43%, που εκφράζει ουδέτερη γνώμη, θα πρέπει να συνδεθούν με τη μεγάλη ανεργία και την ικανοποίηση από κάποια απασχόληση έστω και χωρίς ασφάλιση και με μη ικανοποιητικό μισθό.

Κόστος ζωής

Το οικονομικό κόστος θεωρείται ακριβό και για τις δύο πόλεις, ακριβότερο για το Ηράκλειο (σύμφωνα και με την έρευνα του Πολυτεχνείου Χανίων) από ό,τι για το Ρέθυμνο, αν και αντικειμενικά το Ηράκλειο διαθέτει πολύ μεγαλύτερη αγορά και περισσότερες επιλογές. Όμως το ενοίκιο θεωρείται ακριβότερο στο Ρέθυμνο με βάση και την ποιότητα των δωματίων, ενώ αντίθετα το κόστος διατροφής θεωρείται ότι είναι φθηνότερο στο Ρέθυμνο και ακριβότερο στο Ηράκλειο.

Τόπος διατροφής

Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που απάντησαν, που είναι γυναίκες, τρώει στο σπίτι (59%), πολύ συχνότερα στο Ρέθυμνο και περισσότερο οι φοιτήτριες, γιατί προφανώς γνωρίζουν να μαγειρεύουν, όπως και οι σχετικά εύποροι που μπορούν και παραγγέλνουν φαγητό απ’ έξω. Στα πανεπιστημιακά εστιατόρια (λέσχες) τρώει περίπου το 30%, συνήθως οι άποροι, και περισσότερο γυναίκες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Π.Κ. διαθέτει 1,6 εκατομμύρια ευρώ για τη σίτιση φοιτητών του.

Έξω δήλωσε ότι τρώει το 11,4%, περισσότερο οι άνδρες, από εύπορες σχετικά οικογένειες και περισσότερο στο Ρέθυμνο, όπου το κόστος διατροφής είναι φθηνότερο. Εκτός από τους απόρους που τρώνε δωρεάν στις λέσχες, συχνά τρώνε εκεί και άλλοι φοιτητές από οικονομικά αδύναμες οικογένειες, αλλά και για λόγους ευκολίας. Όμως η πλειοψηφία αυτών θεωρεί συνολικά ακριβές τις τιμές στις πανεπιστημιακές λέσχες, ακριβότερες στο Ρέθυμνο και σχετικά φθηνότερες στο Ηράκλειο. Επίσης, για την ποιότητα του φαγητού στις λέσχες ικανοποιημένο δήλωσε ότι είναι μόνο το 21,7%, περισσότερο στο Ηράκλειο, ενώ δυσαρεστημένοι δήλωσαν οι διπλάσιοι (45,5%). Μεγαλύτερη δυσαρέσκεια εκφράζουν οι φοιτήτριες, οι άποροι και οι μεσαίοι οικονομικά φοιτητές που τρώνε πιο συχνά στη λέσχη του Ρεθύμνου. Αντίθετα, οι τιμές στα κυλικεία θεωρούνται ακριβότερες στο Ηράκλειο και φθηνότερες στο Ρέθυμνο, με μεγαλύτερη ικανοποίηση από την ποιότητα των προϊόντων τους στο Ρέθυμνο.

Μετακίνηση-ιατρική περίθαλψη

Με βάση το γεγονός ότι με το Αστικό ΚΤΕΛ μετακινούνται οι περισσότεροι φοιτητές (62%) και στις δύο πόλεις προς και από τις πανεπιστημιουπόλεις, οι τελευταίοι εκφράζουν πολλά παράπονα για τις υπηρεσίες και το κόστος μεταφοράς στα σχόλιά τους. Οι μισοί που απάντησαν στην έρευνα δηλώνουν συνολικά δυσαρεστημένοι από τις υπηρεσίες των ΚΤΕΛ (49,5%), τη συχνότητα των δρομολογίων και τη συμπεριφορά ορισμένων οδηγών. Το 70,7% θεωρεί ακριβό το κόστος μεταφοράς των λεωφορείων των ΚΤΕΛ και απ’ αυτούς πολύ ακριβό το θεωρεί το 40,9%. Μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας (τήρηση δημόσιας τάξης, εγκληματικότητα) στην πόλη φοίτησής τους δήλωσαν ότι νιώθουν οι φοιτητές στο Ρέθυμνο και λιγότερη αίσθηση ασφάλειας δήλωσαν για τη μεγαλούπολη του Ηρακλείου.

Για την ιατρική περίθαλψη δεν είναι ικανοποιημένοι συνολικά και στις δύο πόλεις των σπουδών τους οι αποκρινόμενοι στην έρευνα σε ποσοστό 41,8%. Όμως περισσότερο δυσαρεστημένες δήλωσαν οι φοιτήτριες στο Ρέθυμνο, όπου το νοσοκομείο έχει πολλά προβλήματα (σύμφωνα και με τη δημοσκόπηση του ΔΙΕΚ), ενώ περισσότερο ικανοποιημένοι δήλωσαν συνολικά στο Ηράκλειο, που διαθέτει καλύτερα νοσοκομεία.

Οι συνήθειες των φοιτητών

Στον ελεύθερο χρόνο στο σπίτι τους οι περισσότεροι δήλωσαν ότι ακούνε μουσική, συμπληρώνουν τον ύπνο τους, βλέπουν τηλεόραση, διαβάζουν βιβλία και “σερφάρουν” στο internet, ενώ πολύ λιγότεροι αθλούνται. Αν και ιδανικά θα μπορούσε να είχαν όλοι οι φοιτητές δωρεάν σύνδεση με το internet στο σπίτι διαμονής τους, σταθερή σύνδεση έχει μόνο το 25,8%. Στο Ηράκλειο δηλώνουν ότι ασχολούνται περισσότερο με το internet (μάλλον τη νύχτα), κι επειδή εκεί ίσως οι θετικές επιστήμες είναι πιο στρεσογόνες δηλώνουν ότι κοιμούνται περισσότερο (μάλλον την ημέρα).

Η διασκέδασή τους έξω από το σπίτι στο Ρέθυμνο διευκολύνεται από τις κοντινές αποστάσεις, και περιλαμβάνει καφετέριες, συνάντηση σε σπίτια γνωστών, βόλτες, εκδρομές και κλαμπ-μπαρ, ενώ στο Ηράκλειο υπάρχουν πολύ περισσότεροι και καλύτεροι κινηματογράφοι και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις όλο τον χρόνο. Φοιτητές που προέρχονται από την Αθήνα παραπονιούνται περισσότερο για τις δυνατότητες διασκέδασης και στις δύο πόλεις.

Το ποτό έχει πλέον μια διάσταση κοινωνικότητας για τη νεολαία, και είναι μέσα στη διασκέδαση των φοιτητών, αφού οι περισσότεροι (46%) δήλωσαν ότι όταν βγαίνουν έξω πίνουν από ένα έως 3 ποτά τη βδομάδα. Αυτοί που δήλωσαν ότι δεν πίνουν είναι το 19 % και είναι περισσότερο φοιτήτριες, ενώ συγκριτικά δήλωσαν ότι πίνουν λίγο περισσότερο οι φοιτητές στο Ρέθυμνο.

Όσον αφορά το κάπνισμα, παρήγορο είναι το γεγονός ότι από όσους απάντησαν δήλωσαν ότι δεν καπνίζει το 60,8%, με περισσότερες τις φοιτήτριες. Τακτικοί και περιστασιακοί καπνιστές και ατμιστές δήλωσαν συνολικά οι φοιτητές σε ποσοστό 39%, περισσότερο στο Ρέθυμνο.

Το ποσοστό των φοιτητών και φοιτητριών που δήλωσε ότι αθλείται συχνά είναι μικρό (26,5%). Μέτρια και μάλλον ελάχιστα αθλείται το 30%. Επίσης, φαίνεται να αθλούνται περισσότερο στο Ηράκλειο, και μάλλον οι εύποροι φοιτητές και φοιτήτριες, που μπορούν να πληρώνουν ιδιωτικά γυμναστήρια, για τα οποία εκφράζουν και πολλά παράπονα. Αναλογικά, ελάχιστοι φοιτητές στελεχώνουν αθλητικές ομάδες του Π.Κ. ή των πόλεων. Η μεγάλη έλλειψη χώρων δωρεάν άθλησης μέσα στις πόλεις είναι σοβαρό ζητούμενο από τους φοιτητές.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, εκκλησιάζεται συχνά μόνο το 5%, κυρίως φοιτήτριες στο Ρέθυμνο, ενώ σπάνια το 25,5%. Ο εκκλησιασμός, που συνήθως γίνεται την Κυριακή πρωί, είναι σχεδόν αδύνατος για τη νυχτόβια (το σαββατοκύριακο και όχι μόνο) νεολαία. Στις μεγάλες πανεπιστημιουπόλεις υπάρχει ένας πολυθρησκευτικός χώρος προσευχής.

Η αλληλεπίδραση με τους ντόπιους κατοίκους τώρα όσων απάντησαν χαρακτηρίζεται συνολικά και για τις δύο πόλεις καλή έως πολύ καλή σχεδόν από τους μισούς (48,6%), περισσότερο από φοιτήτριες. Όμως υπάρχουν παράπονα για τη συμπεριφορά κάποιων κυρίως εκμισθωτών δωματίων, περισσότερο στο Ρέθυμνο.

Δε θα άλλαζαν πόλη ή χώρα για σπουδές

Σε ό,τι αφορά την αλλαγή πόλης σπουδών, συνολικά, και εάν ακόμη μπορούσαν, δε θα άλλαζε ως πόλη φοίτησης το Ηράκλειο το 54,5% όσων απάντησαν, και το 64,8% το Ρέθυμνο. Αυτή η επιλογή αντανακλά περισσότερη αγάπη των φοιτητών για το Ρέθυμνο, παρά τα προβλήματα και το μικρό μέγεθος, όπου η προσαρμογή τους γίνεται πολύ πιο εύκολη μετά τον πρώτο χρόνο φοίτησης, συγκριτικά με τη μεγαλούπολη του Ηρακλείου.

Μεταπτυχιακές σπουδές δήλωσαν ότι σκοπεύουν να κάνουν οι περισσότεροι φοιτητές (52,2%), και εξ αυτών στο εξωτερικό το 22,5%, ενώ δεν έχει αποφασίσει ακόμη το 37,3%. Αισιόδοξο για το μέλλον συνολικά δήλωσε ότι είναι το 71,5% των φοιτητών, λίγο περισσότερο στο Ηράκλειο, και αρκετά περισσότερο οι φοιτήτριες. Φαίνεται μια μεγάλη αύξηση του ποσοστού αισιοδοξίας από το 15% του 2012, και αυτό επίσης σε αντίθεση με τους “Πρωταθλητές Έλληνες στην απαισιοδοξία” σύμφωνα με διεθνή έρευνα το 2017 (Pew Research Center, 2017).

Πολιτικό ενδιαφέρον και πολιτική τοποθέτηση

Σύμφωνα με όσους φοιτητές απάντησαν στην έρευνα, μόνο το 30,6% ενδιαφέρεται για την πολιτική - λίγο περισσότερο στο Ρέθυμνο, ίσως λόγω των εκεί κοινωνικών επιστημών. Αντίθετα, αν θεωρήσουμε ότι δεν ενδιαφέρονται και όσοι δήλωσαν ουδέτεροι (23,4%), τότε η πολιτική αδιαφορία ανεβαίνει περίπου στο 70%. Σε ακολουθία των παραπάνω αρνητικών απαντήσεων, στην ενοχλητική, σύμφωνα με τα σχόλια μερικών, ερώτηση για την πολιτική τους τοποθέτηση, σχεδόν οι μισοί δήλωσαν ότι δεν ανήκουν «πουθενά» (47% - μεγάλη αύξηση από 32,4% σύμφωνα με την έρευνα το 2012). Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, φαίνεται να δηλώνεται μια μεγάλη υποχώρηση του ποσοστού της Αριστεράς (22%) και στις δύο πόλεις, συγκριτικά με το 35,2% στην έρευνα το 2012. Διπλάσια άνοδος δηλώθηκε για το Κέντρο (15% από 7% το 2012), όπως και μείωση για το ποσοστά της Δεξιάς (8,3% από 13,5% το 2012).

Συνοπτικά λοιπόν, και συγκριτικά με βάση τις απαντήσεις, μεγαλύτερα προβλήματα στις πόλεις φοίτησης Ηρακλείου και Ρεθύμνου είναι:

* Πρώτον, το ακριβό κόστος ζωής και στις δύο αυτές τουριστικές πόλεις,

* Δεύτερον, οι αστικές συγκοινωνίες με το ΚΤΕΛ, αλλά και η έλλειψη ατμοπλοϊκής σύνδεσης με τον Πειραιά,

* Τρίτον, η εύρεση αλλά και η ποιότητα κατοικίας, καθώς και το ύψος των ενοικίων, ιδιαίτερα στο Ρέθυμνο, και

* Τέταρτον - αν και πολύ μικρότερο πρόβλημα - η κακή συμπεριφορά (ορισμένων) ντόπιων.

Για ένα ποσοστό 14,3% δεν υπάρχει κάποιο βασικό πρόβλημα, ποσοστό που εκφράζει ικανοποίηση από την πόλη φοίτησης (διπλάσιο για το Ρέθυμνο). Οι περιορισμένες επιλογές, ωστόσο, σχολιάζονται ως πρόβλημα από φοιτητές που προέρχονται κυρίως από τη Αθήνα.

Ας δούμε όπως μερικά σχόλια φοιτητών: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο είναι η απόσταση και η πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο από την πόλη», είπε ένας φοιτητής. «Δύσκολα θα βρεις κάποια δουλειά, και αυτή θα είναι πιθανόν σερβιτόρος με ελάχιστα λεφτά και “μαύρα”», τόνισε άλλος φοιτητής σχετικά με την αγορά εργασίας. «Ενώ η τοπική οικονομία στηρίζεται τη χειμερινή περίοδο κυρίως από τους φοιτητές, οι Αρχές και οι επιχειρήσεις δεν κάνουν τίποτε για να τους βοηθήσουν», ανέφεραν άλλοι φοιτητές. «Η διοίκηση του Πανεπιστημίου Κρήτης θα πρέπει να διεκδικήσει από την κυβέρνηση μεγαλύτερο στεγαστικό επίδομα για τους φοιτητές που το δικαιούνται», τόνισε κάποιος άλλος φοιτητής.

«Είμαι από Αθήνα και τα πάντα εκεί είναι χειρότερα. Εδώ στην Κρήτη είναι σχετικά παράδεισος!», υπογράμμισε ένας άλλος, με τους φοιτητές την ίδια ώρα να καταλήγουν πως «θα έπρεπε να γίνονται τακτικά τέτοιες έρευνες για όλες τις υπηρεσίες του Πανεπιστημίου, για να εκφράζουμε τις απόψεις μας».

neakriti.gr