Ασφαλιστικό: Οι 7 αλλαγές που έρχονται το φθινόπωρο

23 August, 2024 OIKONOMIAΑΡΘΡΑ

Ασφαλιστικό: Οι 7 αλλαγές που έρχονται το φθινόπωρο

Με κεντρικό άξονα την ελάφρυνση της επιβάρυνσης της εισφοράς αλληλεγγύης και τις αλλαγές στις συντάξεις χηρείας θα προωθηθεί το φθινόπωρο το μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο. Την ίδια ώρα, από το βήμα της ΔΕΘ ο πρωθυπουργός αναμένεται να αναφερθεί στις αυξήσεις συντάξεων και βασικών επιδομάτων, όπως το επίδομα παιδιού καθώς και στο επίδομα προσωπικής διαφοράς που θα χορηγηθεί τα Χριστούγεννα.

Ειδικότερα, οι βασικές αλλαγές στο ασφαλιστικό που αναμένονται το Φθινόπωρο είναι οι εξής:

1. Εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων : Προς ..διόρθωση οδεύει ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μέτρα της μνημονικής περιόδου, η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων (ΕΑΣ) που αφορά περισσότερους από 500.000 συνταξιούχους με εισόδημα άνω των 1.400 ευρώ. Η βελτιωμένη εκδοχή της ΕΑΣ θα ενταχθεί στο μίνι ασφαλιστικό και θα εφαρμοστεί από το 2025 .

Στόχος του υπουργείου εργασίας που επεξεργάζεται εδώ και μήνες σενάρια για τη μείωση της επιβάρυνσης είναι να ωφεληθούν οι συνταξιούχοι χωρίς να χαθούν πολύτιμοι για τον προϋπολογισμό πόροι καθώς τα ετήσια έσοδα από την ΕΑΣ που τροφοδοτούν τον ΑΚΑΓΕ ανέρχονται σε 730 εκ. ευρώ.

Υπενθυμίζουμε ότι μηνιαίες παρακρατήσεις για την εισφορά αλληλεγγύης για τις κύριες συντάξεις, διαμορφώνονται κλιμακωτά από 3% έως 14% ενώ παρακράτηση εφαρμόζεται και στις επικουρικές συντάξεις άνω των 300 ευρώ. Το « ψαλίδι» μηδενίζει σε πολλές περιπτώσεις την αύξηση των συντάξεων με αποτέλεσμα το καθαρό ποσό μετά την αύξηση και την παρακράτηση να είναι μικρότερο από το αρχικό. Για παράδειγμα, συνταξιούχος με σύνταξη 1.699 ,λαμβάνοντας την αύξηση 3% για το 2024 ,έλαβε σύνταξη 1.751 ευρώ και υπέστη την κράτηση ΕΑΣ της δεύτερης κλίμακας με 6 %.Πρακτικά η αύξηση του μηδενίστηκε λόγω ΕΑΣ.

Αυτή είναι η πρώτη στρέβλωση που θα «θεραπευτεί» με στόχο το καθαρό ποσό μετά την όποια αύξηση να μην «πέφτει» κάτω από το προηγούμενο, διόρθωση που έχει χαμηλή επιβάρυνση ύψους 10-20 εκ. ευρώ. Ο Υφυπουργός Εργασίας Πάνος Τσακλόγλου ξεκαθάρισε πρόσφατα ότι στις περιπτώσεις αρνητικής διαφοράς – όταν δηλαδή η εισφορά αλληλεγγύης «τρώει» ένα κομμάτι της αύξησης ή προκαλεί μείωση της σύνταξης – ο ΕΦΚΑ θα την καλύπτει και ο συνταξιούχος θα απολαμβάνει ολόκληρη την αύξηση.

Από εκεί και πέρα , εξετάζονται εναλλακτικά σενάρια για την ελάφρυνση της επιβάρυνσης όπως:

Μείωση των συντελεστών κατά 50%
Κατάργηση της εισφοράς για τις επικουρικές συντάξεις (με όφελος από 10€ έως 71€ το μήνα)
Αλλαγή της αρχιτεκτονικής της ΕΑΣ, ώστε αυτή να μην επιβάλλεται από το «πρώτο ευρώ» αλλά μόνο στο ποσό που υπερβαίνει το πλαφόν κάθε κλιμακίου, όπως δηλαδή ακριβώς συμβαίνει και με τους φορολογικούς συντελεστές στην φορολογία εισοδήματος .

2.Συντάξεις χηρείας. Το θέμα που εκκρεμεί εδώ και 4 χρόνια έχει ήδη τεθεί επί τάπητος καθώς οι συντάξεις χηρείας στον ιδιωτικό τομέα δεν έχουν περικοπεί σε αντίθεση με το δημόσιο τομέα και τον ΟΓΑ στους οποίους το «ψαλίδι» εφαρμόζεται από το 2020.

Τα σενάρια που εξετάζονται είναι διαφορετικά ώστε οι χήρες/οι να ..πέσουν στα μαλακά .

Η περικοπή εκτιμάται ότι αφορά πάνω από 60.000 δικαιούχους συντάξεων χηρείας του ιδιωτικού τομέα μετά το 2016 στους οποίους δεν έχει εφαρμοστεί η διάταξη που προβλέπει ότι η σύνταξη χηρείας μειώνεται από το 70% της αρχικής στο 35% αν μετά την πρώτη τριετία από την καταβολή της, η χήρα, ή ο χήρος εργάζονται ή λαμβάνουν δική τους σύνταξη.

Σύμφωνα με πληροφορίες , η πρώτη παρέμβαση θα έχει σχέση με τις αναδρομικές μειώσεις ώστε οι χήρες/οι να μην επιβαρυνθούν υπέρμετρα και να διευκολυνθούν με την επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων σε πολλές δόσεις.

Επίσης στο τραπέζι βρίσκονται τα εξής σενάρια :

-Επαναφορά της διάταξης που προβλέπει ότι σε περίπτωση που ο δικαιούχος σύνταξης χηρείας παίρνει και δική του σύνταξη, να έχει το δικαίωμα να επιλέξει η περικοπή να γίνει στη μικρότερη σύνταξη.

- Να μην εφαρμοστεί η μείωση σε όσους εξακολουθούν να απασχολούνται από το 2024 και μετά ώστε να επικρατήσει ισονομία με τους υπόλοιπους συνταξιούχους που εργάζονται και δεν υφίστανται πλέον περικοπή της σύνταξης.

-Η περικοπή να αφορά μόνο την εθνική σύνταξη (426,17€) κι όχι το σύνολο της. μετά την 3ετία.

-Η συγχώνευση των δύο εθνικών συντάξεων σε μία. Σήμερα οι δικαιούχοι σύνταξης χηρείας που έχουν ταυτόχρονα και δική τους σύνταξη παίρνουν δύο ανταποδοτικές και δύο εθνικές συντάξεις. Αυτό που θα εξεταστεί με το νέο καθεστώς είναι να μην καταργηθεί η δεύτερη εθνική σύνταξη αλλά να μετατραπεί σε ποσό προσωπικής διαφοράς ώστε να ισχύσει ο νόμος που προβλέπει τη χορήγηση μιας εθνικής σύνταξης, ανεξαρτήτως αριθμού συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.

Επίσης στο πλαίσιο της προωθούμενης διάταξης αναμένεται να θεραπευτούν δύο αδικίες.

Α) Σήμερα οι συνταξιούχοι χηρείας με παιδιά δε θεωρούνται μονογονεική οικογένεια με αποτέλεσμα να μην έχουν φορολογικές απαλλαγές και να μη λαμβάνουν επιδόματα η παροχές με τα ίδια εισοδηματικά κριτήρια όπως οι λοιπές μονογονεικές οικογένειες. Αυτή η αδικία αναμένεται να διορθωθεί.

Β) Αδικη μεταχείριση θεωρείται και η περίπτωση συνταξιούχων του ΟΓΑ με σύνταξη χηρείας από άλλο Ταμείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συνταξιούχοι έχουν διπλή περικοπή, καθώς χάνουν άμεσα το προνοιακό κομμάτι της σύνταξης του ΟΓΑ και το 50% της σύνταξης χηρείας μετά την πρώτη τριετία, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να καταλήγουν με μικρότερη σύνταξη από αυτή που θα είχαν αν αποποιούνταν εξαρχής τη σύνταξη χηρείας.

Ωστόσο οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο καθώς τίθεται θέμα κοινωνικής ευαισθησίας και στο ..βάθος πολιτικό κόστος.

3.Εργαζόμενοι συνταξιούχοι με αναπηρία: Εν αναμονή της διάταξης που θα καταργεί τα εμπόδια για τη συνέχιση της απασχόλησή τους βρίσκονται εδώ και μήνες οι συνταξιούχοι αναπηρίας.

Υπενθυμίζουμε ότι η ισχύουσα διάταξη απαιτεί τη διακοπή της εργασίας του εργαζόμενου με αναπηρία προκειμένου πρώτα να συνταξιοδοτηθεί και στη συνέχεια να αναλάβει εργασία χωρίς να περικόπτεται η σύνταξή του και χωρίς να έχει την υποχρέωση της καταβολής του πόρου 10% επί του εισοδήματός τους από την εργασία υπέρ ΕΦΚΑ.

Η προωθούμενη διάταξη θα επιλύσει το πρόβλημα και έτσι η συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας θα προχωρεί χωρίς διακοπή της εργασίας και οι συνταξιούχοι αναπηρίας θα προστατεύονται από αυτήν την ταλαιπωρία.

4. Εξαγορά πλασματικών ετών για την επικουρική

Το μέτρο της fast track έκδοσης των επικουρικών με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης , δε φαίνεται να αποδίδει όσο προσδοκούσε ο ΕΦΚΑ με αποτέλεσμα οι εκκρεμείς επικουρικές να φθάνουν σήμερα τις 43.000 . Για να πάρουν μια ανάσα οι υποψήφιοι συνταξιούχοι επικουρικών , το υπουργείο εργασίας εξετάζει το ενδεχόμενο χορήγησης προκαταβολής επικουρικής σύνταξης κατόπιν αίτησης των ίδιων των συνταξιούχων καθώς και την εεξαγορά πλασματικών ετών για την συμπλήρωση του ελάχιστου ορίου των 15 ετών, ώστε να απονέμεται σε συντομότερο χρονικό διάστημα η επικουρική. Σημειώνουμε ότι η δυνατότητα αυτή δεν υπάρχει σήμερα στον πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ που καλύπτει τους περισσότερους ασφαλισμένους.

5. Αυξήσεις στις συντάξεις: Aύξηση που θα κυμαίνεται γύρω στο 2.5% , ίσως και λίγο παραπάνω , αναμένεται ότι θα λάβουν για το 2025 περίπου 2,5 εκατ. συνταξιούχοι τα Χριστούγεννα με τις συντάξεις του Ιανουαρίου. Οι αυξήσεις θα ακολουθήσουν όπως κάθε χρόνο το μαθηματικό τύπο πληθωρισμός +ΑΕΠ δια 2.

Για τα επόμενα χρόνια το πρόγραμμα σταθερότητας προβλέπει ανάπτυξη 2.4 % ( το 2024) και 2,6% (2025) ενώ ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει από 2.6% το 2024 σε 2,3% το 2025.

Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις η αύξηση των συντάξεων για το 2025, θα κινηθεί γύρω από το 2.5% , δηλαδή κατά μέσο όρο 25 ευρώ το μήνα.

Οι χαμηλές συντάξεις των 500 ευρώ ως 600 ευρώ θα αυξηθούν κατά μέσο όρο 15 ευρώ ενώ οι μεσαίες συντάξεις των 1.000 ευρώ ως 1.400 ευρώ θα αυξηθούν 25 έως 35 ευρώ.

Το ποσοστό της αύξησης θα ανακοινωθεί προς το τέλος του φθινοπώρου όταν θα υπάρχει η τελική εκτίμηση για τα δυο βασικά οικονομικά μεγέθη.

6.Επίδομα προσωπικής διαφοράς. Οι συνταξιούχοι που δε λάβουν αύξηση επειδή διατηρούν ακόμα προσωπική διαφορά , θα ενισχυθούν με το επίδομα προσωπικής διαφοράς 100-200 ευρώ.

Απαραίτητη προϋπόθεση η μηνιαία σύνταξή τους να μην υπερβαίνει τα 1600 ευρώ. Το πλήθος των δικαιούχων του επιδόματος θα είναι σαφώς μικρότερο από πέρυσι που ήταν 742. 772 άτομα καθώς κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι συνταξιούχοι μειώνουν η μηδενίζουν την προσωπική τους διαφορά και ανοίγουν το δρόμο για μελλοντικές αυξήσεις στο χέρι.

Υπενθυμίζουμε ότι πέρυσι το επίδομα ανερχόταν σε 200 ευρώ για συντάξεις έως 700 ευρώ , σε 150 ευρώ για συντάξεις από 701 έως 1.100 ευρώ και σε 100 ευρώ για συντάξεις από 1101 έως 1600 ευρώ. Συντάξεις άνω των 1.600 ευρώ δεν πήραν επίδομα.

7.Εφάπαξ ενίσχυση των ευάλωτων. Το κονδύλι για το επίδομα προσωπικής διαφοράς θα προέλθει από τη φορολόγηση των υπερκερδών των διυλιστηρίων που κυμαίνεται μεταξύ 250 εκ και 300 εκ ευρώ. Κατ΄εκτίμηση το κονδύλι για το επίδομα προσωπικής διαφοράς ανέρχεται σε 100 εκ. ευρώ.

Επομένως απομένουν άλλα 150- 200 εκ τα οποία είτε θα διατεθούν για να δοθεί υψηλότερο επίδομα προσωπικής διαφοράς είτε θα κατευθυνθούν σε ευάλωτες ομάδες πολιτών ,με τη μορφή εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης ( επιταγή ακρίβειας) δηλαδή σε χαμηλοσυνταξιούχους , άτομα με αναπηρία, οικογένειες με παιδιά , ανασφάλιστους υπερήλικες και άλλες κατηγορίες πολιτών και καθώς και σε εκείνους που εισπράττουν σε μηνιαία βάση το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα.

Πέρυσι η οικονομική ενίσχυση ύψους 150 ευρώ είχε δοθεί σε χαμηλοσυνταξιούχους με εισόδημα από κύριες συντάξεις έως 700 ευρώ το μήνα (8.400 το χρόνο) οι οποίοι δεν είχαν προσωπική διαφορά ή αν είχαν ήταν μικρότερη των 10 ευρώ.

Τα άτομα με αναπηρία έλαβαν πέρυσι το υψηλότερο επίδομα που ήταν 200 ευρώ.

Προσαυξημένο κατά το ήμισυ της μηνιαίας εισοδηματικής ενίσχυσης δόθηκε τα Χριστούγεννα στους δικαιούχους το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα ενώ οι ανασφάλιστοι υπερήλικες έλαβαν οικονομική ενίσχυση ύφους εκατό πενήντα (150) ευρώ .

Στους δικαιούχους του επιδόματος παιδιού καταβλήθηκε πρόσθετη έκτακτη δόση , η οποία αντιστοιχεί στο μηνιαίως χορηγούμενο ποσό του επιδόματος προσαυξημένο κατά το ήμισυ.