Τοπικά νέα

Αποκλειστικό: Ξενάγηση στο Μουσείο Αγ. Αικατερίνης Σιναϊτών (φωτο)

Εύα Καπελλάκη - Κοντού 12 July, 2018 ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑΠΡΟΣΩΠΑΑΡΘΡΑ

Αποκλειστικό: Ξενάγηση στο Μουσείο Αγ. Αικατερίνης Σιναϊτών (φωτο)

Το σούρουπο της Τετάρτης στην πλατεία της Αγ. Αικατερίνης είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα.

Το σούρουπο της Τετάρτης στην πλατεία της Αγ. Αικατερίνης είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα.

Το ρολόι του Αγ. Μηνά - του καθεδρικού ναού του Ηρακλείου - χτυπά τις ώρες θυμίζοντας το πέρασμα του χρόνου. Η πλατεία γεμάτη κόσμο και δυο - τρεις προσκυνητές, μπαίνουν στο μουσείο της Αγ. Αικατερίνης λίγο πριν τη δύση του ήλιου. Προσκυνητές τής Τέχνης στο στασίδι της αγιογραφίας.

Η ξενάγηση αρχίζει δια στόματος του αγιογράφου ιερομόναχου π. Αρσένιου. Δέος και ρίγη συγκίνησης κατακλύζουν την ψυχή μου και ο νους ξεσηκώνεται από την παύση που δημιουργεί η άχρωμη πραγματικότητα.

Στεκόμαστε μπροστά από το αυθεντικό έργο - αριστούργημα τέχνης του Μιχαήλ Δαμασκηνού: "Η Καιόμενη Βάτος".

- Χαίρε π. Αρσένιε, αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση που ο πνευματικός σας αγώνας βρίσκει σιγά - σιγά το δρόμο της δικαίωσης. Είναι αλήθεια αυτό;
Σας καλωσορίζουμε στην έκθεση" Καθ' Οδόν" του δήμου Ηρακλείου σε συνεργασία με την περιφέρεια Κρήτης, η οπoία στεγάζεται και φιλοξενείται στο μουσείο της αγ. Αικατερίνης. Eίναι σημαντικό και μας δημιουργεί πραγματικά συγκίνηση που και δικά μας έργα βρίσκονται και εκτίθενται σ' ένα τόσο σημαντικό ιστορικό χώρο.

-Τα συναισθήματά σας, μπορείτε να μας τα περιγράψετε ευρισκόμενος σ' αυτό το μουσείο;
Όταν παλαιότερα σαν φοιτητής έμπαινα σ' αυτό το μουσείο, ένοιωθα αυτό το έντονο συναίσθημα που κάποιος μπορεί να διαισθανθεί βλέποντας τις ιστορικές εικόνες ενός μεγάλου ζωγράφου για την Κρήτη, του Μιχαήλ Δαμασκηνού. Δεν περίμενα ποτέ πως θα μπορούσαμε κι εμείς να συμμετέχουμε σε μια νεώτερης μορφής αγιογραφικής εξέλιξης στο μουσείο αυτό. Δίπλα δηλαδή,στα έργα του μεγάλου ζωγράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού να μπορέσουμε κι εμείς να εκθέσουμε τη δική μας προσπάθεια.

- Πολύ ωραία. Το έργο σας είναι "Η Καιόμενη Βάτος"- αντίγραφο του αυθεντικού - που βρίσκεται σ' αυτό εδώ τον χώρο, έργο του Δαμασκηνού όπως προηγουμένως μας είπατε, ποια στιγμή έμπνευσης σας οδήγησε στην ολοκλήρωσή του;

Να σας πω, σ' ένα παλαιότερο σεμιναριακό μάθημα που κάναμε σ' αυτόν τον χώρο του μουσείου με μια από τις ομάδες μου, αναλύσαμε δογματικά - θεολογικά αυτή την υπέροχη εικόνα του Δαμασκηνού που είναι "η Καιόμενη Βάτος" είναι δηλαδή το ιστορικό εκείνο που ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας εξιστορεί πως παρουσιάστηκε Άγγελος Κυρίου στον Μωυσή, του είπε πως ο τόπος είναι ιερός και πρέπει να βγάλει τα σαντάλια του. Γι' αυτό εικονογραφούμε στην λεπτομέρεια της εικόνας να σκύβει και να βγάζει τα σκαντάλια ο προφήτης Μωυσής, όπου παρουσιάζεται σε μια ακατάφλεκτο βάτο η ίδια η Παναγιά που χωρίς να φλέγεται εμφανίζεται μπροστά στον Μωυσή.

Μας συνεπήρε τόσο πολύ αυτή η εικονογραφία, που σκεφτήκαμε εργαστηριακά πως θα μπορούσαμε να τη δουλέψουμε και πως θα μπορούσαμε για λίγο ν' αφουγκραστούμε τον τρόπο και τη μεθοδολογία που ο μεγάλος Δαμασκηνός προσπάθησε να εικονογραφήσει αυτή την ιστορική εικόνα.... Είναι σημαντικό για το Ηράκλειο και για την Κρήτη μας να κατέχουμε τόσο σημαντικά έργα.

- Θα ήθελα να σας ρωτήσω, μιας και βρισκόμαστε μπροστά σ' αυτό το έργο που δημιουργήσατε με την ομάδα σας "την Καιόμενη Βάτο", να μας πείτε πόσο χρόνο χρειαστήκατε για να το ολοκληρώσετε και να μας μιλήσετε κυρίως για τους συμβολισμούς των χρωμάτων που χρησιμοποιήσατε.
Ο χρόνος μέχρι τη δημιουργία και ολοκλήρωση του έργου διήρκεσε περίπου 2 μήνες. Αυτό συνέβη γιατί είχε πολλές λεπτομέρειες όπως είναι τα ειδωλόθυτα στο ένα μέρος δεξιά της εικονογραφίας και στο αριστερό μέρος ο τρόπος λατρείας την εποχή εκείνη, ο Μωυσής, ο Δαμασκηνός που εξιστορεί το γεγονός και φυσικά όλο το πάνω μέρος της εικόνας που είναι η επέμβαση του ίδιου του Θεού που τον εικονογραφούμε σε γεροντότερη μορφή με τους αγγέλους, όπως δίνει τις 10 εντολές στον Μωυσή, αφού εικονογραφούμε το σημείο εκείνο του όρους Σινά.

Τα χρώματα τα οποία χρησιμοποιούμε είναι καθαρά βυζαντινής κρητικής τεχνικής με το κόκκινο, το χονδροκόκκινο, το κόκκινο του καδμίου να υπερέχουν στο Μωυσή και να δείξουν την πρωταγωνιστική του ιδιότητα στην εικονογραφία αυτή. Η διαφορετικότητα των μεγεθών είναι πάρα πολύ έντονη όπως βλέπουμε στην εικόνα κι αυτό προσδίδει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην εικονογραφία, όπως φυσικά ο τρόπος αποτύπωσης των προσώπων σε τεχνικές, όπως βλέπουμε τους αγγέλους σε τρία τέταρτα, δηλαδή ο τρόπος και το χαρακτηριστικό της κάθε εικονογραφίας δηλώνει ουσιαστικά και τον ίδιο τον λόγο του Θεού.

- Πιστεύετε πως προσεγγίσατε το έργο του Δαμασκηνού ή καινοτομήσατε σε μια προσπάθεια εξέλιξης καλλιτεχνικής;
Ακολουθώ την συμβουλή που είχε πει κάποτε, μου είχε πει προσωπικά ο ιστορικός ζωγράφος Μπότης Θαλασσινός σε μια έκθεση που είχε παρευρεθεί στις Μοίρες, μου είχε πει πως πρέπει να καινοτομούμε και σαν νεώτεροι αγιογράφοι να προσπαθούμε να βάζουμε το δικό μας καλλιτεχνικό χέρι.

Φυσικά στη βυζαντινή εικονογραφία δεν μπορούμε να επέμβουμε και να αλλοιώσουμε τη θεολογία της. Τότε δε δίνουμε και τους δογματικούς συμβολισμούς που πρέπει ν' αποτυπώσουμε και να δώσουμε σε επεξήγηση. Όμως επεμβαίνεις χρωματικά ή επεμβαίνεις σε τεχνικές χρυσώματος ή τρόπο αποτύπωσης που να δώσεις κάτι ιδιαίτερο στο ήδη υπάρχων έργο στο οποίο όμως είναι συγκεκριμένη αποτύπωση. Τώρα δεν μπορείς να κάνεις πολλά για να διαφοροποιηθείς. Άλλωστε γνωρίζοντας πως η εικόνα αυτή θα φιλοξενηθεί στο χώρο που φιλοξενείται και το πρωτότυπο έργο του μεγάλου Μιχαήλ Δαμασκηνού θα ήταν λάθος για μας εργαστηριακά, να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι το οποίο να φαίνεται περισσότερο από το πρωτότυπο.

Η ώρα πέρασε και η ξενάγηση γέμισε με χρώματα, πιότερες εικόνες και ταξίδια μαγικά στην Τέχνη. Τον λόγο διαδέχτηκε ο φακός της φωτογραφικής μου μηχανής. Ήθελε κι αυτός να κλείσει σ' ένα κλικ του κλείστρου, τη στιγμή. Αυτή την στιγμή, τις τόσες στιγμές σ' ένα τόσο σημαντικό χώρο που φιλοξενεί τις δημιουργίες τόσων καλλιτεχνών. Σ΄ ένα χώρο που προσφέρει πολιτισμό.

Εύα Καπελλάκη - Κοντού [Εκπαιδευτικός και αρθρογράφος Lettere Classiche dell' Universita' degli studi di Napoli 'Federico II"].