Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών
lifo.gr
ΜΙΑ ΟΓΚΩΔΗΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ που ξεπερνάει τις 200 σελίδες κατατέθηκε πρόσφατα στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου και στο Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο από 213 συλλόγους φορείς και πολίτες. Η καταγγελία αφορά το πρόγραμμα αντιπυρικής πρόληψης και καθαρισμού δασών «Antinero», το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, και αναφέρεται σε «σοβαρές παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αστοχία του προγράμματος και διασπάθιση ευρωπαϊκών κονδυλίων». Την ίδια στιγμή, το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος επιμένει ότι «το Antinero αποτελεί το πιο εκτεταμένο πρόγραμμα πρόληψης που έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί στη χώρα μας για την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων».
Η καταγγελία στα ευρωπαϊκά όργανα κατατέθηκε στα τέλη Μαΐου από 213 οργανώσεις, φορείς και πολίτες με επικεφαλής το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας. Στην ογκώδη αναφορά ζητείται να διερευνηθούν «σοβαρές παραβιάσεις» 12 συνολικά νόμων της κοινοτικής νομοθεσίας. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «θεωρείται βάσιμο ότι στο πλαίσιο του προγράμματος Antinero συντελείται διαρκής καταστρατήγηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μάλιστα για προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την ίδια!».
Το πρόγραμμα Antinero έχει δραματικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, λόγω της βάναυσης αφαίρεσης του δασικού υπορόφου μαζί με όλο τον πλούτο της βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων που εμπεριέχει, χωρίς μάλιστα να τηρείται η δέουσα διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Οι φορείς και οι πολίτες που υπογράφουν την καταγγελία υποστηρίζουν ότι το πρόγραμμα έχει εξαιρεθεί μη νόμιμα από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο. Μάλιστα, όπως ρητά υπογραμμίζεται στην καταγγελία, κάτι τέτοιο δεν τηρήθηκε ούτε για τις προστατευόμενες περιοχές όπου έγιναν επεμβάσεις προληπτικού καθαρισμού και πυροπροστασίας, για τις οποίες, βάσει της νομοθεσίας, ισχύει ακόμη αυστηρότερη διαδικασία: οι καταγγέλλοντες υποστηρίζουν ότι για επεμβάσεις σε δάση που αποτελούν και περιοχές Νatura θα έπρεπε να προηγείται Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (ΣΠΕ) με ειδικές μελέτες και δημόσια διαβούλευση, η οποία, όπως αναφέρουν, δεν έχει τηρηθεί στο Antinero: «Στα 4 χρόνια της εφαρμογής του, το πρόγραμμα Antinero αποτελεί έναν καλοστημένο μηχανισμό διαρκούς απορρόφησης υπέρογκων ευρωπαϊκών κονδυλίων μέσα από την εργαλειοποίηση και την καταστροφή οικοτόπων και δασών με διαδικασίες αδιαφανείς και συστηματική παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για το περιβάλλον, τις δημόσιες συμβάσεις και τον ανταγωνισμό», αναφέρει στη LiFO η Σοφία Παυλάκη, πληρεξούσια δικηγόρος και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας.
Και προσθέτει: «Οι 213 περιβαλλοντικές οργανώσεις και ενεργοί πολίτες καταγγέλλουν την αθρόα υποβάθμιση και καταστροφή των ελληνικών δασών και περιοχών Natura που συντελούνται μεθοδικά με το Antinero από τις υπηρεσίες που είναι θεσμικά επιφορτισμένες με το έργο της προστασίας τους κατά παράβαση της νομοθεσίας της Ε.Ε., και μάλιστα με χρήματα που μας παρέχει η ίδια», λέει.
Στην καταγγελία γίνεται λόγος για «εκτεταμένες ξηράνσεις» δασών όπου εφαρμόστηκε το Antinero, με αναφορές σε περιοχές όπως το δάσος Καϊάφα, το όρος Μαίναλο, τα πευκοδάση της νήσου Καλάμου, τα Γεράνεια Όρη, τα δάση Κύμης, το Αισθητικό Δάσος Καισαριανής και το άλσος Συγγρού. Οι καταγγέλλοντες συνοδεύουν τις αιτιάσεις τους με πλήθος φωτογραφικών ντοκουμέντων και τεκμηριωμένων μαρτυριών από επιστήμονες, τοπικούς φορείς και πολίτες, προκειμένου να ενισχύσουν την αξιοπιστία των ισχυρισμών τους.
«Το πρόγραμμα Antinero έχει δραματικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, λόγω της βάναυσης αφαίρεσης του δασικού υπορόφου μαζί με όλο τον πλούτο της βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων που εμπεριέχει, χωρίς μάλιστα να τηρείται η δέουσα διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης που επιβάλλουν οι οδηγίες 2001/42/ΕΕ και 92/43/ΕΚ και η νομοθεσία που έχει εκπονηθεί για την ενσωμάτωσή τους στην εθνική έννομη τάξη», καταγράφεται χαρακτηριστικά στην καταγγελία, στην οποία αναφέρεται ακόμη ότι το Αntinero εφαρμόζεται σε τελείως ακατάλληλη εποχή: «Είτε την άνοιξη, οπότε η πανίδα και η ορνιθοπανίδα των δασών αναπαράγεται και η βλάστηση βρίσκεται σε πλήρη ακμή, προκαλώντας βάναυση βλάβη και αφανισμό της βιοποικιλότητας, είτε σε συνθήκες παρατεταμένου καύσωνα και ξηρασίας το καλοκαίρι, και μάλιστα εντός της αντιπυρικής περιόδου, μολονότι τότε απαγορεύεται απολύτως κάθε τέτοια επέμβαση και ‒υπό προϋποθέσεις‒ ακόμα και η είσοδος στα δάση». Στην καταγγελία γίνεται ακόμα λόγος για «ανεπαρκή ή ανύπαρκτη επιστασία και επιτήρηση» κατά τη διάρκεια των προληπτικών έργων στα δάση γιατί δεν υπάρχουν δασολόγοι να επιβλέψουν την καλή εκτέλεση των έργων.
«Είναι αμφίβολο αν οι δασικές υπηρεσίες, λόγω και της τραγικής υποστελέχωσής τους, παρίστανται με τους υπαλλήλους τους επί τόπου στο δάσος την ώρα που οι εργασίες του Antinero εκτελούνται από εργολάβους και τα συνεργεία τους που στερούνται οποιασδήποτε γνώσης δασολογίας και οικολογίας, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται τα δάση και η βιοποικιλότητα οπουδήποτε επιχειρούν». Για το ζήτημα αυτό καταγράφεται η περίπτωση δασαρχείου της Αττικής, «που το σύνολο των απασχολουμένων στο συνεργείο που προσελήφθη από τον ιδιώτη εργολάβο για τους καθαρισμούς με το πρόγραμμα Antinero ήταν 42 αλλοδαποί εργάτες, με τους οποίους οι δασικοί υπάλληλοι δεν μπορούσαν καν να επικοινωνήσουν, αφού ουδείς γνώριζε τη γλώσσα του άλλου, προκειμένου να τους δώσουν οδηγίες για την ενδεδειγμένη κοπή των δέντρων και τους αναγκαίους καθαρισμούς». Αναφορά γίνεται ακόμη «στον τρόπο διαχείρισης και στις διαδρομές των σχετικών ευρωπαϊκών κονδυλίων. Υπήρξε ακόμα και περίπτωση που εγκρίθηκε πίστωση εκατόν έντεκα εκατομμυρίων και πενήντα έξι χιλιάδων (111.056.000,00) ευρώ μέσω του προγράμματος Antinero για το έργο “Εξοικονόμηση ενέργειας σε επιχειρήσεις - Αλλάζω συσκευή” που όμως αφορούσε την ενεργειακή αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος της χώρας(!), δηλαδή αντικείμενο απολύτως άσχετο με το Antinero».
ΥΠΕΝ: «Η προστασία των δασών δεν πρέπει να γίνεται πεδίο μικροπολιτικής εκμετάλλευσης»
Τελείως διαφορετική είναι η εικόνα που παρουσιάζει για το πρόγραμμα «Αntinero» το υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο πριν από μερικές μέρες έδωσε μια αναλυτική απάντηση γι’ αυτό, απαντώντας στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο, με αφορμή την αναφορά των 213 φορέων και πολιτών, ανέφερε ότι «το πρόγραμμα “Antinero”, όπως εφαρμόζεται, αποτελεί σύμβολο προχειρότητας, απουσίας σχεδιασμού, υποστελέχωσης των αρμόδιων υπηρεσιών και διαρκούς υποβάθμισης της δασικής πολιτικής», ενώ ζήτησε, μεταξύ άλλων, «να δοθούν άμεσα στη δημοσιότητα όλες οι δασικές μελέτες και οι εγκρίσεις που συνδέονται με το Antinero, να δημοσιευτούν τα πλήρη χρηματοδοτικά δεδομένα και να γίνει ανεξάρτητος οικονομικός έλεγχος».
Όπως αναφέρει το ΥΠΕΝ, το Antinero «αποτελεί το πιο εκτεταμένο πρόγραμμα πρόληψης που έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί στη χώρα μας για την προστασία των δασικών μας οικοσυστημάτων. Σε αυτό συνεργάζονται η Γενική Διεύθυνση Δασών ως προϊσταμένη αρχή, περιφερειακές δασικές υπηρεσίες και η αρμόδια μονάδα έργων του Υπερταμείου (πρώην ΤΑΙΠΕΔ), υλοποιώντας με μεγάλη ταχύτητα έργα πρόληψης, αντιπυρικής προστασίας, καθαρισμού δασών, απομάκρυνσης καύσιμης ύλης και διάνοιξης και συντήρησης αντιπυρικών ζωνών και δασικού οδικού δικτύου».
Το Antinero είναι ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Φορέας υλοποίησης είναι το ΤΑΙΠΕΔ που έχει αναλάβει τις διαγωνιστικές διαδικασίες για όλα αυτά τα έργα για λογαριασμό του YΠEN. Όπως αναφέρει το υπουργείο, μέχρι σήμερα, στις 4 φάσεις του προγράμματος έχουν διατεθεί περίπου 600 εκατ. ευρώ. Για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος ισχυρίζεται ότι «στις περιοχές όπου έχουν γίνει εργασίες δεν έχει προκληθεί ως επί το πλείστον καμία μεγάλη πυρκαγιά». Για τη συνεισφορά των έργων του Αntinero στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών παραπέμπει «στα πραγματικά περιστατικά των δασικών πυρκαγιών της Πάρνηθας, της Μάνδρας Δυτικής Αττικής, του δάσους Στροφυλιάς και Καϊάφα, όπου τα έργα μείωσαν σημαντικά τις καταστροφικές συνέπειες των πυρκαγιών».
Αναφέρει ότι πριν από το Αntinero η «ετήσια χρηματοδότηση δεν ξεπερνούσε τα 20 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούσε σε 20.000 ευρώ ανά δασική υπηρεσία, ενώ πολλές φορές η απορρόφηση των χρημάτων κινείτο σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα». Να σημειώσουμε εδώ ότι πριν από την έναρξη του προγράμματος τα έργα σχεδόν ποτέ δεν ολοκληρώνονταν πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Υπήρχαν, δε, πολλές περιπτώσεις που όταν έφταναν τα πενιχρά κονδύλια, τα έργα ξεκινούσαν λίγο πριν από τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου.
Για τη διαφάνεια των διαδικασιών, το υπουργείο αναφέρει πως «έχει συναφθεί Προγραμματική Σύμβαση με τη Μονάδα Στρατηγικών Συμβάσεων του Υπερταμείου (πρώην ΤΑΙΠΕΔ) και κατ’ επέκταση όλες οι διαγωνιστικές διαδικασίες τελούν σε καθεστώς πλήρους διαφάνειας και δημοσιότητας μέσω της ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ, καθώς και των αναρτήσεων στο σύστημα ΚΗΜΔΗΣ - ΕΣΗΔΗΣ. Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση και τους ελέγχους του συγκεκριμένου προγράμματος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν αναγνωρίσει και αποδώσει εύσημα στη χώρα μας ως παράδειγμα καλής πρακτικής αναφορικά με την επένδυση σε έργα πρόληψης μέσω του Antinero. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και ο επίτροπος για το Κλίμα της Ε.Ε., κ. Βόπκε Χούκστρα, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του σε έργο Antinero στον Υμηττό». Ενώ για την έλλειψη των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων αναφέρει ότι «όλα τα έργα υλοποιούνται με βάση δασικές μελέτες που συντάσσονται από τα αρμόδια δασαρχεία. Συνεπώς, η περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων δεν χρειάζεται».
Η εξέταση της αναφοράς από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα δείξει αν η εφαρμογή του Antinero σέβεται τις περιβαλλοντικές και διαχειριστικές δεσμεύσεις που απορρέουν από το ενωσιακό δίκαιο, κάτι που αμφισβητούν οι καταγγέλλοντες.
Δείτε επίσης
- Το δικαίωμα στην «τελική έξοδο» - 6 στους 10 Έλληνες λένε «ναι» στην ευθανασία
- Σύσκεψη στο Υπ Μετανάστευσης: κατά τη χθεσινή συνάντηση δε συζητήθηκαν οι εξεταζόμενες τοποθεσίες
- Η Ευρώπη στον φούρνο: Νέες προειδοποιήσεις για τις καιρικές συνθήκες σε Ελλάδα και Ισπανία
- Ανήλικη εργασία: Σοκαριστική αύξηση 10% στον νομό Ηρακλείου
- Χειροποίητο μαγγίρι
Σχετικά άρθρα
- Πυρκαγιές: Αυξήθηκαν τους πρώτους 5 μήνες του 2024 σε σχέση με πέρυσι
- WWF: Το σύστημα δασοπυρόσβεσης απέτυχε
- Πυρκαγιές: Τραγικός ο απολογισμός του φετινού καλοκαιριού για την Ελλάδα
- Στον Εβρο η μεγαλύτερη πυρκαγιά των τελευταίων 20 ετών – Χάρτης με τις μέγα-πυρκαγιές στη χώρα
- Ε. Λέκκας: Οι δασικές πυρκαγιές πυροδοτούν την κλιματική κρίση
lifo.gr
