1η Δεκεμβρίου – Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS
Επιτροπάκης Γεώργιος MD Ειδικός Ιατρός Δερματολόγος-Αφροδιοσιολόγος
Περαιτέρω μείωση των νέων κρουσμάτων λοίμωξης από τον ιό του AIDS σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών καταγράφεται στη χώρα μας το 2015, ενώ ο συνολικός αριθμός των νέων περιστατικών στον γενικό πληθυσμό αναμένεται να κυμανθεί στα ίδια επίπεδα με πέρυσι.
Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, τους πρώτους δέκα μήνες του 2015 δηλώθηκαν στο ΚΕΕΛΠΝΟ 667 HIV λοιμώξεις, ή αλλιώς 6,2 νέες λοιμώξεις ανά 100.000 πληθυσμού, εκ των οποίων οι 590 αφορούσαν σε άνδρες και οι 77 σε γυναίκες. Παρόμοια ήταν η εικόνα και πέρυσι, όπου το δεκάμηνο Ιαν.-Οκτ. 2014 δηλώθηκαν 6,3 νέες λοιμώξεις ΗΙV ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, αναμένεται έως το τέλος του έτους να έχουν δηλωθεί συνολικά 850 νέα κρούσματα.
Και εφέτος καταγράφεται μείωση στον αριθμό των περιστατικών που αφορούν σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Μετά την επιδημία AIDS που σημειώθηκε την περίοδο 2011-2013, με κορύφωση το 2012, όταν το πρώτο δεκάμηνο οι μισές δηλώσεις στο ΚΕΕΛΠΝΟ αφορούσαν σε χρήστες ναρκωτικών (514 νέες δηλώσεις), εφέτος έως και το τέλος Οκτωβρίου τα αντίστοιχα νέα περιστατικά ήταν 71 και αφορούσαν το 10,6% των νέων λοιμώξεων ΗΙV. Τα περισσότερα νέα κρούσματα που δηλώθηκαν το 2015 (329 ή 49,3%) αφορούν σε μολύνσεις μέσω απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών. Σύμφωνα πάντως με τους ειδικούς του ΚΕΕΛΠΝΟ, «μπορεί τα μηνύματα που προκύπτουν όσον αφορά τον πληθυσμό των χρηστών ουσιών να είναι θετικά, αλλά δεν μπορεί να υπάρξει κανένας εφησυχασμός».
Συνολικά, όλα τα χρόνια υποχρεωτικής δήλωσης των λοιμώξεων από τον ιό του AIDS έχουν καταγραφεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ 15.109 περιστατικά. Από το σύνολο αυτών 3.782 έχουν εμφανίσει AIDS, 2.562 έχουν πεθάνει και περίπου 7.700 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή θεραπεία.
Το HIV (Human Immunodeficiency Virus – Ιός Ανοσοανεπάρκειας του Ανθρώπου) είναι ο ιός που προκαλεί το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome – AIDS). Δρα καταστρέφοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα CD4+ T λεμφοκύτταρα, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από λοιμώξεις και άλλα νοσήματα. Ο όρος AIDS αναφέρεται στο τελευταίο στάδιο της HIV λοίμωξης, κατά το οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε το HIV οροθετικό άτομο είναι επιρρεπές σε διάφορα νοσήματα και συγκεκριμένους τύπους καρκίνου.
Η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS το 1988, με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Το AIDS έναι μία από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία. Γύρω στα 25.000.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ 33.000.000 είναι φορείς του ιού HIV. Η σεξουαλική επαφή αποτελεί τον κύριο τρόπο μετάδοσης του HIV.
Παρά την παγκόσμια προσπάθεια ελέγχου, η επιδημία HIV/AIDS συνεχίζει να παραμένει ανεξέλεγκτη στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ιδιαίτερα της Υποσαχάρειας Αφρικής.
Ο HIV: RNA-ιός (SS-RNA-RT)
Ανήκει στην ομάδα των ρετροϊών
Χαρακτηριστικό: η παραγωγή DNA από RNA με τη βοήθεια του ενζύμου «ανάστροφη μεταγραφάση» (reverse transcriptase)
Άλλοι ανθρώπινοι ρετροϊοί: HTLV-1, HTLV-II
Mεταδίδεται:
- Με τη σεξουαλική επαφή: Κάθε είδος, μορφή, ποικιλία
- Με το αίμα:Χρήστες iv ουσιών, ατυχήματα, μεταγγίσεις*
- Kάθετα: Κατά την κύηση, τοκετό, θηλασμό
ΔΕΝ μεταδίδεται:
- Με απλή σωματική επαφή
- Χειραψία, αγκαλιά, φιλί
- Με κοινόχρηστα αντικείμενα
- Πόμολα, μαγειρικά σκεύη, ρούχα
- Με τα έντομα
- Από τουαλέττες
- Από θάλασσα-πισίνες
- Από πλυντήρια
Πορεία της νόσου Πρωτογενής λοίμωξη
Πρόκειται για το αρχικό στάδιο της νόσου που ακολουθεί τη μόλυνση από HIV και χαρακτηρίζεται από μη ειδικά κλινικά σημεία και εργαστηριακά ευρήματα ιογενούς λοίμωξης. Το στάδιο αυτό διαρκεί συνήθως 1-2 εβδομάδες. Επίσης, τις πρώτες 23 περίπου μέρες της μόλυνσης ο ασθενής δεν αναπτύσσει αντισώματα κατά του ιού, και για αυτό το λόγο η περίοδος αυτή καλείται και "σιωπηλό παράθυρο" και είναι η πιο επικίνδυνη περίοδος από την άποψη ότι ο φορέας μπορεί να μολύνει άλλους εν αγνοία του, ακόμα και αν έχει κάνει μια τυπική εξέταση αίματος.
Συμπτώματα ΠΡΩΤΟΛΟΙΜΩΞΗΣ
Φάση ασυμπτωματικής λοίμωξης :
Στο στάδιο αυτό ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός, είναι δυνατόν όμως να εμφανίζει κάποιες διαταραχές σε εργαστηριακές εξετάσεις. Παρόλο που ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός μπορεί να μεταδίδει τον ιό.
Φάση συμπτωματικής λοίμωξης
Στο στάδιο αυτό ξεκινούν τα πρώτα συμπτώματα της νόσου που είναι αποτέλεσμα μείωσης της κυτταρικής ανοσίας, όπως στοματική καντιτίαση, τριχωτή λευκοπλακία γλώσσας, υποτροπιάζων απλός έρπης και έρπης γεννητικών οργάνων, καθώς και εκτεταμένος έρπης ζωστήρας. Μπορεί να συνυπάρχει επίσης κεφαλαλγία, πυρετός, διάρροια, απώλεια βάρους, νυχτερινοί ιδρώτες και κυρίως λεμφαδενοπάθεια.
Φάση ανοσοκαταστολής
Η καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος από τη δράση του ιού σε προχωρημένα στάδια κάνει το άτομο ευάλωτο σε ιούς, μύκητες, βακτήρια και παράσιτα που υπό άλλες συνθήκες δε θα προσέβαλαν τον άνθρωπο ή θα προκαλούσαν πολύ ήπιας μορφής νόσο (ευκαιριακές λοιμώξεις). Επίσης η έλλειψη επιτήρησης του οργανισμού από το ανοσοποιητικό του σύστημα για νεοπλασίες κάνει συχνή την εμφάνιση κάποιων μορφών καρκίνου, όπως το σάρκωμα Kaposi το λέμφωμα, τον καρκίνο του στοματοφάρυγγος, του πρωκτού και του τραχήλου της μήτρας.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ της λοίμωξης τίθεται με την εργαστηριακή αναζήτηση των αντισωμάτων κατά του ιού
Μέθοδος screening: ELISA
Θετικοποιείται 6-8 εβδομάδες από τη μόλυνση
Μέθοδος επιβεβαίωσης: Western-Blot
Είναι δυνατή η αναζήτηση του ιού στο αίμα με PCR
Πρόγνωση - θεραπεία
Ο χρόνος μεταξύ μόλυνσης από τον ιό και εκδήλωσης του AIDS ποικίλει από άτομο σε άτομο, ενώ η έγκαιρη χορήγηση συνδυασμού αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας (Highly Active Antiretroviral Therapy – HAART), επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη του νοσήματος και μειώνει σε μεγάλο βαθμό τη θνητότητα. Σήμερα, η HIV λοίμωξη θεωρείται χρόνια νόσος, υπό την προϋπόθεση ότι ο/η ασθενής λαμβάνει συστηματικά τη θεραπεία του.
Έως τώρα δεν έχει βρεθεί αποτελεσματικό προφυλακτικό εμβόλιο έναντι του HIV. Ωστόσο, επειδή η HAART μειώνει τη συγκέντρωση του ιού στα μολυσματικά βιολογικά υγρά και συνεπώς ελαττώνει την πιθανότητα μετάδοσής του, δίνεται πλέον μεγάλη σημασία στο ρόλο που διαδραματίζει η χορήγηση της αντιρετροϊκής θεραπείας στον τομέα της πρόληψης.
Το AIDS σήμερα, παρά τα ακριβά φάρμακα που είναι διαθέσιμα, παραμένει νόσος η οποία επιφέρει το θάνατο. Ανάλογα με το περιβάλλον και το επίπεδο των ιατρικών υπηρεσιών, αυτό το αποτέλεσμα έρχεται συντομότερα σε υπανάπτυκτες χώρες και αργότερα στον αναπτυγμένο κόσμο. Τα αντιρετροϊκά φάρμακα που παρέχονται για την ασθένεια παρατείνουν την ζωή των ασθενών, αλλά δε θεραπεύουν το AIDS. Σύγχρονη αντιρετροϊκή θεραπεία επιτεύγματα:
Μείωση ιικού πολλαπλασιασμού, μείωση ιικού φορτίου (μη ανιχνεύσιμο)
Ανασυγκρότηση ανοσολογικής απάντησης
Μείωση συχνότητας καιροσκοπικών εκδηλώσεων, αύξηση επιβίωσης (μείωση δεικτών νοσηρότητας και θνητότητας)
Μείωση αναγκών νοσηλείας
Βελτίωση ποιότητας ζωής
ΤΟ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΙΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙΝ . (Ιπποκράτης ο Κώος , 460 - 370 π.χ.).
Επιτροπάκης Γεώργιος MD Ειδικός Ιατρός Δερματολόγος-Αφροδιοσιολόγος
